Panavia Tornado: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 70:
== Historia ==
Rodowód samolotu Tornado jest złożony. Po drastycznych cięciach budżetu wojskowego Wielkiej Brytanii pod koniec lat 50. i 60. XX wieku i zaprzestaniu rodzimych projektów, brytyjski przemysł lotniczy nie był w stanie samodzielnie wytworzyć nowoczesnego odrzutowego samolotu bojowego, mogącego zastąpić starzejące się bombowce [[English Electric Canberra|Canberra]] i wypożyczone od Amerykanów myśliwce [[McDonnell Douglas F-4 Phantom II|F-4 Phantom II]]. Brytyjczycy postanowili szukać kooperantów na kontynencie: w 1966 r. zawiązali z Francuzami konsorcjum SEPECAT, które stworzyło lekki samolot szturmowy [[SEPECAT Jaguar|Jaguar]]. Strona francuska wycofała się jednak z negocjacji projektu samolotu AFVG (Anglo-French Variable Geometry – angielsko-francuskiego samolotu o zmiennym skosie skrzydeł), wobec czego brytyjska British Aircraft Company (BAC) pozyskała partnerów w postaci niemieckiego Messerschmitt-Bölkow-Blohm, włoskiego Fiata oraz holenderskiego Fokkera. Spółkę tych firm pod nazwą Panavia Aircraft Gmbh utworzono w 1969 r. Planowano wytwarzać dwie wersje samolotu: jednomiejscową dla [[Luftwaffe]], lotnictwa włoskiego [[Włoskie Siły Powietrzne|AMI]] i holenderskiego [[Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne|KLu]] oraz dwumiejscową dla [[Royal Air Force|RAF-u]] i niemieckiego lotnictwa morskiego Marineflieger. Docelowo planowano wyprodukować około 900 egzemplarzy wszystkich wersji. Budową silnika dla przyszłego samolotu zajęło się konsorcjum [[przedsiębiorstwo|przedsiębiorstw]]: brytyjski [[Rolls-Royce (lotnictwo)|Rolls-Royce]], niemiecki [[Maximum Transmission Unit|MTU]] i włoski [[Fiat|FIAT]]. W trakcie prac z [[konsorcjum]] Panavia wycofali się Holendrzy, a Fiata zastąpiła włoska firma Alenia (dawniej Aeritalia).
W trakcie prac okazało się, że systemy awioniki i uzbrojenia są na tyle skomplikowane, iż samolot musi być obsługiwany przez dwóch członków załogi. Zarzucono prace nad wersją jednomiejscową, a Luftwaffe i AMI zamówiły wersję dwumiejscową.
Linia 76:
[[Badania w locie|Oblot]] prototypu odbył się 14 sierpnia 1974 roku w Manching w Niemczech. W lipcu [[1976]] roku rządy Wielkiej Brytanii, RFN i Włoch podpisały umowę o produkcji 809 sztuk samolotu Tornado. 644 maszyny miały zostać wykonane w wersji uderzeniowej, z czego RFN miała otrzymać 324 egzemplarze, Wielka Brytania – 200, zaś Włochy – 100. 165 sztuk wersji myśliwskiej Tornado ADV (Air Defence Variant) zostało zamówionych przez Wielką Brytanię (oznaczone Tornado F.3). Pierwsze seryjne Tornado dla Wielkiej Brytanii zostały wyprodukowane w 1979 roku, 5 czerwca 1979 roku RAF otrzymał pierwszy samolot w wersji uderzeniowej, zaś pierwszy dywizjon RAF uzbrojony w Tornado osiągnął gotowość bojową 1 lipca 1982 roku.
Pierwsze użycie bojowe samolotów tego typu nastąpiło podczas operacji „[[I wojna w Zatoce Perskiej|Pustynna Burza]]” (maszyny te należały do [[Royal Air Force|RAF-u]] oraz do lotnictwa włoskiego). Uderzeniowe Tornada RAF-u wykonywały najtrudniejsze zadania uderzeniowe na silnie bronione obiekty położone na głębokim zapleczu przeciwnika – lotniska, mosty, centra łączności i dowodzenia. Wraz z amerykańskimi [[McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle|F-15E Strike Eagle’ami]] uczestniczyły również w polowaniu na ruchome wyrzutnie pocisków balistycznych ''[[Scud (seria rakiet)|Scud]]''. W trakcie walk od ognia irackiej obrony przeciwlotniczej utracono 6 maszyn.
Po wprowadzeniu samolotu do służby, współpraca międzynarodowa w obrębie projektu trwała nadal w postaci centrum szkoleniowego w bazie [[RAF Cottesmore]] w [[Anglia|Anglii]]. Samoloty były produkowane na użytek krajów biorących udział w projekcie, a także dla sił powietrznych [[Arabia Saudyjska|Arabii Saudyjskiej]], które zakupiły 96 Tornado IDS i 24 ADV. [[Oman]] planował zakup ośmiu Tornad ADV, ale z zakupu wycofano się w 1992 roku<ref>[https://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1989/1989%20-%201332.html Oman postpones Tornado, buys Hawk. FLIGHT INTERNATIONAL, 13 maja 1989]</ref>. Szturmowe Panavia Tornado nadal znajduje się w służbie RAF, Luftwaffe, AMI i [[Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne|lotnictwa Arabii Saudyjskiej]]. Krótka seria produkcyjna i wyrafinowane wyposażenie sprawiły, że samolot jest kosztowny w eksploatacji. Do 2009 Wielka Brytania wycofała większość Tornad F.3, pozostawiając w linii jedną eskadrę, którą rozformowano 22 marca 2011.<ref>[https://www.flightglobal.com/news/articles/video-354597/ UK retires last Tornado F3 fighters .]</ref> Z trzech eskadr RAF-u latających na Tornadach w wersji szturmowej zakończenie służby jednej z nich zaplanowano na rok 2018, a pozostałych dwóch – na rok 2019<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.konflikty.pl/aktualnosci/wiadomosci/tornada-posluza-jeszcze-dluzej/|autor = Maciej Hypś |data = 19 stycznia 2016|tytuł = Tornada posłużą jeszcze dłużej}}</ref>. Zgodnie z tym planem ostatni lot bojowy Tornad RAF-u odbył się 31 stycznia 2019 roku z [[Baza lotnicza Akrotiri|RAF Akrotiri]] w ramach operacji „Shader”<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.konflikty.pl/aktualnosci/wiadomosci/brytyjskie-tornada-zakonczyly-sluzbe-bojowa/|tytuł=Brytyjskie Tornada zakończyły służbę bojową|autor=Maciej Hypś|data=6 lutego 2019|data dostępu=2019-02-06|opublikowany=konflikty.pl}}</ref>.
| |||