Cmentarz Powązkowski w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 38:
[[Plik:Powązki, Warszawa, Poland - panoramio - Roman Eugeniusz (25).jpg|thumb|left|180px|Brama św. Honoraty]]
[[Plik:Grób Stanisława Moniuszki Stare Powązki.JPG|thumb|Grób rodziców [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]] – [[Mikołaj Chopin|Mikołaja]] i [[Tekla Justyna Chopin|Justyny Chopinów]] – oraz [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]]]
Cmentarz został założony 4 listopada 1790 na działce podarowanej przez rodzinę [[Korwin-Szymanowscy|Szymanowskich]]. Poświęcono go 20 maja 1792 w obecności króla i początkowo zajmował powierzchnię ok.
W 1792 ukończono tam budowę [[Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie (Powązki)|kościoła św. Karola Boromeusza]], ufundowanego przez duchowieństwo warszawskie, a zaprojektowanego przez [[Dominik Merlini|Dominika Merliniego]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =}}</ref>. Jeszcze przed poświęceniem cmentarza wystawiono tam również tzw. [[katakumby]].
W 1812 roku miało miejsce pierwsze poszerzenie terenu cmentarza. Gurnty przekazane zostały przez osobę z rodziny Korwin-Szymanowskich. Kolejne poszerzenie cmentarza miało miejsce w 1820 o grunty sprzedane przez Jakuba Łaszczyńskiego zajmujące obecne kwatery 27 i 34 oraz klin od nr 27 wprost do numeru 177 wprost<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =19}}</ref>. Kolejne poszerzenie cmentarza miało miejsce w 1830 roku. Zakupiono kolejne grunty od rodziny Łaszczyńskich (kwatery nr 28 Wprost 30 Wprost 32 Wprost i I-IV). W 1837 roku cmentarz został powiększony o kolejne 13 hektarów wzdłuż obecnej ulicy tatarskiej i od ulicy Powązkowskiej do ul Ostroroga<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =20}}</ref>. Na zakupionych terenach znajdują się obecnie kwatery 47/48 do 63, od 71 do 104, od 83 do 104, od 83 do 123, od 105-112, od 113 do 115,
W 1841 rozszerzono cmentarz o parcele majątku Ciszewskich znajdowały się na nich kwatery 162-176. Po kolejnej rozbudowie z 1844 roku cmentarz poszerzył się o kwatery od H do M, 43,44, 177-Q. Rok później na skutek regulacji drogi przez wojsko, cmentarz został poszerzony o tereny kwater 64-68 oraz N-U<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =21}}</ref>. W latach 1851-1852 cmentarz powiększył się o tereny kupione od Józefy Graffowej i Marianny Ścisłowskiej. Kolejne poszerzenia cmentarza z lat 1864, 1865 i z 1871 roku zostały przeprowadzone przez Radę Administracyjną Królestwa Polskiego na zasadzie wywłaszczenia<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =21}}</ref>.
w późniejszych latach na skutek kolejnych korekt ulic. Cmentarz osiągnął obecną powierzchnię 43 hektarów.
We wrześniu 1939 roku uszkodzone zostało 29 kwater. Niewyremontowane groby zostały przez zarząd cmentarza rozebrane. W 1942 roku na skutek nalotów radzieckich zostało uszkodzonych kilka kwater od strony ulicy Okopowej<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =23}}</ref>.
Podczas okupacji znajdowały się tu podziemne arsenały broni. Podczas powstania warszawskiego Niemcy umieścili na jego terenie czołgi<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =24}}</ref>.
Wśród pochowanych ok. 1 miliona osób, znajduje się wielu znanych i zasłużonych osób, w tym żołnierze powstań narodowych od [[insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] do [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]], działacze niepodległościowi, wybitni pisarze, poeci, uczeni, artyści, myśliciele, lekarze, prawnicy, duchowni. Część z nich spoczęła w założonej w 1925 ''Alei Zasłużonych''. Po 1945 w budynku katakumb zorganizowano [[mauzoleum]], gdzie złożono prochy zamordowanych w [[obóz koncentracyjny|obozach koncentracyjnych]].
Linia 61 ⟶ 64:
== Bibliografia ==
*{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Cmentarz Powązkowski w Warszawie | data = 2002 | wydawca = Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa | miejsce = Warszawa | isbn = 83-911590-1-9 | strony =}}
* [[Stanisław Szenic]] ''Cmentarz Powązkowski'' (3 tomy – ''1790–1850'', ''1851–1890'', ''1891–1918'')
* Tadeusz Maria Rudkowski, ''Cmentarz Powązkowski w Warszawie'', Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2006. {{ISBN|83-04-04741-1}}
| |||