Wikipedia

Maria Helena Kelles-Krauz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 304 edycje
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
Linia 11:
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|zawód =
|narodowość = {{Państwo|POL}}polska
|rodzice = Antoni, Eleonora
|małżeństwo = [[Stanisław Kelles-Krauz|Stanisław]]
Linia 35:
|quote =
}}
'''Maria Helena Kelles-Krauz''', z domu '''Nynkowska''' (ur. [[11 czerwca]] [[1882]] w [[Radom]]iu, zm. [[4 września]] [[1969]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – pierwsza kobieta w Polsce, która została wybrana przewodniczącą rady miejskiej po uzyskaniu przez kobiety praw wyborczych, [[polska]] polityk [[socjalizm|socjalistyczna]], radna i przewodnicząca Rady Miasta Radomia, działaczka społeczna, niepodległościowa i oświatowa, tłumaczka.
 
== Życiorys ==
Córka Antoniego i Eleonory Nynkowskich. Rodzinny dom jej matki znajdował się przy ul. Spacerowej 12/14<ref name=":0">Agata Morgan, "Prezesem została kobieta", w: I''ch ślady. Kobiety w historii Radomia'', Radom: 2011, s. 63</ref> (ob. ulica Mikołaja Reja) w [[Radom]]iu. Posiadała tytuł [[baron]]owej jako żona Stanisława barona Kelles-Krauza<ref>Maria Dąbrowska, ''Dzienniki 1914-1932'', Warszawa: 1988, s. 353</ref>. Uczyła się na Prywatnych Wyższych Kursach Handlowych dla Kobiet Józefy Siemiradzkiej w Warszawie. Studiowała przyrodę na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]]<ref name="wan">{{Cytuj stronę | url = http://www.przeglad-socjalistyczny.pl/opinie/aziemski/929-pps | tytuł = Kobiety PPS | autor = [[Danuta Waniek]] | data dostępu = 2015-03-24}}</ref> jako nadzwyczajna słuchaczka, gdyż nie miała wymaganej matury z egzaminem z greki i łaciny, pozwalającej na podjęcie studiów w normalnym trybie<ref name=":1">Maria Kelles-Krauz, ''Moje życie, "Współczesność" nr 1/1970.s. 6-7''</ref>. Od 1898 należała do [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna]]<ref name="wan"/>.
 
1 października 1904 jej mężem został [[Stanisław Kelles-Krauz]] (1883-1965). W związku ze studiami i pracą męża, od 1904 przebywali w Wiedniu, od 1905 zamieszkiwali w Krakowie, od 1909 w [[Kosów (obwód iwanofrankiwski)|Kosowie]], gdzie Maria prowadziła bibliotekę i księgowość w Zakładzie Przyrodolecznictwa [[Apolinary Tarnawski|Apolinarego Tarnawskiego]], od 1910 do 1911 w Paryżu, po czym powrócili do Radomia. Podczas I wojny światowej pod nieobecność męża (który znalazł się w niewoli węgierskiej, w [[Ostrzyhom|Esztergom]]), pracowała w Komitecie Obywatelskim. Od 1915 do 1919 była przewodniczącą Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego w Radomiu.
 
9 marca 1919 r., w pierwszych wyborach samorządowych po odzyskaniu przez [[Narodowe Święto Niepodległości|Polskę niepodległości,]] Maria i Stanisław Kelles-Krauzowie uzyskali mandat radnych Rady Miasta Radomia. Wśród 155 kandydatów na radnych było 11 kobiet, spośród których 3 uzyskały mandat radnej (Maria Kelles-Krauz, Jadwiga Rudnicka i [[Stanisława Wroncka]])<ref>Grażyna Łuszkiewicz, "Kobiety w samorządzie miejskim Drugiej Rzeczypospolitej. Próba portretu zbiorowego", w: ''Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918-1939'', A. Żarnowska i A. Szwarc (red.), Warszawa:1996. </ref>. Maria Kelles-Krauz jako pierwsza kobieta w Polsce została wybrana 1 kwietnia 1919 r.<ref name=":0" />, spośród radnych, na Prezesa Rady Miejskiej w Radomiu, zaledwie kilka miesięcy po uzyskaniu przez [[Prawo wyborcze dla kobiet|kobiety praw wyborczych]] (listopad 1918 r.)]]. Łącznie Wybieranowybierano ją dwukrotnie, w 1919 i w 1923, pełniłaa funkcję przewodniczącej rady miejskiej pełniła do 1926. Później Maria Kelles-Krauz była ławnikiem (członkiem zarządu miasta) odpowiedzialnym za oświatę. Z jej inicjatywy wprowadzono przymus szkolny (rodziców karano aresztem za nieposyłanie dzieci do szkoły), opiekę dentystyczną w szkole, rozdawano bezpłatne podręczniki, obuwie i odzież<ref name=":1" />. Maria Kelles-Krauz byłaByła także inicjatorką utworzenia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Radomiu w 1922 r. Należała do [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]<ref name="wan"/>.
 
Po wybuchu II wojny światowej i aresztowaniu jej męża (został wywieziony do obozu koncentracyjnego w [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]]), trudniła się wyrobem mydła w domowych warunkach. W jej mieszkaniu odbywały się [[Tajne nauczanie|tajne komplety]], które prowadziłaprowadzone m.in. przez jej przyjaciółka i pisarkaprzyjaciółkę [[Elżbieta Jackiewiczowa|Elżbietę Jackiewiczową]]. Historia(historia ich przyjaźni została opisana w książce ''Pokolenie Teresy.''). Po zakończeniu wojny ponownie krótko pracowała jako ławnik w radomskim wydziale oświatowym. W marcu 1946 wyjechała do [[Dania|Danii]], gdzie jej mąż objął funkcje dyplomatyczne. Tam nauczyła się [[Język duński|języka duńskiego]] i tłumaczyła tamtejszą literaturę, m.in. książki Martina Andersena [[Martin Andersen Nexø|Nexø]]<ref name=":1" />. Ponadto była tłumaczką z języka rosyjskiego. W 1954 wraz z mężem powrócili do Polski i osiedli w Warszawie.▼
Należała do [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]<ref name="wan" />.
 
