Wikipedia

Hiperpoprawność: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
'''Hiperpoprawność''', in. '''przesadna poprawność''', '''przesada poprawnościowa''' – zjawisko polegające na zastępowaniu form zgodnych z [[norma językowa|normą językową]] formami niestandardowymi, ale postrzeganymi przez mówiącego jako bardziej [[poprawność językowa|poprawne]] lub staranne, czyli tzw. hiperyzmami<ref name=:0>{{Cytuj | autor=Halina Karaś | url = http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=leksykon&lid=595 | praca= DIALEKTOLOGIA POLSKA |tytuł = Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych | data dostępu = 2018-08-31}}</ref><ref>{{Cytuj|autor r=Jan Miodek|rozdział=Hiperyzmy|tytuł=Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie|miejsce=Wrocław|data=1987}}</ref>. Do hiperpoprawności dochodzi zwykle wskutek bezpośredniego kontaktu dwóch [[odmiana językowa|odmian językowych]], np. [[Dialekt|narzeczadialektu lokalnego]] i [[Język standardowy|języka standardowego]], z których jedna jest traktowana jako bardziej poprawna i godna naśladowania, a druga jako gorsza<ref name=:0 />.
 
Hiperpoprawność wynika z opacznej lub przesadnej próby zastosowania danej zasady [[preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywnej]], która wbrew zamiarowi prowadzi do wygenerowania formy nienormatywnej. O hiperpoprawności nie można mówić, gdy użycie niestandardowej, pozornie przesadnej formy wynika z naturalnego poczucia językowego, np. gdy występuje ona w rodzimej [[odmiana języka|odmianie]] języka danej osoby<ref>{{Cytuj |autor=Robert J. Menner |tytuł=Hypercorrect forms in American English |czasopismo=American Speech |data=1937 |wolumin=12 |numer=3 |s=167–78 |jstor=452423 |doi=10.2307/452423 |język=en}}</ref>.
Linia 5:
Przykładem hiperpoprawności jest „literowa” wymowa ''ę'' oraz ''ą'' przed spółgłoskami zwartymi i zwarto-szczelinowymi np. ''ząb'' jako [{{IPA|zɔ̃p}}] lub [{{IPA|zɔɰ̃p}}] zamiast [{{IPA|zɔmp}}]<ref>{{Cytuj | autor r=Jan Miodek | data=2006 | rozdział=Błędy językowe i ich klasyfikacja | autor=T. Michałowski | tytuł=Encyklopedia Powszechna – encyklopedyczny słownik języka polskiego od a do z | s=XIX (między s. 922 i 923) | miejsce=Wrocław | wydawca=Larousse}}</ref>.
 
Bywa, że formy hiperpoprawnepowstałe w wyniku hiperpoprawności utrwalają się w języku, niekiedy zyskując status form normatywnych lub nawet rugując w zupełności formy starsze. W rozwoju języka polskiego regularne formy typu ''kóń'', ''dóm'' itp., końcówka [[celownik (przypadek)|celownika]] [[liczba mnoga|lm.]] ''-óm'', choć umotywowane rozwojem języka, były odczuwane jako [[dialekt]]alne i zastępowano je formami ''koń'', ''dom'' itp., które ostatecznie zostały uznane za jedyne dopuszczalne w języku standardowym.
 
== Zobacz też ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiperpoprawność”