Bayard Taylor: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linki do disambigów |
||
Linia 5:
|opis grafiki = Portret w ''The Poets and Poetry of America'' ([[Dagerotypia|dagerotyp]]: [[Mathew B. Brady]], 1856)
|podpis = Appletons' Taylor Bayard signature.png
|data urodzenia =
|miejsce urodzenia = Kennett Square, [[
|data śmierci =
|miejsce śmierci = [[Berlin]]
|zawód = [[poezja|poeta]], [[podróż]]nik, [[Tłumaczenie (przekład)|tłumacz]], [[polityk]]
Linia 29:
==== Mary Agnew i Eldorado (1847–1850) ====
[[Plik:CF1850 LOWER BAR, MOKELUMNE RIVER.jpg|thumb|240px|[[Kalifornijska gorączka złota|Poszukiwacze złota]] nad [[Mokelumne]] ([[Sierra Nevada (Stany Zjednoczone)|Sierra Nevada]] 1850) {{Commonscat|Eldorado ... California (1850) by TAYLOR|Eldorado; or, Adventures in the path of Empire: comprising a voyage to California… with illustrations by the author}}{{r|Eldorado}}]]
Po powrocie z Europy Taylor zamierzał osiedlić się w Kennett Square i poślubić Mary S. Agnew, ukochaną z czasów szkolnych. Napotkał sprzeciw rodziców – oczekiwali, że wcześniej znajdzie stałe zatrudnienie. Poszukiwania pracy na miejscu skończyły się niepowodzeniem. Pod koniec 1847 roku wyjechał do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] i podjął pracę w biurach ''New York Tribune'' i ''Union Magazine''. W grudniu 1848 roku opublikował ''Rhymes of Travel, Ballads and Poems''{{r|Rhymes-trav}}, które przychylnie przyjął Edgar Allan Poe. W czerwcu 1849 roku rozpoczął pięciomiesięczną podróż do [[Kalifornia|Kalifornii]] przez [[Przesmyk Panamski]]. Odwiedził [[San Francisco]], kopalnie nad rzeką [[Mokelumne]], [[Stockton (Kalifornia)|Stockton]], dolinę [[Sonoma (miasto)|Sonomy]] i [[Sacramento]]. W maju 1850 roku opublikowano ''Eldorado; or, Adventures in the path of empire; comprising a voyage to California…'' – uważaną za jedną z najważniejszych z jego prac (w ciągu dwóch tygodni od daty wydania sprzedano ok. 10 tys. egzemplarzy w Ameryce i 30 tys. w Wielkiej Brytanii{{r|Taylor-1}}). W czasie podróży korespondował z narzeczoną, która była coraz słabsza z powodu [[Gruźlica człowieka|gruźlicy]] z powikłania mi. Małżeństwo zawarli 24 października 1850 roku, jednak już 21 grudnia tegoż roku Mary zmarła{{r|Taylor-3|Taylor-4}}.
==== Europa i Orient (1851–1853) ====
[[Plik:The life, travels, and literary career of Bayard Taylor (1879) (14597022167).jpg|thumb|240px|Scena z [[Afryka Północna|Afryki Północnej]] (źródło: ''The life, travels, and literary career of Bayard Taylor'', s. 178{{r|life-travels}})]]
Najbardziej popularny zbiór Taylora pt. ''A Book of Romances, Lyrics, and Songs''{{r|book-and-songs}} został wydany w 1851 roku. W tymże roku poeta wyruszył (z bratem Williamem) w podróż do Anglii, [[Austria|Austrii]] i [[Egipt]]u (dotarł do szerokości goograficznej 12°30'N). Owocem tej podróży jest m.in. zbiór ''Poems of the Orient'' (1854), zawierający jeden z najbardziej popularnych poematów Taylora – ''The Bedouin Song''{{#tag:ref|''The Bedouin Song'':{{Cytat|''From the desert I come to thee,<br />On a stallion shod with fire,<br />And the winds are left behind<br />In the speed of my desire.<br />Under thy window I stand,<br />And the midnight hears my cry:<br />I love thee, I love but thee,<br />With a love that never shall die.<br />Till the sun grows cold,<br />And the stars are old,<br />And the leaves of the Judgment Book unfold!{{r|wikiquote|poetry-archive}}.}} |group="uwaga"}}{{r|Taylor-4}}. W końcu 1852 roku popłynął do [[Kolkata|Kalkuty]], a stamtąd dotarł do [[Chiny|Chin]]. Dołączył tam do wyprawy, którą organizował [[komodor]] [[United States Navy]], [[Matthew Perry (oficer)|Matthew C. Perry]]{{r|Taylor-1}} (zob. [[Traktat z Kanagawy#Ekspedycja Perry’ego|ekspedycja Perry’ego i traktat z Kanagawy]] – zakończenie [[sakoku]]). Pisał reportaże z podróży, m.in. do ''New York Tribune''. W formie książkowej ukazały się w 1855 roku pt. ''A Visit to India, China and Japan in the Year 1853''{{r|Taylor-1}}.