W 1927 otrzymała [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Odznaczenia | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39109| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | stronywolumin = 1Nr 103 | datastrony = nr1 103| zdata = 6 maja 1927 | url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/44667}}</ref>.▼
▲Po wybuchu II wojny światowej i aresztowaniu jej męża (został wywieziony do obozu koncentracyjnego w [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]]), trudniła się wyrobem mydła w domowych warunkach. W jej mieszkaniu odbywały się [[Tajne nauczanie|tajne komplety]], które prowadziła m.in jej przyjaciółka i pisarka [[Elżbieta Jackiewiczowa]]. Historia ich przyjaźni została opisana w książce ''Pokolenie Teresy.'' Po zakończeniu wojny ponownie krótko pracowała jako ławnik w radomskim wydziale oświatowym. W marcu 1946 wyjechała do [[Dania|Danii]], gdzie jej mąż objął funkcje dyplomatyczne. Tam nauczyła się [[Język duński|języka duńskiego]] i tłumaczyła tamtejszą literaturę, m.in. książki Martina Andersena [[Martin Andersen Nexø|Nexø]]<ref name=":1" />. Ponadto była tłumaczką z języka rosyjskiego. W 1954 wraz z mężem powrócili do Polski i osiedli w Warszawie.
 
Maria i Stanisław Kelles-Krauzowie mieli dwie córki: ZofiaZofię (1905-1962), Hannai Hannę (1914-1968)<ref>{{cytuj stronę|url=http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000000635&find_code=SYS&local_base=ARS10|tytuł=Stanisław Kelles-Krauz – profil na stronie Sejmu RP|opublikowany=bs.sejm.gov.pl|data dostępu=24 marca 2015}}</ref>. Jej szwagrem był [[Kazimierz Kelles-Krauz]].▼
▲W 1927 otrzymała [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Odznaczenia | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39109| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = nr 103 z 6 maja 1927}}</ref>.
 
▲Maria i Stanisław Kelles-Krauzowie mieli dwie córki: Zofia (1905-1962), Hanna (1914-1968)<ref>{{cytuj stronę|url=http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000000635&find_code=SYS&local_base=ARS10|tytuł=Stanisław Kelles-Krauz – profil na stronie Sejmu RP|opublikowany=bs.sejm.gov.pl|data dostępu=24 marca 2015}}</ref>. Jej szwagrem był [[Kazimierz Kelles-Krauz]].
 
Maria Kelles-Krauz znała się z [[Maria Dąbrowska|Marią Dąbrowską]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.echodnia.eu/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130528/POWIAT0206/130528899|tytuł=W Resursie wspominano Stanisława Kelles- Krauza|autor=Barbara Koś|data=28 maja 2013|opublikowany=echodnia.eu|data dostępu=24 marca 2015}}</ref>, która kilkakrotnie odwiedziła ją w Radomiu.
 
<br />
 
== Przypisy ==
Linia 60 ⟶ 56:
 
== Bibliografia ==
* Agata{{Cytuj Morgan,książkę "Prezesem| zostałatytuł kobieta",= w: ''Ich ślady. Kobiety w historii Radomia,'' | miejsce = Radom: | data = 2011. | rozdział = Prezesem została kobieta | imię r = Agata | nazwisko r = Morgan}}
* {{Cytuj pismo | autor = Helena Kisiel, | tytuł = M. Kelles-Krauzowa (1882-1969), "| czasopismo = Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego", t| wolumin = T. 6: 1969, z. 4, s.| strony = 95-97. | data = 1969}}
* {{cytuj stronę|url=http://www.eradomianki.pl/kobieca-historia-radomia-maria-kelles-krauz,pa1,798,1|tytuł=Kobieca historia Radomia. Maria Kelles-Krauz|autor=Daria Kurys|data=21 lipca 2012|opublikowany=eradomianki.pl|data dostępu=24 marca 2015}}
* {{cytuj stronę|url=http://radom.wyborcza.pl/radom/56,84457,13724493,Fotoplastykon_Magiczny_Radom__Kelles_Krauzowie__ZDJECIA_.html|tytuł=Fotoplastykon Magiczny Radom. Kelles-Krauzowie |data=12 kwietnia 2013|opublikowany=radom.gazeta.pl|data dostępu=24 marca 2015}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.przeglad-socjalistyczny.pl/opinie/aziemski/929-pps | tytuł = Kobiety PPS | autor = [[Danuta Waniek]] | data dostępu = 2015-03-24}}
Linia 69 ⟶ 65:
 
{{SORTUJ:Kelles-Krauz, Maria}}
 
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna]]
[[Kategoria:Działacze społeczni II Rzeczypospolitej]]▼
[[Kategoria:Ludzie związani z Kosowem Huculskim]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]▼
[[Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej]]
▲[[Kategoria:Działacze społeczni II Rzeczypospolitej]]
▲[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury duńskiej]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej]]▼
[[Kategoria:Radni Radomia]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1882]]
[[Kategoria:Zmarli w 1969]]
▲[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Helena_Kelles-Krauz”