Wikipedia

Karol VII Walezjusz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Król prywatnie: poprawa linków
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
392 495 edycji
m Zmiana nazwy kategorii + drobne redakcyjne
Linia 42:
Jako piąty syn króla Karola VI, młody Karol nie był przewidziany do dziedziczenia tronu Francji. Jednak jego starsi bracia umierali bezdzietnie w bardzo młodym wieku. Jeszcze przed jego narodzeniem zmarli jego dwaj najstarsi bracia, obaj noszący imię Karol (pierwszy w 1386, drugi w 1400 r.). Kolejny z braci, [[Ludwik Walezjusz|Ludwik]], zmarł w roku 1415 r., a czwarty, [[Jan Walezjusz|Jan]], w 1417 r. Po jego śmierci Karol pozostał jedynym żyjącym synem swojego ojca. Jako następca tronu przyjął tytuł delfina Francji. Otrzymał również tytuły księcia de Berry i Turenii, hrabiego Poitiers i Ponthieu.
 
[[Plik:L Adoration des Mages.jpg|thumb|250px240px|left|Karol VII adoruje Maryję i Dzieciątko Jezus]]
14-letni Karol został od razu rzucony w wir wielkiej polityki. Jego ojciec cierpiał na chorobę psychiczną i od lat pogrążony był w obłędzie. O władzę nad Francją walczyły dwa nienawidzące się stronnictwa – [[Armaniacy|armaniaków]] (popieranych przez delfina) i Burgundczyków. Od 1415 r. Francja była najeżdżana przez [[Władcy brytyjscy|króla Anglii]] [[Henryk V Lancaster|Henryka V]], który rościł sobie prawa do korony francuskiej. Cieszył się on sympatią stronnictwa Burgundczyków.
 
Linia 51:
Zagrożony Karol uciekł na dwór [[Jolanta Aragońska|Jolanty Aragońskiej]], która udzieliła schronienia delfinowi i ożeniła go ze swoją córką, [[Maria Andegaweńska (królowa Francji)|Marią]].
 
== "Król„Król z Bourges"Bourges” ==
[[Plik:Jeanne d'Arc - Panthéon III.jpg|thumb|300px|Koronacja Karola VII w Reims]]
Król Karol VI zmarł w 1422 r. Dla stronnictwa armaniaków delfin został królem jako Karol VII. Karol był jednak nadal tytułowany delfinem, a przeciwnicy nazywali go "królem„królem z Bourges"Bourges”, gdzie mieścił się dwór Karola. Na mocy traktatu w Troyes królem Francji okrzyknięty został kilkumiesięczny król Anglii, [[Henryk VI Lancaster|Henryk VI]] (Henryk V zmarł w sierpniu 1422 r.). Anglicy i ich stronnicy kontrolowali terytoria północnej Francji wraz z Paryżem. Wpływy stronników delfina sięgały tylko do [[Loara|Loary]].
 
Działania [[wojna stuletnia|wojny stuletniej]] trwały więc nadal, ale sukcesy odnosili tylko Anglicy. Spychali oni stronników Karola coraz bardziej na południe. W stronnictwie armaniaków zapanował marazm, który udzielił się także Karolowi. Nieliczne próby przeciwdziałania operacjom angielskim kończyły się porażkami. Karol rozważał nawet możliwość ucieczki na [[Półwysep Iberyjski]] i pozostawienie Francji na łasce Anglików. Kiedy w październiku 1428 r. Anglicy oblegli [[Orlean]], ostatnią twierdzę armaniaków na północ od Loary, wydawało się, że dni "króla„króla z Bourges"Bourges” są policzone.
 
Rok później, w 1429 r., na dworze Karola pojawiła się [[Joanna d’Arc|Joanna d'Arc]], dziewczyna ze wsi [[Domrémy-la-Pucelle]] na pograniczu Szampanii i Lotaryngii. Twierdziła ona, że przemówił do niej Bóg, który nakazał jej wyrzucić Anglików z Francji. 10 marca Joanna przybyła do [[Zamek w Chinon|zamku Chinon]], gdzie rezydował Karol, spędzając czas na dworskich zabawach. Według legendy Karol, chcąc poddać Joannę próbie, postawił na swoim miejscu jednego z dworzan, a sam ukrył się między sługami. Joanna rozpoznała go jednak i powiedziała: ''Idź do Reims, szlachetny delfinie, tam będziesz namaszczony i koronowany, tam staniesz się namiestnikiem Pana Niebios i królem Francji''.
 
Karol dał się przekonać słowom Joanny i powierzył jej dowództwo nad wojskami, które wyruszyły na odsiecz Orleanowi. Wyprawa zakończyła się nieoczekiwanym sukcesem. 8 maja 1429 r. Anglicy odstąpili od Orleanu. W ciągu miesiąca Francuzi oczyścili z Anglików dolinę Loary. 17 lipca 1429 r. w zdobytym mieście [[Reims]] Karol VII został koronowany na króla Francji.
 
