Rada Kraju: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków |
m poprawa linków |
||
Linia 1:
[[Plik:Sfatul Țării Palace in Chișinău.jpg|mały|Budynek, w którym obradowała Rada Kraju, pocztówka z okresu międzywojennego]]
'''Rada Kraju''' (rum. Sfatul Țării) – zwołane jesienią 1917 r. ciało przedstawicielskie, złożone z reprezentantów grup etnicznych zamieszkujących [[Besarabia|Besarabię]], które 2 grudnia tego samego roku proklamowało powstanie autonomicznej [[Mołdawska Republika Demokratyczna|Mołdawskiej Republiki Demokratycznej]] uznającej zwierzchność rosyjskiego [[Rząd Tymczasowy Rosji|Rządu Tymczasowego]], a następnie pełniło w nim funkcję władzy ustawodawczej. Również w grudniu tego roku Rada oficjalnie wezwała [[
== Tło wydarzeń. Sytuacja w Besarabii w 1917 r. ==
Obszar między Dniestrem a Prutem został w 1812 r. odebrany Turcji przez Rosję<ref>Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 19 i 21.</ref>, w 1871 r. na terenie tym utworzono [[Gubernia besarabska|gubernię besarabską]]<ref>Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 23.</ref>, w 1856 r. oderwano od niej i przekazano Księstwu Mołdawii Besarabię południową (powiaty [[Izmaił]], [[Bołgrad]] i [[Kaguł]])<ref>Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 22.</ref>, by przyłączyć je do Rosji ponownie w 1878 r.<ref>
[[Plik:Pan Halippa in Nisporeni.jpg|mały|Pantelimon Halippa]]
Na początku XX w. w Besarabii zaczęły rozwijać się nowe ruchy polityczne. Część pochodzącej z regionu młodej inteligencji nawiązała kontakty z organizacjami w Jassach i Bukareszcie, przynosząc do Besarabii idee panrumuńskie<ref name=":0">Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 28.</ref>. Inni młodzi intelektualiści w Moskwie i Petersburgu zetknęli się z ideami socjalistycznymi, żądaniami przeprowadzenia reformy rolnej i demokratyzacji Rosji<ref name=":0" />. Ruchy te urosły w siłę zwłaszcza podczas [[Rewolucja 1905 roku|rewolucji 1905 r.]]<ref name=":0" /> Mołdawska szlachta miała nadzieję na ograniczone ustępstwa caratu w sferze kulturalnej, nie życzyła sobie natomiast bardziej radykalnych przekształceń społecznych. Działały również ruchy nacjonalistyczne, skupiające zrusyfikowanych intelektualistów i nierosyjskich posiadaczy ziemskich, domagające się bezwzględnej walki zarówno z socjalistami, jak i nacjonalistami rumuńskimi<ref name=":0" />. Dopiero w styczniu 1907 r. pojawiło się natomiast pierwsze pismo, "Moldovanul" ("Mołdawianin"), które głosiło hasła poprawy sytuacji ekonomicznej w regionie i odrodzenia narodowego ludności rumuńskojęzycznej (Mołdawian), ale bez haseł panrumuńskich, lecz z założeniem, że region pozostanie w Rosji<ref name=":1">Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 29.</ref>. Pismo ukazywało się do października 1908 r.<ref name=":1" /> Pięć lat później w Besarabii pojawiło się kolejne pismo stawiające sobie za cel odrodzenie narodowe Mołdawian - ''Cuvăntul moldovenesc.'' Gazeta docierała do Besarabii z Jass, pisał do niej m.in. [[Pantelimon Halippa]] i inni działacze powstałego w czasie rewolucji 1905 r. Stowarzyszenia na rzecz Mołdawskiej Kultury Narodowej<ref name=":2">Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 30.</ref>.
Dalsze ożywienie dyskusji o przyszłości prowincji miało miejsce podczas I wojny światowej i po rewolucji lutowej i upadku caratu. W kwietniu 1917 r. Stowarzyszenie na rzecz Mołdawskiej Kultury Narodowej przekształciło się w [[Mołdawska Partia Narodowa|Mołdawską Partię Narodową]]<ref name=":2" />. Partia domagała się wprowadzenia powszechnego prawa do równego, bezpośredniego i tajnego głosowania, wolności słowa, prasy, zgromadzeń i wyznania, oczekiwała również, że [[eparchia kiszyniowska]] [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]] zostanie przekształcona w autokefaliczną Cerkiew, a w szkołach obowiązywał będzie język mołdawski (rumuński). Oczekiwano utworzenia własnego parlamentu Besarabii, ale w ramach federacji z demokratyczną Rosją<ref name=":2" />. W Besarabii pojawili się także, zwłaszcza pod koniec 1917 r. pod wpływem przegranych Rumunii w I wojnie światowej, aktywiści polityczni z Rumunii, by działać na rzecz szerzenia wśród miejscowej ludności kultury rumuńskiej, poczucia łączności z Rumunami i ostatecznie doprowadzić do przyłączenia Besarabii do tego państwa<ref name=":3">Ch. King, ''The Moldovans...'', s. 31.</ref>.
== Działalność i postanowienia Rady Kraju ==
| |||