Wersja z 13:40, 23 sty 2019 edytuj 2a00:f41:1c21:485a:a8e9:a68d:2ce6:a48e (dyskusja) Poprawiony styl Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) ← poprzednia edycja		Wersja z 00:14, 26 sty 2019 edytuj anuluj edycję Tomasz Raburski (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 30 465 edycji początek przebudowy następna edycja →
Linia 1: {{Warsztat PopArt}} '''Demiurg''' ([[język starogrecki\|gr.]] ''δημιουργός dēmiourgós'') – w filozofii i religiach starożytnych istota boska stwarzająca świat materialny. '''Demiurg''' ([[język grecki\|gr.]] ''δημιουργός dēmiourgós'' – robotnik, artysta{{odn\|Kowalczyk\|1986\|s=43}} od ''δῆμος'' 'lud' i ''ἔργον'' ''praca'')<ref>[http://www.slownik-online.pl/kopalinski/20849E1FC46D4ACE412565B700796CCC.php ''Słownik Wyrazów Obcych'']</ref> – pojęcie pojawiające się m.in. w filozofii [[Platon\|platońskiej]] na określenie [[Absolut]]u{{odn\|Kowalczyk\|1986\|s=43}}, przyczyny sprawczej materialnego świata{{odn\|Kowalczyk\|1986\|s=42}}. == Geneza pojęcia == [[Plik:Attica, kylix con fabbro che martella, 510-500 ac ca., 02.JPG\|thumb\|250px\|Kowal ([[kyliks]] [[styl czerwonofigurowy\|czerwonofigurowy]] z VI w. p.n.e.)]] Słowo jest połączeniem słów ''δῆμος'' (lud) i ''ἔργον'' (praca)<ref>[http://www.slownik-online.pl/kopalinski/20849E1FC46D4ACE412565B700796CCC.php ''Słownik Wyrazów Obcych'']</ref>{{odn\|Bianchi\|2005\|s=2272}} i w języku greckim było słowem pospolitym, używanym w dwóch podstawowych znaczeniach: rzemieślnika (osoby wykonującej fizyczną pracę wytwórczą), oraz urzędnika (osoby "pracującej dla ludzi"){{odn\|Bianchi\|2005\|s=2272}}. Filozoficzne znaczenie nadał pojęciu dopiero [[Platon]]. Oba potoczne znaczenia pojawiają się u [[Homer]]a w ''[[Odyseja\|Odysei]]''. W pierwszym fragmencie "demiurgowie" to wróżbici, lekarze i pracownicy fizyczni<ref>Homer, Odyseja, 17:383 </ref>{{odn\|Bianchi\|2005\|s=2272}}. W późniejszym okresie pojęciem tym zaczęto określać rzemieślników, takich jak kowale, stolarze czy garncarze{{odn\|Bambrought\|2006\|s=698}} i ogólnie osoby zajmujące się działalnością wytwórczą. W tym znaczeniu słowo pojawia się u [[Sofokles]]a, [[Herodot]]a czy [[Arystofanes]]a (który odnosi je do [[Hermes]]a). Późniejsze, filozoficzne, teksty często odwoływały się do metafory rzemieślnika wydobywającego kształt z nieuformowanej materii takiej jak glina czy kamień{{odn\|Bianchi\|2005\|s=2272}}. U Homera występuje również drugie znaczenie słowa demiurg, jako urzędnika czy osoby sprawującej funkcje publiczne<ref>Homer, Odyseja, 19:135</ref>{{odn\|Bianchi\|2005\|s=2272}}. W tym znaczeniu używane jest m.in. u [[Tukidydes]]a. W niektórych [[polis\|poleis]] (np. [[Dorowie\|doryckich]]) tym mianem określano pewne ustalone urzędy. W [[Związek Achajski\|Związku Achajskim]] ważną rolę odgrywało kolegium 10 demiurgów. == Filozofia == Pojęcie demiurga pojawia się m.in. w platońskich dialogach ''[[Timajos (dialog)\|Timajos]]'', ''[[Sofista (dialog)\|Sofista]]'', ''Polityk'' i ''[[Państwo (dialog)\|Państwo]]''{{odn\|Kowalczyk\|1986\|s=42}}. Linia 8 ⟶ 17: W doktrynie [[gnostycyzm\|gnostyków]] demiurg był przywódcą upadłych aniołów, odpowiedzialnym za stworzenie świata<ref>{{Cytuj stronę\|url=http://histmag.org/?id=713\|tytuł=Starożytne ruchy gnostyckie\|data dostępu=2013-06-30}}</ref>. ~~== Inne znaczenia ==~~ * Tytuł najwyższego [[urzędnik]]a w [[Starożytna Grecja\|starożytnych greckich]] państwach np. [[Dorowie\|doryckich]]. W [[Związek Achajski\|Związku Achajskim]] ważną rolę odgrywało kolegium 10 demiurgów. * W starożytnym państwie ateńskim (w najdawniejszym ustroju [[Ateny\|Aten]]) określano tak członka jednej z trzech klas majątkowych obywateli, do której zaliczano rzemieślników, [[Kupiec (zawód)\|kupców]], [[rybak]]ów, [[Żeglarstwo\|żeglarzy]] i pracowników najemnych. * W [[Starożytna Grecja\|starożytnej Grecji]] i [[Starożytny Rzym\|Rzymie]] określano tym mianem także osobę wykonującą zawód społecznie użyteczny jak np. lekarz, rzemieślnik, poeta. == Przypisy == Linia 17 ⟶ 22: == Bibliografia == * {{cytuj \|autor =Renford Bambrought\|rozdział=Demiurge\|redaktor=Donald M. Borchert\|tytuł=Encyclopedia of Philosophy\|wydawca=Thomson Gale\|data= 2006\|opis=t. II\|isbn =0-02-866072-2\|s=697-699\|odn=tak}} * {{Cytuj \| autor =Ugo Bianchi\|redaktor= Lindsay Jones\|tytuł = Encyclopedia of Religion\|wydawca=Thompson Gale\|miejsce=\| rozdział = Demiurge\|strony = 2272-2275\| tom = 4\|rok=2005\|odn=tak}} * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Kowalczyk \| imię = ks. Stanisław \| tytuł = Wieki o Bogu: od presokratyków do teologii procesu \| wydawca = Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej \| miejsce = Wrocław \| data = 1986 \| url = http://cw.kul.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=22386&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=B4A7683AB15095DC17596D14B51AE66D-6 \| odn = tak}}

Demiurg: Różnice pomiędzy wersjami