Wikipedia

Niemieckie okręty podwodne: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Matrek (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
58 885 edycji
Nagłówek - 1wś
m MalarzBOT: WPCHECK#64: poprawiam link tożsamy z tekstem linka
Linia 1:
'''Niemieckie okręty podwodne''' – niemiecka flota podwodna. Zainteresowanie [[Deutsche Marine|niemieckiej floty]] [[okrętOkręt podwodny|okrętami podwodnymi]] (niem.: ''Unterseeboot'', ''U-Boot'') miało swój początek później niż większości innych wiodących [[Marynarka wojenna|marynarek wojennych]] i nastąpiło dopiero na początku [[XX wiek|XX wieku]]u. Niemieccy prywatni wynalazcy konstruowali jednak swoje pierwsze konstrukcje zanurzalne równie wcześnie jak inwentorzy w innych państwach, zwłaszcza w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] i [[Francja|Francji]]. Pierwszym przyjętym do służby niemieckim U-Bootem był [[SM U-1]], który został przyjęty w skład [[Kaiserliche Marine]] 14 grudnia 1906 roku. Dopiero jednak w miarę zbliżania się do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] nastąpił szybki rozwój tej klasy okrętów w [[Niemcy|Niemczech]], toteż w dniu jej wybuchu niemiecka flota podwodna dysponowała 30 sprawnymi jednostkami tego rodzaju. W trakcie tego konfliktu – opierając się na zmiennych strategiach ich wykorzystania – niemieckie okręty podwodne udowodniły swoją wartość w wojnie morskiej, zatapiając szereg ciężkich okrętów wojennych, zwłaszcza zaś w prowadząc walkę z żeglugą [[Ententa|ententy]]. Do końca I wojny światowej w niemieckich [[stocznia]]ch zbudowano 360 U-Bootów, z których 178 zostało zatopionych podczas działań wojennych, prowadzące jednak wojnę morską U-Booty zdołały zatopić w jej trakcie alianckie jednostki o łącznej pojemności przekraczającej 11 mln [[Tona rejestrowa|BRT]].
 
== Wczesne konstrukcje ==
[[plikPlik:Brandtaucher Dresden.jpg|300px|right|thumb|Skonstruowany w połowie XIX wieku przez [[Wilhelm Bauer (inżynier)|Wilhelma Bauera]] pierwszy niemiecki pojazd zanurzalny „[[Brandtaucher]]”]]
Pierwszym pojazdem zanurzalnym zbudowanym w Niemczech był dwuosobowy „[[Brandtaucher]]”, zaprojektowany przez [[Wilhelm Bauer (inżynier)|Wilhelma Bauera]], który był pierwszym niemieckim inżynierem rozumiejącym techniki kontrolowanego pływania podwodnego<ref name=Gabler-ww1>Ulrich Gabler: ''Submarine design'', s. 10-13</ref>. W 1850 roku konstruktor po raz pierwszy zanurzył się za pomocą swojego okrętu o [[wypornośćWyporność|wyporności]] 28,2 tony w pobliżu [[Kilonia|Kilonii]], wkrótce potem jednak jednostka zatonęła, choć samemu Bauerowi udało się ocalić życie<ref name=EncPer>Möller, E., Brack, W.: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 11-13</ref><ref name=Gabler-ww1/>. Już same jednak wiadomości o jego zwodowaniu spowodowały, że w toczącej się właśnie [[I wojna o Szlezwik|I wojnie o Szlezwik]] prowadząca blokadę [[Kilonia|Kilonii]] [[Kongelige Danske Marine|duńska flota]] została odsunięta dalej od brzegu<ref name=UBcentrWczesn>Jak M. Showell: ''The U-Boat Century'', s. 21-23</ref>. Następne próby były podejmowane przez [[Friedrich Otto Vogel|Friedricha Otto Vogela]], który nie zdołał ich jednak zrealizować z powodów finansowych, a także w należącej do [[August Howaldt|Augusta Howaldta]] [[Friedrich Krupp Germaniawerft|stoczni w Kilonii]]<ref name=UBcentrWczesn/>. Prawdziwe pojazdy podwodne mogły jednak pojawić się dopiero z opracowaniem efektywnego sposobu napędu pod wodą, co nastąpiło dopiero przełomie lat 1902–1903 kiedy zbudowany w tej samej stoczni został „[[Forelle]]”<ref name=UBcentrWczesn/>. Wyposażona była w [[akumulatorAkumulator elektryczny|akumulator]], który jednak musiał być ładowany w porcie, bądź też z towarzyszącej jej w morzu innej jednostki. Jednostka ta została w 1904 roku sprzedana [[Rosja|Rosji]]<ref name=Gabler-ww1/>.
[[plikPlik:SM U 1 800px.jpg|300px|left|thumb|[[SM U-1]], pierwszy okręt podwodny niemieckiej marynarki wojennej]]
W stoczni tej zatrudniono [[Raimondo Lorenzo D’Equevilley-Montjustin]], hiszpańskiego inżyniera, który na podstawie „Forelle” opracował projekt jednostek typu ''[[Okręty podwodne typu Karp|Karp]]'' dla Rosji, ten zaś stał się bazą dla powstania pierwszego projektu okrętów podwodnych dla marynarki niemieckiej, kontrakt na budowę którego został złożony w stoczni Germania w 1904 roku<ref name=Gabler-ww1/><ref name=EncU1>Möller, E., Brack, W.: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 16-18</ref>. Pierwszy okręt podwodny niemieckiej marynarki wojennej został przyjęty do służby w [[Kaiserliche Marine]] 14 grudnia 1906 roku jako [[SM U-1|Seiner Majestät U-1]]<ref>Jak M. Showell: ''The U-Boat Century'', s. 30</ref>. SM U-1 miał [[dwukadłubowyDwukadłubowy okręt podwodny|dwukadłubową konstrukcję]] wypierającą na powierzchni 238 ton wody i napędzany był silnikiem benzynowym<ref name=EncU1/><ref name=UBcentrGen>Jak M. Showell: ''The U-Boat Century'', s. 40-45</ref><ref name=Rossler-Diesel>Eberhard Rőssler: ''The U-Boat'', s. 25-31</ref>. Okręt wyposażony został w pojedynczą [[wyrzutniaWyrzutnia torpedowa|wyrzutnię torped]] [[kaliberKaliber broni|kalibru]] 450 mm<ref name=EncU1/>. U-1 stworzył podwaliny pod rozwój okrętów tej klasy w niemieckiej marynarce, która preferowała konstrukcje dwukadłubowe – zbudowano jedynie trzy serie niewielkich jednokadłubowych pojazdów zanurzalnych<ref name=Gabler-ww1/>. Uzbrojenie małych jednostek stanowiły głównie [[torpedaTorpeda|torpedy]] i [[minaMina morska|miny]], dopiero z początkiem [[I wojna światowa|wojny]] natomiast, średniej wielkości okręty zaczęto wyposażać w [[działoDziało okrętowe|działa]]<ref name=Gabler-ww1/>. Okręty tego czasu nie miały możliwości akustycznego [[rozpoznanieRozpoznanie (wojsko)|rozpoznania]], toteż podstawowym środkiem obserwacji pod wodą była obserwacja [[optykaOptyka|optyczna]] za pomocą [[peryskopPeryskop (przyrząd optyczny)|peryskopu]], jednak nawet na głębokości peryskopowej możliwości obserwacji były wówczas bardzo ograniczone<ref name=Gabler-ww1/>. Toteż podstawowym sposobem rozpoznania była obserwacja optyczna na powierzchni. Tam też istniały największe szanse wykrycia jednostek przeciwnika, toteż największą wagę przykładano do prędkości nawodnej okrętów, a możliwie najwyższa prędkość nawodna uważana była za największą wartość okrętu<ref name=Gabler-ww1/>.
 