==== Europa i Arktyka (1855–1857) ====
Z podróży do Egiptu, Chin i Japonii Taylor wrócił do Ameryki 20 grudnia 1853 roku. Spotkał się z wyrazami dużej popularności – był zapraszany na liczne spotkania i wykłady (od [[Maine]] do [[Wisconsin]]), co było zajęciem przynoszącym spore zyski{{r|Taylor-1}}. W 1855 roku niegasnąca pasja podróżnicza sprawiła, że rozpoczął kolejną wędrówkę. Zamierzał przede wszystkim poznać kulturę [[Szwecja|Szwecji]] i innych [[Kraje nordyckie|krajów nordyckich]]{{r|Taylor-1}}. Przed wyjazdem do Szwecji odwiedził Niemcy i Anglię; w Anglii spędził dwa dni z [[Alfred Tennyson|Alfredem Lordem Tennysonem]], rozmawiając o [[poezja|poezji]], [[religia|religii]], [[polityka|polityce]] i [[geologia|geologii]]{{r|Taylor-3|Taylor-4}}. Po tej krótkiej wizycie wyjechał na lato do Norwegii, wspólnie z przyjacielem, Augustem Buflebem{{r|Taylor-4}}.
[[Plik:The life, travels, and literary career of Bayard Taylor (1879) (14597024587).jpg|thumb|240px|Ilustracja wspomnień z Laponii{{r|Taylor-r9}} (źródło: ''The life, travels, and literary areer of Bayard Taylor'', s. 255{{r|life-travels}})]]
W Szwecji przebywał od grudnia 1856 roku. Spędził tydzień w [[Sztokholm]]ie, a następnie, korzystając z rad szwedzkich naukowców, [[Anders Retzius|Andersa Retziusa]] i [[Karl Hartman|Karla Hartmana]], zaplanował dwumiesięczną wędrówkę po [[Laponia|Laponii]] (zob. [[:Plik:LocationSapmi.png|mapa]]) i innych obszarach [[Arktyka|Arktyki]]{{r|Taylor-4}}. W Laponii odwiedził m.in. brytyjskiego [[ornitologia|ornitologa]], [[John Wolley|Johna Wolleya]], który w wiosce Muoniovaara (okolice [[Pajala|Pajali]] przy granicy [[Granica fińsko-szwedzka|szwedzko-fińskiej]]) od trzech lat realizował swój program badań [[Owologia|owologicznych]]{{r|Taylor-r9|North-Travel}}{{#tag:ref| Wolley przyjął gościa bardzo serdecznie. Swoją wdzięczność Taylor wyraził w rozdziale 13{{r|Taylor-r13}} książki ''Northern Travel''{{r|North-Travel}}.|group="uwaga"}}. Mógł tam również nawiązać bezpośredni kontakt z [[Lars Levi Læstadius|Larsem Læstadiusem]], botanikiem uczestniczącym w latach 1838–1840 w interdyscyplinarnej międzynarodowej ekspedycji do Norwegii, Szwecji, Finlandii, Danii i Rosji, a od 1849 roku [[diakon]]em w [[gmina Pajala|gminie Pajala]] (szerzącym własny ruch religijny – [[laestadianizm]], nurt [[luteranizm]]u){{r|Ibis1908}}.