== Koniec wojny stuletniej ==
Sukces pod Orleanem był punktem zwrotnym w wojnie. Armaniacy zaczęli odnosić sukcesy. Angielski regent Francji, [[Jan Lancaster|książę Bedford]], zrezygnował z prób rozszerzania zdobyczy swojego brata Henryka V i skupił się na obronie angielskich posiadłości we Francji. W 1430 r. Joanna d'Arcd’Arc dostała się do burgundzkiej niewoli. Karol i jego doradcy nie zrobili nic, aby ją uwolnić. Książę Filip Burgundzki przekazał ją Anglikom, którzy 30 maja 1431 r. spalili ją na stosie jako czarownicę.
 
Egzekucja Joanny nic nie dała Anglikom. Ich władza w północnej Francji chwiała się w posadach. Książę Bedford zmarł w 1435 r. W tym samym roku w [[Arras (Pas-de-CalaisFrancja)|Arras]] Filip Burgundzki zawarł przymierze z Karolem VII, zaprzestając popierania Anglików, którzy bez Burgundii nie mieli czego szukać na kontynencie. Jeszcze w 1435 r. Francuzi zajęli [[Paryż]]. Anglicy tracili jedna po drugiej kolejne ziemie. Kiedy w 1441 r. zawarto rozejm, w ich rękach pozostała tylko Normandia i Gujenna.
 
Kilkuletnią przerwę w działaniach wojennych Karol wykorzystał na reorganizację armii. Pospolite ruszenie feudałów zastąpiono zawodową armią zaciężną. Coraz większą rolę w działaniach armii francuskiej zaczęła odgrywać artyleria. W 1449 r., w wyniku angielskich wypadów z Normandii, Karol zerwał rozejm. W ciągu kilku miesięcy Normandia powróciła do korony francuskiej. W 1451 r. Anglicy utracili Gujennę. W 1452 r. angielski wódz, [[John Talbot|John Talbot, 1. hrabia Shrewsbury]], odzyskał Gujennę, ale 17 lipca 1453 r. przegrał [[Bitwa pod Castillon|bitwę pod Castillon]] i zginął na polu bitwy. Gujenna ponownie znalazła się w rękach Francuzów. Anglicy na kontynencie zachowali jedynie miasto [[Calais]]. Wojna stuletnia dobiegła końca.
Linia 96:
* [[Karol de Berry|Karol]] (26 grudnia 1446 - 12 maja 1472), [[Władcy Berry|książę de Berry]]
 
Karol miał też jednak swoją "stałą"„stałą” kochankę – [[Agnès Sorel]]. Miał z nią cztery córki:
* Charlottę de Valois (1434 - 31 maja/16 czerwca 1477), żonę Jacques'aJacques’a de Brézé, hrabiego de Maulevrier, zamordowaną przez męża
* Marię Małgorzatę de Valois (1436 - ok. 1473), panią de Royan, żonę Oliviera de Coëtivi, hrabiego de Taillebourg
* Joannę de Valois (1439 - po 1467), żonę Antoniego, hrabiego de Sancerre
* nieznaną z imienia córkę (1449 - 3 lutego 1450)
 
Ciekawostką jest, iż Karol VII cierpiał na fobię związaną z mostami: "Nie„Nie odważył się stąpać po podłodze na piętrze ani przekroczyć drewnianego mostu, jeśli konstrukcja nie znajdowała się w nienagannym stanie"stanie” – jak pisał Chastellain. Może się to wiązać z brutalnym mordem dokonanym na księciu Burgundii na moście w Monstereau, do którego notabene sam przyłożył rękę, lub z wypadkiem króla z października 1422 roku na dworze w la Rochelle, kiedy to zapadła się pod nim podłoga.
 
== Karol w kulturze ==
* pojawia się jako "Karol„Karol Delfin"Delfin” w sztuce [[George Bernard Shaw|George'aGeorge’a Bernarda Shawa]] ''Saint Joan''
* pojawia się w dwóch rosyjskich operach pochodzących z końca XIX w. - ''Orleanskaja deva'' [[Piotr Czajkowski|Piotra Czajkowskiego]] i ''Saracin'' [[Cezar Cui|Cezara Cui]]
* w postać Karola VII wcielali się następujący aktorzy: [[Raymond Hatton]], [[Jean Debucourt]], [[Gustaf Gründgens]], [[Emlyn Williams]], [[José Ferrer]], [[Paul Colline]], [[Richard Widmark]], [[Daniel Gélin]], [[Keith Drinkel]], [[Oleg Kulko]], [[John Malkovich]] i [[Neil Patrick Harris]].
Linia 112:
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Philippe Bully |tytuł = Charles VII le "roi„roi des merveilles"merveilles” |data = 1994 |isbn = 2-235-02124-7 |miejsce = Paris |wydawca = Tallandier |oclc = 31867029 }}
* Auguste Vallet de Viriville, ''Charles VII, roi de France, et ses conseillers, 1403-1461'', 1859.
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_VII_Walezjusz”