Wikipedysta:Pafcio/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
UWAGA! Usunięcie treści (strona pozostała pusta)! |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
{{Budynek infobox
|nazwa = Pałac Przewłockich w Mordach
|nazwa oryginalna =
|zabytek = 406/62 z 19.03.1962
|zdjęcie = Mordy - Zespół pałacowy - pałac MK2.jpg
|opis zdjęcia = Fronton pałacu (2012)
|państwo = POL
|miejscowość = [[Mordy]]
|adres =
|typ budynku =
|styl architektoniczny = [[neoklasycyzm]]
|architekt =
|inwestor =
|wysokość całkowita =
|wysokość do dachu =
|kondygnacje =
|powierzchnia użytkowa =
|rozpoczęcie budowy =
|ukończenie budowy =
|przebudowy =
|zniszczono =
|odbudowano =
|pierwszy właściciel =
|kolejni właściciele =
|właściciel =
|plan budynku =
|kod mapy =
|współrzędne =
|znak na mapie =
|commons =
|www =
}}
'''Pałac Przewłockich w Mordach'''<ref name="rdc">{{cytuj stronę|url=https://www.rdc.pl/informacje/palac-w-mordach-zwrocony-wlascicielom-bedzie-sluzyl-mieszkancom-posluchaj/|tytuł=Pałac w Mordach zwrócony właścicielom. „Odzyska świetność”|data dostępu=26. stycznia 2019|autor=|data=|opublikowany=}}</ref> - powstały w I połowie XVII wieku i rozbudowany w XIX wieku klasycystyczny [[pałac]] otoczony parkiem, usytuowany w [[Mordy|Mordach]] w [[powiat siedlecki|powiecie siedleckim]], na Podlasiu.
Budynek jest dwukondygnacyjny, z trzykondygnacyjnymi skrzydłami. Od frontu widoczny jest ryzalit z czterokolumnowym portykiem wspierającym taras piętra z żeliwną balustradą<ref name="pzabytki">{{cytuj stronę|url=http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/3510/Mordy/|tytuł=Polskie Zabytki: Mordy|data dostępu=26. stycznia 2019|autor=|data=|opublikowany=}}</ref>. Uwagę zwracają kute balkony o misternych dekoracjach (za najciekawszy wypada uznać ten na południowej elewacji pałacu – jego formy nawiązują do neogotyku). Na teren dziedzińca pałacowego prowadzi barokowa brama wjazdowa w formie wieży z arkadowym przejazdem. Wokół pałacu rozciąga się park z XVIII w. o powierzchni 6 hektarów, ze stawem. W różnorodnym drzewostanie przeważają lipy, jesiony, klony, wiązy i graby. Są też gatunki rzadko spotykane w założeniach parkowych, jak kasztanowiec żółty, choina kanadyjska, tulipanowiec amerykański<ref name="ciekawe">{{cytuj stronę|url=https://www.ciekawe-miejsca.net/przewodnik/polska/zapomniane_miejsca_palac_w_mordach|tytuł=Zapomniane miejsca: pałac w Mordach|data dostępu=26. stycznia 2019|autor=|data=|opublikowany=}}</ref>.
== Historia pałacu i dóbr w Mordach ==
Obecny pałac prawdopodobnie stoi na miejscu dawnego dworu obronnego z początku XVII wieku. W 1717 roku na zrębach fortyfikacji został wybudowany nowoczesny, murowany, barokowy pałac, ufundowany przez rodzinę Ciecierskich (właścicieli [[Mordy|Mordów]] od 1571). Podobny charakter uzyskała brama wjazdowa, która mogła powstać około 1750 roku. Pałac przechodził wiele remontów i przebudów<ref name="rdc"/><ref name="pzabytki"/><ref name="ciekawe"/>. Pierwsza z nich miała miejsce jeszcze w XVIII wieku i nadała pałacowi charakter klasycystyczny.
Rodzina Zembrzuskich – właścicieli pałacu od 1838 roku – dokonała rozbudowy pałacu i dalszych przekształceń. Z tego czasu pozostały: portyk, tympanon fasady oraz dekoracje elewacji. Wtedy też powstały dwa boczne skrzydła, które dodatkowo podwyższono w 2. połowie XIX wieku. Dobudówki mają charakter neorenesansowy. Szczególnie zdobna była elewacja pałacu od strony bramy, bardziej skromna ta od strony ogrodu. Wszelkie przebudowy ominęły barokową bramę przejazdową(3).
W roku 1912 majątek Mordy wraz z zespołem pałacowo-parkowym przeszedł w ręce [[Konstanty Przewłocki|Konstantego Przewłockiego]], którzy kupił go od Jana II Zembrzuskiego dla swojego syna, Henryka Przewłockiego(4). W okresie międzywojennym pałac w Mordach pozostawał w rękach rodziny [[Przewłoccy herbu Przestrzał|Przewłockich]](6), do których należała także pobliska gorzelnia. Wśród wielu odwiedzających go gości i rezydentów byli m.in. spokrewnieni z właścicielami malarz [[Józef Czapski]], pisarka [[Maria Czapska]] i arcybiskup [[Edward von Ropp|Edward von der Ropp]], urodził się w nim i spędził dzieciństwo późniejszy działacz opozycji w PRL [[Janusz Przewłocki]](4,5). W pałacu znajdowała się kaplica, ustanowiona dzięki poparciu biskupów Łozińskiego i [[Henryk Przeździecki (biskup)|Przeździeckiego]](5).
Po wojnie pałac i przylegający do niego ogród został upaństwowiony(6) (Henryk Przewłocki został zesłany do łagru w Borowiczach na Kołymie, gdzie zmarł(4)). Do roku 2007 zarządzała nim [[Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach|Akademia Podlaska]] - będąca gospodarzem pałacu już w latach 70(2). Założenie pałacowe było remontowane w latach 1963-64, a następnie w latach 80., potem jednak obiekt zaniedbano i popadł on w ruinę(3). Rodzina [[Przewłoccy herbu Przestrzał|Przewłockich]] zgłosiła swoje roszczenia do posiadłości już w 1990 r., długo jednak bezowocnie walczyła o odzyskanie majątku. W roku 2002 obiekt został sprzedany prywatnej osobie. W styczniu 2005 r. sąd unieważnił umowę sprzedaży i pałac ponownie wrócił do siedleckiej uczelni(2). [[Przewłoccy herbu Przestrzał|Przewłoccy]] ostatecznie odzyskali zespół pałacowo-parkowy w 2018(7).
Dziś pałac otoczony zabytkowym parkiem, wskutek długoletnich zaniedbań poprzedniego właściciela, przedstawia stan opłakany i jest niedostępny dla turystów. [[Przewłoccy herbu Przestrzał|Przewłoccy]] deklarują, że po renowacji pałac będzie otwarty dla mieszkańców i turystów. Rewitalizacja obiektu pochłonie przynajmniej 20 mln zł(7).
4. http://www.turystykawschodniegomazowsza.pl/index.php/okolice/mordy
5.https://www.slideshare.net/toojusty/mordy-znaki-czasu str 13, 14
6.https://www.polskieszlaki.pl/palac-w-mordach.htm
7. https://www.rdc.pl/informacje/palac-w-mordach-zwrocony-wlascicielom-bedzie-sluzyl-mieszkancom-posluchaj/
| |||