Wracając ze Szwecji Taylor zatrzymał się w [[Gotha]], u przyjaciela, Augusta. W domu Buflebów poznał siostrzenicę pani Bufleb, Marie Hansen – córkę znanego [[astronomia|astronoma]] [[Peter Andreas Hansen|Petera Andreas Hansena]]. Po czterech miesiącach znajomości odbył się ich ślub (27 października 1857). Małżonkowie zdecydowali się odłożyć wyjazd do Ameryki m.in. ze względu na panujący tam wówczas [[kryzys finansowy]]{{r|Taylor-3}}. Zimą odbyli podróż do [[Grecja|Grecji]] (upamiętnioną w ''Travels in Greece & Russia with an excursion into Crete''{{r|Greece}}), z której wiosną 1858 roku wrócili do Gotha. W październiku tegoż roku, po narodzinach córki Liliany, przenieśli się do Ameryki{{r|Taylor-3}}.
Na podstawie listów z podróży została wydana książka ''Northern Travel: Summer and Winter Pictures of Sweden, Denmark, and Lapland'' (wyd. 1857){{r|North-Travel}}. Taylor opisał m.in. barwne sceny z codziennego życia Lapończyków{{r|Taylor-r9}}, podjął próbę przeanalizowania różnic między osobowościami [[Szwedzi|Szwedów]] i [[Finowie|Finów]] (m.in. przyczyn obserwowanych różnic na tle informacji o dalekim pokrewieństwie Finów z [[Węgrzy|Węgrami]]; zob. [[ludy ugrofińskie]]), opisał szybko rozprzestrzeniającą się w Laponii tajemniczą „epidemię duchową”, której objawami bywały [[drgawki]] (zob. też [[napad padaczkowy]], [[halucynacje]]), przejściowe [[Odmienne stany świadomości#Rodzaje stanów|stany półświadomości]] (nazywane [[trans]]em i traktowane jako stany „[[Opętanie|opętania]] przez Ducha”), wizje porównywane do opisanych przez św. Jana z [[Patmos]] (utożsamianego z [[Jan Ewangelista|Janem Ewangelistą]]){{r|Taylor-r13}}.
=== Cedarcroft (1857–1874) ===
[[Plik:Appletons' Taylor Bayard - Cedarcroft.jpg|thumb|240px|Cedarcroft – dom Taylora, miejsce zamieszkania w latach 1860–1874{{r|Cedarcroft}}]]
{{Galeria|Nazwa = Johann Wolfgang von Goethe, ''Faust''{{r|Faust-eBook}}<br /><small>tłumaczenie: Bayard Taylor (1870–1871)</small><br /><small>ilustracje: Harry Clarke (1925)</small>|wielkość=240|pozycja=right
Linia 55:
Wkrótce po powrocie do Ameryki (październik 1858) Taylor zajął się projektowaniem i budową nowego domu ''Cedarcroft'' w pobliżu Kennett Square. Kosztowna budowa (ok. 15 tys.[[Dolar amerykański|$dolarów]]) trwała ok. 2 lata. Wielka uroczystość oddania domu do użytku odbyła się 18 sierpnia 1860 roku. W czasie uroczystości wystawiono komedię ''Love at a Hotel'' autorstwa Taylora i jego przyjaciela, [[Richard Henry Stoddard|Richarda Stoddarda]]. Wśród gości byli m.in. [[Ralph Waldo Emerson]], [[John Greenleaf Whittier]], [[James Russell Lowell]] i [[Horace Greeley]]{{r|Taylor-1|Taylor-4}}.
Pokrycie wydatków wymagało podejmowania bardziej dochodowych zajęć, a mniej lubianych od pisania wierszy, m.in. wygłaszania wykładów i pisania artykułów do gazet m.in. do ''Tribune'' (np. korespondencje z okresu [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]]). W 1862 roku Taylor przyjął nominację na [[chargé d’affaires]] w ambasadzie amerykańskiej w [[Petersburg]]u, a w grudniu następnego roku przebywał m.in. w [[Paryż]]u i w [[Waszyngton]]ie, z kilkoma wykładami o [[Rosja|Rosji]]. Wykładu w ''Willards Hall'' wysłuchał m.in. [[Abraham Lincoln]], który przekazał prelegentowi krótki list z wyrazami podziwu. Po kilku latach (1869) Taylor opublikował ''Ballad of Abraham Lincoln''{{r|Lincoln}} (jeden z utworów dla dzieci){{r|Taylor-4}}.
