|
[[Plik:Peresv b.jpg|thumb|[[Pojedynek]] tatarskiego harcownika Czełubeja z [[Aleksander Pierieswiet|Aleksandrem Pierieswietem]] przed [[Bitwa na Kulikowym Polu|bitwą na Kulikowym Polu]] w 1380. Krótkie starcie zakończyło się śmiercią obydwu uczestników pojedynku]]
'''Harce''' (z [[językJęzyk węgierski|węgwęgierskiego]]. ''harc'' tzn.to znaczy walka) – obyczaj znany od [[starożytnośćStarożytność|czasów starożytnych]] polegający na odbywaniu [[pojedynekPojedynek|pojedynków]] przed rozpoczęciem [[bitwaBitwa|bitwy]]. Harcownikami (harcerzami) bywali zazwyczaj [[rycerstwoRycerstwo|rycerze]], chcący w ten sposób uzyskać wojenną sławę.
W [[Polska|Polsce]] obyczaj ten dokumentuje [[Jan Długosz]] przy opisie [[Bitwa pod Grunwaldem|bitwy]] pod [[Grunwald (województwo warmińsko-mazurskie)|Grunwaldem]] w [[1410]]<ref>{{cytujCytuj książkę | nazwisko = Długosz | imię = Jan | tytuł = Bitwa Grunwaldzka | miejsce = Kraków | data =ok. około 1920 | seria = z historii Polski | strony = 73 | url = http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=1008&from=publication&}}</ref>. [[Zygmunt Gloger]] opisuje harce m.in.między innymi przed [[bitwaBitwa pod Koronowem|bitwą]] pod [[Koronowo|Koronowem]] w 1410 ([[Jan Scycicki]]), [[bitwaBitwa pod Orszą|pod Orszą]] ([[Jan Tarnowski]]), [[Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem|pod Gdańskiem]] ([[Stanisław Diabeł Stadnicki]]), [[bitwaBitwa pod Cecorą|pod Cecorą]] ([[Kacper Lipski]]).
Wyjazd na harc odbywał się za zgodą lub rozkazem wodza. Przepasani przez piersi, na ukos, czerwonymi nałęczami (ręcznikami), harcownicy w kilkadziesiąt koni potrafili dotrzeć w środek obozu wroga, czyniąc zamęt.
Wśród [[dworzaninDworzanin|dworzan]] wojskowych u królów polskich Gloger opisuje oddzielny zastęp rycerzy konnych, zwanych ''harcerzami''. Na dworze [[Stefan Batory|Stefana Batorego]] wymienieni są w roku 1585 harcerze Szwaracki i Goreczkowski. Na dworze [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] w r.roku 1590 wymienionych jest 35 harcowników: Żółtowski, Łopacki, Chomentowski, Stocki, Ćwikliński, Dankowski, Skrzetuski, Płoński, Lubowiecki, Suchczycki, Dobrzechowski, Kruszyński, Kossakowski, Gojski, Czarnowski, Sieczyński, Trzeszkowski, Żelazo, Mierzewski, Wojnowski, Poradowski, Grabowski, Drożyński, Braniecki, Gojski, Olbierzowski, Lenczewski, Kłopocki, Berdowski, Rzuchowski, Wyszyński, Pobiedziński, Mierzejowski, Dmochowski i Bohumatka. Każdy z nich miał dwa wierzchowce, pobierał rocznych zasług ówczesnych 120 złotych ([[dukat]]ów) i na wyżywienie tygodniowo 1 złoty i 20 groszy (srebrnych). Dodatkowo każdy miał sługę, który dostawał 12 [[łokiećŁokieć (miara)|łokci]] [[suknoSukno|sukna]]. Przełożonym harcerzy był wówczas [[Jerzy Kretkowski]], będący także przełożonym innych dworzan. Ten miał 6 koni i pobierał rocznej pensji ówczesnych 400 złotych.<ref>Księga rachunków podskarbiego [[Jan Firlej (podskarbi wielki koronny)|Jana Firleja]].</ref>.
Z czasem określenie harce nabrało nowego znaczenia jako określenie wszelkiego rodzaju popisów.
== BibliografiaZobacz też ==
* [[turniej ]], [[pojedynekrycerski]] ▼{{Wikiźródła|Encyklopedia_staropolska/Harce}} ▼* [[walka wręcz]]
*{{cytuj książkę|nazwisko=Gloger|imię=Zygmunt|autor link=Zygmunt Gloger|tytuł=Harce|data=1900-1903|seria=Encyklopedia Staropolska|tom=II|url=http://literat.ug.edu.pl/glogers/0015.htm}} ▼*{{cytuj książkę|nazwisko=Szymczak|imię=Jan|tytuł=Pojedynki i harce turnieje i gonitwy|wydawca=DiG|miejsce=Warszawa|data=2008|isbn=978-83-7181-549-2}} ▼
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Zobacz teżBibliografia ==
▲{{Wikiźródła|Encyklopedia_staropolska/Harce}}
▲* [[turniej]], [[pojedynek]]
▲* {{ cytujCytuj książkę | nazwisko = Gloger | imię = Zygmunt | autor link = Zygmunt Gloger | tytuł = Harce | data = 1900-1903 | seria = Encyklopedia Staropolska | tom = II | url = http://literat.ug.edu.pl/glogers/0015.htm}}
▲* {{ cytujCytuj książkę | nazwisko = Szymczak | imię = Jan | autor link = Jan Szymczak | tytuł = Pojedynki i harce turnieje i gonitwy | wydawca = DiG | miejsce = Warszawa | data = 2008 | isbn = 978-83-7181-549-2}}
[[Kategoria:Historia wojskowości]]
| 