Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych: Różnice pomiędzy wersjami

'''Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych''' ([[język angielski|ang.]] ''Declaration of Independence'', pełna nazwa ''The unanimous Declaration of the thirteen united States of America -'' "Jednomyślna deklaracja trzynastu Zjednoczonych Stanów Ameryki") – [[akt prawny]] autorstwa m.in. [[Thomas Jefferson|Thomasa Jeffersona]], uzasadniający prawo [[Trzynaście kolonii|Trzynastu Kolonii]] [[Wielka Brytania|brytyjskich]] w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] do wolności i niezależności od [[władcy brytyjscy|króla Wielkiej Brytanii]], [[Jerzy III Hanowerski|Jerzego III]]. Ogłoszona 4 lipca 1776 w [[Filadelfia|Filadelfii]] podczas II [[Kongres Kontynentalny|Kongresu Kontynentalnego]].

Idee zawarte w ''Deklaracji'' to synteza poglądów ówczesnych myślicieli [[Oświecenie (epoka)|oświeceniowych]]. Największy wpływ na treść tego dokumentu miała osoba [[John Locke|Johna Locke’a]], który swoją twórczością filozoficzno-literacką ustanowił kanon myśli oświeceniowej w odniesieniu do rządu i jego obowiązków względem obywateli. Thomas Jefferson wiedział, iżże poglądy głoszone przez Locke’a pasowały do sytuacji, w jakiej znalazły się kolonie w dobie rewolucji, a także odzwierciedlały nastroje społeczne prowincji amerykańskich.

Tekst ''Deklaracji niepodległości'' można podzielić na pięć części. Pierwsza część służyła przedstawieniu intencji, którymi kierował się Kongres, uchwalając ten dokument. Zaraz potem zawiera on skondensowaną filozofię polityczną odpowiadającą ówczesnym trendom myślowym. Następnie, w ''Deklaracji'' zawarto szereg zarzutów przeciwko królowi brytyjskiemu Jerzemu III. Przedostatnia część tekstu, to przyjęta 2 lipca rezolucja [[niepodległość|niepodległościowa]].Ostatnią częścią dokumentu z 4 lipca są podpisy przedstawicieli 13 kolonii obecnych na II Kongresie Kontynentalnym.

Pierwszy akapit ''Deklaracji niepodległości'' stanowi wstęp do całego dokumentu. Powołanie się na samym początku na prawa przyrodzone i ustawy boże ma charakter klasycznego, oświeceniowego wyznania. Wstęp adresowany jest do [[opinia publiczna|opinii publicznej]] i ma na celu sugestywnie wskazać Wielką Brytanię jako stronę, która zaczęła cały konflikt. W pierwszym akapicie znajduje się także apel do innych narodów o udzielenie poparcia koloniom, występującym w imieniu obrony szlachetnych zasad reprezentowanych przez wielkie umysły, takie jak Locke czy Milton. Użyte w tym akapicie słowo [[naród]], świadczy o przekonaniu kolonii, iżże należy im się miejsce wśród innych państw.

We wstępie amerykańscy rozłamowcy sprzeciwiali się uznaniu niedobrychniekorzystnych dla siebienich praw, jakienarzuconych narzucaliprzez im BrytyjczycyBrytyjczyków. Tym samym autorzy ''Deklaracji'' próbowali przeforsować tezę jakobyo tym, że prawa ludzkie powinny być podporządkowane [[prawo natury|prawu natury]].

Za niezbite i oczywiste prawdy uważali tutaj Amerykanie fakt, iżże ludzie zostali stworzeni przez [[bóg|Boga]] równymi sobie. Rozwinięciem tej myśli sąjest słowaprzekaz, że na pierwszym miejscu postawić należy prawo do życia, do wolności i do poszukiwania szczęścia. Właśnie te słowa stały się myślą przewodnią całego dokumentu, a także ukształtowały mentalność amerykańską. Tak sformułowany dokument odwoływał się do intelektu, serca, wyobraźni.

Jest to [[parafraza]] słów Johna Locke’a o prawie oporu wobec ciemiężyciela. Autor ''Deklaracji'' zaznacza, iżże koloniści cierpliwie znosili obelgi i nadużycia Wielkiej Brytanii. Gdy jednak okrucieństwa brytyjskie nie miały końca, Amerykanie, powołując się na idee oświeceniowe, prawo oporu i suwerenność ludu, czuli się zobligowani do walki, już nie tylko o swoje interesy, ale o swój naród.

Tworząc ''Deklarację niepodległości'' Jefferson zdawał sobie sprawę, iżże przytoczenie pięknych frazesów o uciskaniu kolonii przez Koronę nie wystarczy do przekonania świata o cierpieniu prowincji. Stąd w trzeciej części dokumentu wymienione zostały fakty, które miały świadczyć o [[tyran]]ii króla.

FaktCałkowite całkowitego pominięciapominięcie przez Jeffersona parlamentu brytyjskiego jako źródła, z którego wywodziły się wszystkie ustawy i zrzucenie całej odpowiedzialności na króla Jerzego III, byłabyło zabiegiem celowym. Wiązało się to z przyjęciem w 1774 r. wniosku [[Samuel Adams|Samuela Adamsa]], który uznawał kolonie amerykańskie za dominium. Wobec tego wszelka władza parlamentu w koloniach nie miała mocy prawnej, a bunty i roszczenia bezzasadne<!-- niezrozumiała druga część zdania -->. Amerykanie, szukając realnego winowajcy, znaleźli go w osobie króla.

W ''Deklaracji niepodległości'' wymieniono szereg nadużyć, jakich miał dopuścić się Jerzy III względem kolonii. DotycząDotyczyły one w dużej części reakcji króla brytyjskiego na postęp rewolucji i miały na celu odpowiedzenieuzasadnienie na niesubordynacjęniesubordynacji prowincji. Były to zarzuty typu:

Poza przytoczeniem szeregu ustaw i ograniczeń, jakie wprowadziła Korona względem kolonii, w tej części tekstu zestawiono także zachowanie monarchy brytyjskiego z modelem oświeceniowego władcy. Oskarżano Jerzego III o niekonsekwencję w działaniu i niedbanie o interesy swojego ludu. Zarzuty przeciw królowi formułowane były w charakterystyczny sposób. Każdy przytoczony przez Jeffersona fakt ilustrujący działania monarchy względem kolonii opatrzony był komentarzem sugerującym negatywne intencje króla. Szczególnie bolesne dla Amerykanów okazały się te zarządzenia metropolii, które bezpośrednio ograniczały wolność i samorządność kolonii. Królowi zarzucano, iżże nie dopuszczał do rządów wszystkich przedstawicieli brytyjskiego społeczeństwa, łamiąc tym samym zasady [[demokracja|demokracji]]. Wytykano mu również uzależnianie od siebie sędziów i sterowanie ich wyrokami na niekorzyść kolonistów oraz terror, jaki był udziałem wojsk brytyjskich, stacjonujących w prowincjach amerykańskich.

Końcowe oskarżenia przeciwko monarsze zawarte w tej części ''Deklaracji niepodległości'' dotyczyły działań podejmowanych przez niego w czasie wojny i miały na celu wykazanie, iżże to Jerzy III łamie wszystkie zasady ładu społecznego. Twórcom ''Deklaracji'' bardzo zależało na tym, ażeby przedstawić króla brytyjskiego jako [[agresor]]a i dzięki temu pozyskać sojuszników do walki z nim. W dokumencie z 4 lipca Amerykanie wytykali władcy angielskiemu fakt rezygnacji z godności monarchy względem kolonii amerykańskich oraz rozpoczęcie [[wojna domowa|wojny domowej]]. Działania wojenne prowadzone przez metropolię w opinii kolonistów były złamaniem zasad wypracowanych przez wieki i powrotem do działań barbarzyńskich. Kiedy kraj, który uznawał się za chrześcijański, dopuszczał się takich poczynań, zasługiwał na potępienie reszty narodów chrześcijańskich. Postępowanie Anglików w czasie działań wojennych przeciwko Amerykanom cechowało się srogością i przebiegłością. Przejawiało się to m.in. w "zmuszaniu współobywateli na morzu do walczenia przeciw własnej ojczyźnie, przyjaciołom i braciom, lub padania pod ciosami tychże przyjaciół i braci oraz wykorzystywaniu przeciw kolonistom dzikich Indian, wrogów nieznających litości, których wiadomy sposób prowadzenia wojny polega na zabijaniu każdego, kogo spotkają, bez różnicy płci, wieku i stanu". Mimo tych wszystkich działań twórcy ''Deklaracji niepodległości'' podejmowali próby negocjacji z Macierzą, lecz nie zostawali wysłuchani<ref>Jednym z zarzutów było też [[niewolnictwo]] nazwane „okrutną wojną przeciw samej naturze ludzkiej” (''cruel war against human nature itself''). Jednakże reprezentanci Karoliny

Przedostatni akapit omawianego dokumentu zaznaczał, iżże wcześniejsze apele do [[Brytyjczycy|Brytyjczyków]], w których koloniści pisali o doznawanych gwałtach ze strony despotycznej władzy króla i jego parlamentu, spotkały się z brakiem odzewu ze strony mieszkańców<!-- Mieszkańców? Czy władzy? --> Wielkiej Brytanii.

Ostatnim akapitem, a zarazem przedostatnią częścią ''Deklaracji'', była ''Rezolucja niepodległościowa'', przyjęta 2 lipca 1776 roku. Formuła ogłaszająca oddzielenie się kolonii amerykańskich od Wielkiej Brytanii jest najważniejszą częścią dokumentu. Twórcy ''Deklaracji'', powołując się na oświeceniową doktrynę samostanowienia każdej zbiorowości, w imieniu wszystkich prowincji, wyrzekli się władzy zwierzchniej króla Jerzego III nad prowincjami amerykańskimi.