W latach 60. coraz więcej czasu spędzał w ''Cedarcroft''. W 1864 roku napisał swoją pierwszą nowelę, ''Hannah Thurston; A Story of American Life''{{r|Thurston}} (wysoko ocenił ją [[Nathaniel Hawthorne]]), a następnie ''John Godfreys Fortunes; Related by Himself: a Story of American Life'' (1864), ''The Story of Kennett'' (1866){{r|Kennett}} i ''Colorado, a summer trip'' (1867){{r|Colorado}}. Podjął też wielkie dzieło przetłumaczenia na język angielski obu tomów ''[[Faust (dramat Johanna Wolfganga von Goethego)|Fausta]]'' – dramatu [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethego]], zawierającego niemal 12 tys. [[wers]]ów. Była to pierwsza próba tłumaczenia z zachowaniem oryginalnego [[Metrum (poetyka)|metrum]]{{#tag:ref|Trudności tłumaczenia poezji Gooethego i innych wierszy poetów niemieckich z [[język niemiecki|języka niemieckiego]] na [[język angielski|angielski]] z zachowaniem ich melodii Taylor opisał m.in. w przedmowie do swojego przekładu ''Fausta''. Jej zakończenie brzmi{{r|Faust-eBook}}: {{Cytat|''I cannot hope to have been always successful; but I have at least labored long and patiently, bearing constantly in mind not only the meaning of the original and the mechanical structure of the lines, but also that subtile and haunting music which seems to govern rhythm instead of being governed by it''.}}.|group="uwaga"}}.
W 1869 roku, gdy pierwsza wersja tłumaczenia była ukończona, przyjął stanowisko [[profesor]]a w [[Uniwersytet Cornella|Cornell University]], gdzie wykładał [[Literatura niemieckojęzyczna|literaturę niemiecką]] (Goethe, [[Gotthold Ephraim Lessing|Lessing]] i [[Friedrich Schiller|Schiller]]). Nowela ''Joseph and his Friend; a story of Pennsylvania'' (1870) wzbudziła niewielkie zainteresowanie.
W ostatnim okresie życia przygotowywał materiały do biografii Goethego i Schillera. Tłumaczenie obu części ''Fausta'' opublikowano w latach 1870 i 1871{{r|Faust-eBook|Faust-ilustr}}. Zostało uznane za wybitne – jedno z najlepszych w światowej literaturze. Uważa się,
Linia 65:
=== Nowy Jork i Berlin (1874–1878) ===
W wieku ok. 50 lat poeta odczuwał pogorszeniesię zamopoczucia. Małżonkowie postanowili zrezygnować z ''Cedarcroft'' i zamieszkać w Nowym Jorku. Przenieśli się tam po powrocie Taylora z Berlina, gdzie przebywał w latach 1872–1874. W roku 1877 zaczął pisać poemat ''Prince Deukalion: A Lyrical Drama''. Zamierzał przystąpić do pracy nad biografiami Goethego i Schillera po jego ukończeniu, jednak w 1878 roku został powołany na stanowisko ambasadora [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] w [[Niemcy|Niemczech]] – przyjął je uważając, że pobyt w Berlinie będzie sprzyjał pisaniu biografii obu założycieli [[Literatura niemieckojęzyczna#Sturm und Drang (Okres burzy i naporu; około 1765–1785)|niemieckiej literatury klasycznej]] (zob. też [[Sturm und Drang]]). Wyjechał do Europy wraz z rodziną 11 kwietnia 1878 roku (tym samym statkiem, którym podróżował [[Mark Twain]]{{#tag:ref|[[Mark Twain|Twain]] był zachwycony poezją Taylora. Mówił o nim: {{Cytat|''a genial, lovable, simple-hearted soul…, …happy in his new dignity… He was a poet… and had also made the best of all English translations of Goethes Faust''{{r|Taylor-4}}}}. |group="uwaga"}}){{r|Taylor-4}}.
