Ulica 27 Grudnia w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MOs810 (dyskusja | edycje)
rozb., źr., drobne redakcyjne, ilustracja
MOs810 (dyskusja | edycje)
Linia 28:
 
== Bieg ==
Ulica od wschodu rozpoczyna się na skrzyżowaniu z ulicami [[Ulica Franciszka Ratajczaka w Poznaniu|Ratajczaka]] i [[Ulica 3 Maja w Poznaniu|3 Maja]]{{r|spis-zdm-2018}}, a następnie biegnie na zachód – w kierunku [[DomOkrąglak Towarowyw OkrąglakPoznaniu|Okrąglaka]]. Jej przedłużenie przy wschodnim końcu stanowi południową [[pierzeja|pierzeję]] [[Plac Wolności w Poznaniu|Placu Wolności]]{{r|spis-zdm-2018}}.
 
== Komunikacja miejska ==
Linia 47:
 
== Historia ==
Przebieg ulicy jest równoleżnikowy i biegnie ona wzdłuż południowej skarpy doliny [[Bogdanka (dopływ Warty)|Bogdanki]]. Teren drogi znajdował się pomiędzy dwoma historycznymi traktami: od południa świętomarcińskim w kierunku [[Buk (województwo wielkopolskie)|Buku]], [[Krosno Odrzańskie|Krosna Odrzańskiego]], [[Gubin]]a i [[Lipsk]]a oraz od północy lokalnym na [[Jeżyce]]. Po zajęciu miasta przez [[Prusy (państwo)|Prusaków]] wytyczono nowe tereny osadnicze dla Poznania. [[David Gilly]] w latach 1793-1794 rozplanował założenie tzw. Nowego Miasta. Nowa ulica Berlińska została wytrasowana w miejscu szerokiej, krętej drogi łączącej się wąskim przesmykiem ze [[Ulica Święty Marcin|Świętym Marcinem]], którego funkcje komunikacyjne miała przejąć. Ostatecznie wykonano tylko część projektu i ulica została wytyczona na odcinku od placu Wolności (wówczas Wilhelmowskiego) do ulic [[ulica Gwarna w Poznaniu|Gwarnej]] i Mielżyńskiego (wówczas Młyńska). Odcinek zachodni ([[ulica Aleksandra Fredry w Poznaniu|ul. Fredry]]) wybudowana została w innym, nieco odgiętym na północny-zachód przebiegu<ref name=kusz>Andrzej Kusztelski, ''Ulica 27 Grudnia w Poznaniu'', w: ''[[Spotkania z Zabytkami]]'', nr 4/1989, s.13-16, ISSN 0137-222X</ref>.
 
Początkowo zabudowa ulicy (głównie [[kalenicaKalenica (budownictwo)|kalenicowa]]) przebiegała wolno, a [[Arkadia w Poznaniu|nowy Teatr Miejski]] określano jako położony na peryferiach miasta. Jedynym zachowanym obiektem z tego czasu jest skromna kamienica pod nr 5. Intensyfikacja zabudowy zaczęła się od lat 40. XIX wieku. Najwybitniejszym pod względem architektonicznym obiektem z tego czasu jest kamienica pod nr 9 (lata 1843-1844) wzniesiona dla [[Żydzi|żydowskich]] kupców Jaffe. Kilka kamienic o [[manieryzmManieryzm (sztuka)|manierystycznej]] lub [[neorenesans]]owej dekoracji zaprojektował [[Gustav Schultz]], m.in. był to jego dom własny (1867) na obecnej ul. Gwarnej 13 (nie istnieje, zastąpił go modernistyczny [[Dom Książki w Poznaniu|Dom Książki]]). Kolejny okres wzmożonych inwestycji rozpoczął się po [[Wojna francusko-pruska|wojnie francusko-pruskiej]] (po 1871), kiedy to spłynęły do miasta duże fundusze. W 1872 wytyczono [[Ulica Kazimierza Kantaka w Poznaniu|ulicę Kantaka]] (wówczas Bismarcka) zabudowana monumentalnymi kamienicami, których projektantem był [[Franz Negendank]]. W latach 1873-1875 powstał [[Teatr Polski w Poznaniu|Tetr Polski]] (projekt: [[Stanisław Hebanowski (architekt)|Stanisław Hebanowski]]), a od 1892 do 1893 wzniesiono dwie kamienice z luksusowymi [[apartament]]ami i dekoracjami patriotycznymi (nr 8 i 10) według projektu [[Zygmunt Gorgolewski|Zygmunta Gorgolewskiego]]<ref name=kusz/>.
 
Po 1900 ulica stanowiła już jedną z najważniejszych arterii Poznania. Powstawały tu [[bank]]i i domy handlowe, a stylowo królowała [[Secesja (sztuka)|secesja]]. Ostatnią dużą realizacją przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] był Bank Cukrownictwa w miejscu dawnej kamienicy Seidemanna. Obecnie stoi na tym miejscu [[Okrąglak w Poznaniu|Okrąglak]] (projekt: [[Marek Leykam]])<ref name=kusz/>.
 
Po zakończeniu I wojny nie zaszły w zabudowie zasadnicze zmiany. Doszło natomiast do zmiany nazwy, na cześć dnia wybuchu [[powstanie wielkopolskie|powstania wielkopolskiego]]. Poważne szkody przyniosła [[II wojna światowa]]. Podczas [[bitwa o Poznań|bitwy o Poznań]] w 1945 w gruzach legły budynki pod numerami: 1, 2, 3, 6, 7, 8/10, 13, 16, 17, 18 i 19, jak również dom Schulza (ul. Gwarna 13). Większość z nich rozebrano (7, 8/10, 13, 16, 17, 18 i 19). Domy pod numerami 1, 3 i 6 uporządkowano prowizorycznie. W latach 40. XX wieku zbudowano nowe kamienice pod numerami 5 i 16, a w latach 60. XX wieku domy handlowe pod numerami 13 i 17/19 i [[Dom Książki w Poznaniu|Dom Książki]] w miejscu kamienicy Schulza. W latach 70. XX wieku podjęto kontrowersyjną decyzję o rozbiórce północnej [[pierzeja|pierzei]] ulicy i odsłonięcie gmachu Teatru Polskiego<ref name=kusz/>.
Linia 79:
== Opisane obiekty ==
Od zachodu:
* [[Okrąglak w Poznaniu|Dom Towarowy Okrąglak]],
* [[budynek Domar w Poznaniu|budynek Domar]],
* [[Teatr Polski w Poznaniu|Teatr Polski]],
Linia 89:
* [[Dom handlowy Haase & Co. w Poznaniu|dawny Dom handlowy Haase & Co.]],
* [[Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu|Budynek Oddziału 1 PKO Banku Polskiego]],
* [[DrukarniaŚwięty iWojciech KsięgarniaDom św. WojciechaMedialny|Księgarnia św. Wojciecha]],
* [[Hotel Rzymski w Poznaniu|Hotel Rzymski]],
* [[Bank Rolniczo-Handlowy]] (1920-1924).