Karol Ferdynand Waza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m kat. |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
||
Linia 25:
}}
[[Plik:Karl Ferdinand Wasa.jpg|240px|thumb|right|Portret Karola Ferdynanda Wazy z dzieła Matthäusa Meriana: ''Theatrum Europaeum...'', Frankfurt am Main 1652]]
'''Karol Ferdynand Waza''' (ur. [[13 października]] [[1613]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[9 maja]] [[1655]] w [[Wyszków|Wyszkowie]]) – [[królewicz]] polski, [[Biskupi wrocławscy|biskup wrocławski]], [[Biskupi płoccy|biskup płocki]], [[Księstwo Nyskie|książę nyski]], [[Księstwo opolsko-raciborskie|książę opolsko-raciborski]], [[Pułtusk|książę pułtuski]], [[opat]] [[Czerwińsk nad Wisłą|czerwiński]] w latach 1634–1640<ref>Henryk Folwarski, Poczet opatów kanoników regularnych w Czerwińsku, w: Nasza Przeszłość, t. VI, 1957, s. 80.</ref>, [[Opactwo Cystersów w Mogile|mogilski]] i [[Opactwo Benedyktynów w Tyńcu|tyniecki]], pan na [[Żywiecczyzna|Żywcu]].
▲'''Karol Ferdynand Waza''' (ur. [[13 października]] [[1613]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[9 maja]] [[1655]] w [[Wyszków|Wyszkowie]]) – [[królewicz]] polski, [[Biskupi wrocławscy|biskup wrocławski]], [[Biskupi płoccy|biskup płocki]], [[Księstwo Nyskie|książę nyski]], [[Księstwo opolsko-raciborskie|książę opolsko-raciborski]], [[Pułtusk|książę pułtuski]], [[opat]] [[Czerwińsk nad Wisłą|czerwiński]] w latach 1634–1640<ref>Henryk Folwarski, Poczet opatów kanoników regularnych w Czerwińsku, w: Nasza Przeszłość, t. VI, 1957, s. 80.</ref>, [[Opactwo Cystersów w Mogile|mogilski]] i [[Opactwo Benedyktynów w Tyńcu|tyniecki]], pan na [[Żywiecczyzna|Żywcu]].
== Życiorys ==
Był synem [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] i [[Konstancja Habsburżanka|Konstancji Habsburżanki]].
Dzieciństwo i młodość spędził pod opieką matki na dworze królewskim w Warszawie. 23 marca 1624 otrzymał od papieża [[Urban VIII|Urbana VIII]] dyspensę pozwalającą na objęcie godności kanonika wrocławskiego<ref>W. Czapliński, ''Elekcja ostatniego polskiego biskupa wrocławskiego w roku 1625'', Rocznik Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, t. III, 1948, s. 268, 271.</ref>. W tej sprawie interweniował u papieża [[kardynał protektor]] [[Cosimo de Torres|Cosmo de Torres]]<ref>Stachowiak M., Działalność Cosmo de Torresa na urzędzie Kardynała Protektora Polski przy Stolicy Apostolskiej w latach
3 maja 1625, dzięki zabiegom politycznym cesarza [[Ferdynand II Habsburg|Ferdynanda II Habsburga]], został nominowany na ordynariusza wrocławskiego. 22 października 1625 otrzymał papieskie zatwierdzenie na biskupstwo<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bvasak.html | tytuł = Bishop Karl Ferdinand Prinz von Vasa (Wasa) | data dostępu = 2010-05-14 | opublikowany = catholic-hierarchy.org | język = en}}</ref>. 18 stycznia 1626, mimo małoletniości i nieposiadania [[Sakrament święceń|święceń kapłańskich]], został również uroczyście instalowany.
Linia 39 ⟶ 38:
W 1641 wyznaczony został [[senatorowie rezydenci|senatorem rezydentem]]<ref>Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 21.</ref>. W 1643 ponownie został senatorem rezydentem<ref>Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 38.</ref>.
Po śmierci [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]] w 1648 zgłosił swoją kandydaturę do tronu polskiego. Ogłosił program twardej polityki i zdecydowanych kroków w celu stłumienia [[powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]] na Ukrainie. Uzyskał poparcie dwóch trzecich senatorów i większości biskupów. Za jego kandydaturą głosowała też szlachta ruska z [[Jeremi Wiśniowiecki|Jeremim Wiśniowieckim]] na czele. Jego kandydaturze sprzeciwiła się natomiast szlachta wyznania ewangelickiego z Wielkiego Księstwa Litewskiego, która obawiała się zaostrzenia polityki [[kontrreformacja|kontrreformacji]]. Na czele opozycji wobec Karola Ferdynanda Wazy stanęli [[Janusz Radziwiłł
Po przegranej elekcji Karol Ferdynand Waza otrzymał po Władysławie IV Wazie księstwo opolsko-raciborskie. Wycofał się z życia publicznego. Osiadł w dobrach biskupów płockich na [[Mazowsze|Mazowszu]]. Swoją główną rezydencją uczynił zamek w [[Brok]]u. W 1651 przejął opiekę nad osieroconym i pozbawionym majątków na Ukrainie, [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michałem Korybutem Wiśniowieckim]]. Sfinansował jego podróże zagraniczne i zapewnił gruntowne wykształcenie.
Karol Ferdynand Waza zmarł na dworze biskupim w [[Wyszków|Wyszkowie]]. Pochowany został w [[Kościół Matki Bożej Łaskawej w Warszawie|kościele jezuitów w Warszawie]].
Karol Ferdynand Waza pozostawił po sobie ogromny majątek. Większa jego część została wydana na różnego rodzaju fundacje kościelne. Resztę otrzymał Jan II Kazimierz Waza. Pieniądze i dobra ziemskie odziedziczone po bracie pozwoliły królowi polskiemu sfinansować [[Wojsko zaciężne|zaciąg wojska]] podczas [[Potop szwedzki|potopu szwedzkiego]], a księstwa śląskie dały mu schronienie, gdy musiał opuścić [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczpospolitą]] w 1655.
Pamięć o Karolu Ferdynandzie Wazie upamiętnia ufundowany przez Jana II Kazimierza Wazę marmurowy obelisk Wazów przy ul. 3 maja w Wyszkowie, którego autorem był rzeźbiarz [[Giovanni Battista Gisleni|Jan Baptysta Gisleni]].
Linia 55 ⟶ 54:
* {{cytuj książkę | nazwisko = Spórna | nazwisko2 = Wierzbicki | imię =Marcin | imię2=Piotr | tytuł = Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego | wydawca = Zielona Sowa | miejsce = Kraków | rok = 2004 | strony = | isbn = 83-7389-189-7}}
* Władysław Czapliński, ''Elekcja ostatniego polskiego biskupa wrocławskiego w roku 1625'', Rocznik Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, t. III, 1948.
* Monika Stachowiak, ''Działalność Cosmo de Torresa na urzędzie Kardynała Protektora Polski przy Stolicy Apostolskiej w latach
{{Biskupi wrocławscy}}
| |||