Nowy ambasador został w Berlinie serdecznie powitany. Sumiennie wykonywał nowe obowiązki i pisał entuzjastyczne listy do swoich bliskich, ale nie czuł się dobrze. Szybko tracił na wadze. W październiku [[Rozpoznanie (medycyna)|zdiagnozowano]] [[Wątroba#Choroby|schorzenie wątroby]] i [[obrzęk]]. 19 grudnia zmarł w czasie spokojnej popołudniowej drzemki na krześle. Został tymczasowo pochowany w Berlinie. Jego szczątki przewieziono do Nowego Jorku 13 marca następnego roku. Zostały początkowo złożone w ratuszu, w gabinecie gubernatora, a następnnie przewiezione pociągiem do Kennett Square – miejsca narodzin i wieloletniego zamieszkania. Procesja pogrzebowa – mieszkańcy i przyjaciele literaccy – odprowadziła zmarłego na ''Longwood Cemetery''{{r|Taylor-4}}.
Linia 78:
* ''The Story of Kennett''
* ''A History of Germany from the Earliest Times to the Present Day''
* ''Northern Travel: Summer and Winter Pictures of Sweden, Denmark and
* ''Stories by American Authors, Volume 1''
* ''Travels in Arabia''
Linia 110:
== Upamiętnienie ==
{{Commonscat|The life, travels, and literary career of Bayard Taylor (1879)|The life, travels, and literary career of Bayard Taylor{{r|life-travels}}}}
W 1879 roku ukazał się tekst Isaaca E. Clarka ''A tribute to Bayard Taylor'' ([[esej]] i [[Poemat epicki (właściwy)|poemat]] na cześć zmarłego){{r|tribute}} oraz bogato ilustrowana książka Hermana Conwella{{r|Conwell|Conwell-2}} pt. ''The life, travels, and literary career of Bayard Taylor'' (była wielokrotnie wznawiana){{r|life-travels}}. Opublikowano liczne wspomnienia i biografie, m.in. w [[Encyklopedia Britannica|Encyclopædia Britannica]]{{r|Taylor-1}} i ''Encyclopedia Americana''{{r|Taylor-2}}. Poddawano analizom literackim poszczególne utwory (np. książka Juliany Haskell, ''Goethes Faust. A translation by B. Taylor'', 1908{{r|Haskell}}).
W latach 1903 i 1907 wydano zbiór ''The poetical works of Bayard Taylor'', opracowany przez Marie Taylor{{r|poet-works}}.
Fragmenty wierszy są cytowane w różnych okolicznościach w czasach współczesnych – np. tekst Bayarda Taylora umieszczono na obelisku upamiętniającym ofiary masakry w ''[[Dunblane]] Primary School'' (1996){{#tag:ref|Rzeźbiarz: [[Richard Kindersley (rzeźbiarz)|Richard Kindersley]]; tekst po lewej:{{Cytat|''But still I dream that some-where there must be the spirit of a child that waits for me.'' (Bayard Taylor w: ''The poet’s journal'' 1863)}} |group="uwaga"}}
Imię Taylora nadano jednej ze szkół podstawowych w [[Nowy Jork
W 1971 roku ''Cedarcroft'' uznano za [[National Historic Landmark]]{{r|Cedarcroft}}.
