Bolesław Drobner: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m infobox
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 28:
 
== Życiorys ==
Syn Romana i Anny z Fieschlerów. Urodził się w spolonizowanej rodzinie żydowskiej<ref>[https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/4915-drobner-boleslaw ''Bolesław Drobner'']</ref>. Jego dziadek był uczestnikiem [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]], zaś rodzice - [[powstanie styczniowe|powstańcami styczniowymi]]<ref>[http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Drobner_Boles%C5%82aw ''Drobner, Bolesław'']</ref>, ojciec jako drukarz składał tajne druki [[Rząd Narodowy (powstanie styczniowe)|Rządu Narodowego]], organizował przewóz powstańców, broni i żywności z [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]] do [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa kongresowego]], był aresztowany i skazany przez władze carskie na wieloletnie więzienie. Matka była powstańczą sanitariuszką<ref>[http://przeglad-socjalistyczny.pl/opinie/ideologie/1486-kulesza Czesław Kulesza, ''Bolesław Drobner – młodzieńcze wizje Polski'']</ref>.
 
Po ukończeniu [[II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie|III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego]] w Krakowie Bolesław studiował na politechnikach w Berlinie, Lwowie, wreszcie na [[Uniwersytet Albrechta i Ludwika we Fryburgu|uniwersytecie w Fryburgu]], gdzie 13 stycznia 1906 obronił [[dysertacja|rozprawę doktorską]] z chemii. OdW latach 1898 - 1919 działał w [[Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego|Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego]], a następnie w [[Niezależna Socjalistyczna Partia Pracy|Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy]] i od 1928 r. w [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]. Opowiadał się za współpracą z [[Komunistyczna Partia Polski|Komunistyczną Partią Polski]]. 21 marca 1938 przed sądem okręgowym w Krakowie rozpoczął się proces Bolesława Drobnera oskarżonego o działalność komunistyczną<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Proces dr. B. Drobnera | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 2 | data = Nr 67 z 24 marca 1938 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=94430}}</ref>. 1 kwietnia 1938 sąd skazał Drobnera na karę 3 lat pozbawienia wolności (z zaliczeniem dotychczasowego pobytu w areszcie) oraz na utratę praw na 3 lata<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Wyrok w procesie dr. Drobnera | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 3 | data = Nr 76 z 3 kwietnia 1938 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=94439}}</ref>.
 
Po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w sierpniu 1914 wstąpił do [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionów]], w 1915 przeszedł do [[Armia Austro-Węgier|armii austriackiej]], w której służył do końca wojny. W latach 1919 - 1922 członek [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]. W 1922 współzałożyciel i jeden z przywódców [[Niezależna Socjalistyczna Partia Pracy|Partii Niezależnych Socjalistów]] (od 1924 Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy). W latach 1923- 1928 zasiadał w egzekutywie [[Socjalistyczna Międzynarodówka Robotnicza|Socjalistycznej Międzynarodówki Robotniczej]]. W latach 1928 - 1936 ponownie w [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]], członek jej Rady Naczelnej. Opowiadał się za współpracą z [[Komunistyczna Partia Polski|Komunistyczną Partią Polski]]. W latach 1933 - 1938 – członek Rady Miejskiej Krakowa z Socjalistycznej Listy Robotniczej. W 1936 za wyjazd do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] bez zgody władz PPS usunięty z partii<ref>[http://encyklopediakrakowa.pl/slawni-i-zapomniani/88-d/192-drobner-boleslaw.html?showall=1&start=0 ''Drobner Bolesław'']</ref>.
Po [[agresja ZSRR na Polskę|najeździe sowieckim na Polskę 17 września 1939]], po krótkim okresie zarządzania kopalnią soli potasowych w [[Kałusz]]u, aresztowany przez [[NKWD]], więziony i wywieziony w głąb ZSRR. W 1943 został uwolniony i wszedł do władz [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]], a 20 lipca 1944 w skład [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|PKWN]] (kierownik Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia PKWN). W 1945 (do czerwca) pierwszy polski prezydent [[Wrocław]]ia (powołany 14 marca, jeszcze przed wkroczeniem [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] do miasta, urzędowanie mógł praktycznie rozpocząć dopiero po kapitulacji ''[[Historia Wrocławia#II wojna światowa|Festung Breslau]]'', w maju). Współorganizator polskiej administracji. Opowiadał się za przekształceniem Wrocławia w miasto wydzielone. Chciał stworzyć system gospodarczy eliminujący obieg pieniędzy (tzw. ''republika drobnerowska'')<ref>''Encyklopedia Wrocławia'', pod red. J. Harasimowicza, Wrocław 2001, s. 158.</ref>. Wczesnym latem 1945 zaprotestował wobec miejscowego dowódcy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] przeciw utrudnianiu starań o normalizację życia przybywających do miasta Polaków. Sowiecki generał pobił Drobnera i wyrzucił go ze swego biura, a gdy Drobner odwołał się do [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]], ten kazał mu natychmiast opuścić Wrocław<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s. 425,</ref>.
 