Linia 130:
|szerokość3 = 282
|alt3 = 3
|opis3 = Szkoła podstawowa ''Bayard Taylor School'' w [[Nowy Jork
|grafika4 = Ned Goode, Photographer May 19, 1960 FIRST FLOOR, MIDDLE ROOM ON SOUTH SIDE, WINDOW - Cedarcroft, Bayard Drive (East Marlborough Township), Kennett Square, Chester County, PA HABS PA,15-KENSQ.V,3-7.tif
|szerokość4 = 150
Linia 146:
|szerokość2 = 212
|alt2 = 2
|opis2 =
|grafika3 = Bayard Taylor Window 3.PNG
|szerokość3 = 211
|alt3 = 3
|opis3 =
}}
Linia 174:
<ref name="Gutenberg">{{Cytuj stronę | url = http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/author?name=Taylor%2c%20Bayard%2c%201825-1878 | tytuł = Project Gutenberg Titles by Bayard Taylor | praca = Katalog | opublikowany = Online Books Page UPenn; Project Gutenberg | język = en | data dostępu = 2017-06-17}}</ref>
<ref name="Faust-eBook">{{Cytuj książkę | autor = Johann Wolfgang von Goethe, tłum. Bayard Taylor (1870–1871), ilustr. Harry Clarke (1925) | tytuł = Faust (Taylor translation); eBook | wydawca = Project Gutenberg (org. The World Publishing Company) | miejsce = North Carolina, USA (org. Cleveland, Ohio New York) | data = 4 stycznia 2005 | url = http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=14591}}</ref>
<ref name="Lincoln">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor | tytuł = The ballad of Abraham Lincoln | wydawca = Fields, Osgood & Co. | miejsce =
<ref name="Conwell">{{Cytuj stronę | url = https://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=7089829 | tytuł = Russell Herman Conwell | praca = A Grave Memorial | język = en | data dostępu = 2017-06-12}}</ref>
<ref name="Conwell-2">{{Cytuj książkę | autor = Albert Hatcher Smith | tytuł = The Life of Russell H. Conwell: Preacher, Lecturer, Philanthropist; with an Appendix Containing Mr. Conwell's Lecture „Acres of Diamonds” and His Oration „Let There be Light.” | wydawca = Silver, Burdett | data = 1899 | url = https://books.google.pl/books?id=kW1IAAAAYAAJ&pg=PA178&lpg=PA178&dq=acres+of+diamonds+%22sunday+breakfast+association%22&source=bl&ots=s4t_qJQmon&sig=e8aGN5w8NGIVCved8XPtWquv88U&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=acres%20of%20diamonds%20%22sunday%20breakfast%20association%22&f=false}}</ref>
Linia 186:
<ref name="Eldorado">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor | tytuł = Eldorado, or, Adventures in the path of empire: comprising a voyage to California, via Panama; life in San Francisco and Monterey; pictures of the gold region, and experiences of Mexican travel | wydawca = G.P. Putnam | miejsce = New York | data =1850, 1860 … | url = https://catalog.hathitrust.org/Record/008884226}}</ref>
<ref name="poet-works">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor, oprac. Marie Taylor | tytuł = The poetical works of Bayard Taylor | wydawca = Houghton, Mifflin and company | miejsce = Boston, New York | data = 1903, 1907 | url = https://archive.org/details/cu31924022187334}}</ref>
<ref name="search">{{Cytuj książkę | nazwisko =
<ref name="Colorado">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bayard Taylor | tytuł = Colorado: a summer trip | wydawca = G.P. Putnam's sons | miejsce = New York | data = 1867 | url = https://archive.org/details/coloradosummer00tayl}}</ref>
<ref name="Saracen">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bayard Taylor | tytuł = The lands of the Saracen, or, Pictures of Palestine, Asia Minor, Sicily, and Spain | wydawca = G.P. Putnam's sons | miejsce = New York | data = 1869 | url = https://archive.org/details/landsofsaracenor00tayluoft}} ([http://www.online-literature.com/bayard-taylor/lands-of-the-saracen/ Literature Network])</ref>
Linia 207:
<ref name="Taylor-4">{{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20100917174159/http://bayardtaylor.org/index.php/bayard_taylor_biography | tytuł = The Life of Bayard Taylor (1825–1878) | praca = Bayard Taylor Memorial Library | język = en | data dostępu = 2017-06-06}}, Motto: {{CytatD|''The healing of the world is in its nameless saints.<br />Each separate star seems nothing, but a myriad scattered stars break up the night<br />and make it beautiful.''|Bayard Taylor}}</ref>
<ref name="North-Travel">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor | tytuł = Northern Travel | wydawca = archive.org; book from the collections of Harvard University | data = 1857, 1864, 1865, … | url = https://books.google.pl/books?id=qdig-G0U9ewC&printsec=frontcover&dq=editions:v6hrqya_3iQC&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjX6f2gl7jbAhXKZFAKHedlCK04ChDoAQg1MAI#v=onepage&q&f=false}} ([http://www.online-literature.com/bayard-taylor/northern-travel/ Literature Network])</ref>
<ref name="Taylor-r9">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor (1825–1878) | tytuł = Northern Travel | wydawca =
<ref name="Taylor-r13">{{Cytuj książkę | autor = Bayard Taylor (1825–1878) | tytuł = Northern Travel | wydawca =
}}
| |||