21 marca 1938 przed sądem okręgowym w Krakowie rozpoczął się proces Bolesława Drobnera oskarżonego o działalność komunistyczną<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Proces dr. B. Drobnera | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 2 | data = Nr 67 z 24 marca 1938 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=94430}}</ref>. 1 kwietnia 1938 sąd skazał Drobnera na karę 3 lat pozbawienia wolności (z zaliczeniem dotychczasowego pobytu w areszcie) oraz na utratę praw na 3 lata<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Wyrok w procesie dr. Drobnera | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 3 | data = Nr 76 z 3 kwietnia 1938 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=94439}}</ref>.
Od września 1944 do lutego 1945 przewodniczący Rady Naczelnej [[Polska Partia Socjalistyczna (1944–1948)|koncesjonowanej Polskiej Partii Socjalistycznej]], od lipca 1945 do 1948 wiceprzewodniczący Rady Naczelnej<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s207, 434.</ref>. W partii opowiadał się za równorzędnością pozycji PPS wobec [[Polska Partia Robotnicza|Polskiej Partii Robotniczej]] i wolną rywalizacją polityczną obu partii<ref>na posiedzeniu Rady Naczelnej PPS 25/26 lutego 1945 oświadczył, ''że założenia ideowe PPS nie mogą się opierać tylko na dorobku [[Robotnicza Partia Polskich Socjalistów|RPPS]] i wypowiedział sie przeciwko poglądom "pewnych dolnych czynników PPR", że tylko ich partia "ma prawo do rządzenia, bo ma oparcie w ZSRR" - stwierdzenie, które było zapewne dla innych najcięższym kamieniem obrazy. Powiedział też, że PPS nie powinna być "wydziałem innej partii, lecz partią równorzędną, suwerenną"'' [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.205.</ref><ref>''Inny partyjny autor opisywał z dezaprobatą ówczesne stanowisko Drobnera: "B. Drobner był od początku reprezentantem poglądu, że polski system partyjny winien przyjąć na wzór zachodni taką formę, w której PPS mogłaby stać się równorzędną obok PPR siłą polityczną, konkurująca o wpływy,oraz miejsce w społeczeństwie i państwie. Była to nie do przyjęcia w warunkach polskich koncepcja wolnej gry sił, także w odniesieniu do stanowiącego określoną całość ruchu robotniczego"'' [[Zenobiusz Kozik]], ''Partie i stronnictwa polityczne w Krakowskiem 1945-1947'', Kraków 1975, [[Wydawnictwo Literackie]], s.48 za: [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.205.</ref>. Przeciwnik scalenia PPS z PPR, 30 kwietnia 1948 w ramach czystki poprzedzającej scalenie obu partii usunięty z funkcji przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS w Krakowie, 22 września 1948 usunięty z Rady Naczelnej PPS, wraz z 10 innymi jej członkami (w tym [[Henryk Wachowicz|Henrykiem Wachowiczem]]). W październiku 1948, po odmowie złożenia tzw. ''[[wikt:samokrytyka|samokrytyki]]'', został wykluczony z PPS<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.935, 987, 990.</ref>. Zezwolono mu następnie na wstąpienie do [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]], był jednak całkowicie zmarginalizowany politycznie, choć zachował mandat posła na Sejm.
 
Po [[agresja ZSRR na Polskę|najeździe sowieckim na Polskę 17 września 1939]], po krótkim okresie zarządzania kopalnią soli potasowych w [[Kałusz]]u, w czerwcu 1940 aresztowany przez [[NKWD]], więziony i wywieziony w głąb ZSRR. W 1943 został uwolniony i wszedł do władz [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]], a 20 lipca 1944 w skład [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|PKWN]] (kierownik Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia PKWN). W 1945 (do czerwca) pierwszy polski prezydent [[Wrocław]]ia (powołany 14 marca, jeszcze przed wkroczeniem [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] do miasta, urzędowanie mógł praktycznie rozpocząć dopiero po kapitulacji ''[[Historia Wrocławia#II wojna światowa|Festung Breslau]]'', w maju). Współorganizator polskiej administracji. Opowiadał się za przekształceniem Wrocławia w miasto wydzielone. Chciał stworzyć system gospodarczy eliminujący obieg pieniędzy (tzw. ''republika drobnerowska'')<ref>''Encyklopedia Wrocławia'', pod red. J. Harasimowicza, Wrocław 2001, s. 158.</ref>. Wczesnym latem 1945 zaprotestował wobec miejscowego dowódcy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] przeciw utrudnianiu starań o normalizację życia przybywających do miasta Polaków. Sowiecki generał pobił Drobnera i wyrzucił go ze swego biura, a gdy Drobner odwołał się do [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]], ten kazał mu natychmiast opuścić Wrocław<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s. 425,</ref>.
W latach 1956–1957 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] w [[Kraków|Krakowie]]. Od 1944 poseł do [[Krajowa Rada Narodowa|KRN]], [[Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|na]] [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|Sejm Ustawodawczy]] oraz na [[Sejm PRL]] [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji|I]], [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej II kadencji|II]], [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej III kadencji|III]] i [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej IV kadencji|IV]] kadencji; w II, III i IV kadencji Sejmu pełnił funkcję [[Marszałek senior|Marszałka Seniora]] (1957, 1961, 1965). Dwukrotnie odznaczony [[Order Sztandaru Pracy|Orderem Sztandaru Pracy]] I klasy (w tym w 1953<ref>{{Monitor Polski|1953|86|1022}}.</ref>). Ponadto nadano mu Krzyż Wielki i Krzyż Komandorski z Gwiazdą [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]]<ref name="bse">{{Cytuj stronę | url = http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000004095&find_code=SYS&local_base=ARS10 | tytuł = Drobner Bolesław (1883-1968) | praca = Parlamentarzyści | opublikowany = Biblioteka Sejmowa | data dostępu = 2016-10-23}}</ref>.
 
Od września 1944 do lutego 1945 przewodniczący Rady Naczelnej [[Polska Partia Socjalistyczna (1944–1948)|koncesjonowanej Polskiej Partii Socjalistycznej]], od lipca 1945 do 1948 wiceprzewodniczący Rady Naczelnej<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s207s.207, 434.</ref>. W partii opowiadał się za równorzędnością pozycji PPS wobec [[Polska Partia Robotnicza|Polskiej Partii Robotniczej]] i wolną rywalizacją polityczną obu partii<ref>na posiedzeniu Rady Naczelnej PPS 25/26 lutego 1945 oświadczył, ''że założenia ideowe PPS nie mogą się opierać tylko na dorobku [[Robotnicza Partia Polskich Socjalistów|RPPS]] i wypowiedział sie przeciwko poglądom "pewnych dolnych czynników PPR", że tylko ich partia "ma prawo do rządzenia, bo ma oparcie w ZSRR" - stwierdzenie, które było zapewne dla innych najcięższym kamieniem obrazy. Powiedział też, że PPS nie powinna być "wydziałem innej partii, lecz partią równorzędną, suwerenną"'' [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.205.</ref><ref>''Inny partyjny autor opisywał z dezaprobatą ówczesne stanowisko Drobnera: "B. Drobner był od początku reprezentantem poglądu, że polski system partyjny winien przyjąć na wzór zachodni taką formę, w której PPS mogłaby stać się równorzędną obok PPR siłą polityczną, konkurująca o wpływy,oraz miejsce w społeczeństwie i państwie. Była to nie do przyjęcia w warunkach polskich koncepcja wolnej gry sił, także w odniesieniu do stanowiącego określoną całość ruchu robotniczego"'' [[Zenobiusz Kozik]], ''Partie i stronnictwa polityczne w Krakowskiem 1945-1947'', Kraków 1975, [[Wydawnictwo Literackie]], s.48 za: [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.205.</ref>. Przeciwnik scalenia PPS z PPR, 30 kwietnia 1948 w ramach czystki poprzedzającej scalenie obu partii usunięty z funkcji przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS w Krakowie, 22 września 1948 usunięty z Rady Naczelnej PPS, wraz z 10 innymi jej członkami (w tym [[Henryk Wachowicz|Henrykiem Wachowiczem]]). W październiku 1948, po odmowie złożenia tzw. ''[[wikt:samokrytyka|samokrytyki]]'', został wykluczony z PPS<ref>[[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], {{ISBN|83-7095-056-6}} s.935, 987, 990.</ref>. Zezwolono mu następnie na wstąpienie do [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]], był jednak całkowicie zmarginalizowany politycznie, choć zachował mandat posła na Sejm.
 
WPo latachwydarzeniach 1956–1957[[Polski październik|''polskiego października'']] i powrocie do władzy [[Władysław Gomułka|Władysława Gomułki]], pomiędzy X.1956 a II.1957 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] w [[Kraków|Krakowie]]. Od 1944 poseł do [[Krajowa Rada Narodowa|KRN]], [[Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|na]] [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|Sejm Ustawodawczy]] oraz na [[Sejm PRL]] [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji|I]], [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej II kadencji|II]], [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej III kadencji|III]] i [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej IV kadencji|IV]] kadencji; w II, III i IV kadencji Sejmu pełnił funkcję [[Marszałek senior|Marszałka Seniora]] (1957, 1961, 1965). Dwukrotnie odznaczony [[Order Sztandaru Pracy|Orderem Sztandaru Pracy]] I klasy (w tym w 1953<ref>{{Monitor Polski|1953|86|1022}}.</ref>). Ponadto nadano mu Krzyż Wielki i Krzyż Komandorski z Gwiazdą [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]]<ref name="bse">{{Cytuj stronę | url = http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000004095&find_code=SYS&local_base=ARS10 | tytuł = Drobner Bolesław (1883-1968) | praca = Parlamentarzyści | opublikowany = Biblioteka Sejmowa | data dostępu = 2016-10-23}}</ref>.
 
Zaprzyjaźniony z [[Piwnica pod Baranami|Piwnicą pod Baranami]], pomógł w jej otwarciu i pierwszych latach działania. Z małżeństwa z [[Luba Drobner|Lubą z d. Hirszowicz]] (1884–1965) miał syna [[Mieczysław Drobner|Mieczysława]] (1912–1986), profesora sztuk muzycznych. Pochowany jest na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim]].
Linia 49 ⟶ 53:
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia, linki ==
* ''[[Encyklopedia Wrocławia]]'', pod red. J. Harasimowicza, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001.
* ''Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego'' t. 1, Warszawa 1978.
* [http://encyklopediakrakowa.pl/slawni-i-zapomniani/88-d/192-drobner-boleslaw.html?showall=1&start=0 ''Drobner Bolesław'']
 
* [http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Drobner_Boles%C5%82aw ''Drobner, Bolesław'']
== Linki zewnętrzne ==
* [http://przeglad-socjalistyczny.pl/opinie/ideologie/1486-kulesza Czesław Kulesza, ''Bolesław Drobner – młodzieńcze wizje Polski'']
* {{OSM|punkt|1941819805|Lokalizacja grobu Bolesława Drobnera}}