Wymagania wobec kształtu kadłuba związanego z prędkością nawodną w znacznym jednak stopniu zwiększały [[Opór aero(hydro)dynamiczny|opór hydrodynamiczny]] podczas rejsu w zanurzeniu. W tym czasie jednak maksymalna prędkość podwodna uważana była za parametr o relatywnie niewielkim znaczeniu, toteż w miarę konstrukcyjnego ulepszania prędkości nawodnej, następował dalszy spadek prędkości i zasięgu w pływaniu podwodnym<ref name=Gabler-ww1/>. Odejście jednak nie będącego Niemcem D’Equevilleya i jego zastąpienie przez [[Hans Techel|Hansa Techela]] 1 lipca 1907 roku, otworzyło drogę do współpracy między Kruppem a marynarką, i szybkiego rozwoju projektów w latach poprzedzających I wojną światową<ref>Paul Fontenoy: ''Submarines'', s. 10</ref>.
Linia 27:
| 15 października 1914 || [[HMS Hawke (1891)|HMS „Hawke”]] || [[krążownik pancernopokładowy]] || 7 400
|-
| rowspan=4 style="text-align:left;"| [[Otto Hersing]] || rowspan=4 | 30 listopada 1885 || rowspan=4| [[SM U-21|U-21]] || 5 września 1914 || [[HMS Pathfinder (1904)|HMS „Pathfinder”]] || [[krążownikKrążownik lekki|lekki krążownik]] || 2 900
|-
| 25 maja 1915 || [[HMS Triumph (1903)|HMS „Triumph”]] || [[pancernik]] || 11 800
Linia 35:
| 11 lutego 1916 || „[[Amiral Charner (1893)|Amiral Charner]]” || Krążownik pancerny || 8 700
|}
Podobnie jak członkowie [[Ententa|ententy]], Niemcy nie miały jasnej doktryny wykorzystania okrętów podwodnych<ref name=Font_ww1_central>Paul E. Fontenoy: ''Submarines''. s. 14-18.</ref>. Przyjęły jednak strategię ''kleinkriegu'', starając się postawić jednostki [[Grand Fleet]] w niekorzystnej sytuacji i zmniejszyć brytyjską flotę za pomocą min i okrętów podwodnych<ref name="Font_ww1_central" />. W 1914 roku niemieckie U-Booty zademonstrowały jednak większą zdolność bojową niż wskazywały na to przedwojenne ćwiczenia, odnosząc znaczące sukcesy<ref name="Font_ww1_central" />. 5 września 1914 roku [[SM U-21|U-21]] zatopił należący do Royal Navy [[krążownikKrążownik lekki|lekki krążownik]] [[HMS Pathfinder (1904)|HMS „Pathfinder”]], co stanowiło pierwsze w historii zatopienie wrogiego okrętu za pomocą samobieżnej [[torpedaTorpeda|torpedy]]<ref name=Miller-Ogólnie/>.
 
Najbardziej spektakularnym sukcesem tego okresu było [[Zatopienie brytyjskich krążowników przez U-9|zatopienie 22 września trzech brytyjskich krążowników pancernych]] [[HMS Aboukir (1900)|HMS „Aboukir”]], „[[HMS Hogue (1900)|Hogue]]” i „[[HMS Cressy (1899)|Cressy]]”<ref name="Font_ww1_central" />. Dowodzony przez [[Otto Weddigen|Ottona Weddigena]] [[SM U-9|U-9]] zatopił je w ciągu nieco ponad godziny<ref name=UBcentrGen/>. Royal Navy szybko doszła do przekonania, że niemieckie okręty podwodne są największym zagrożeniem dla jej prymatu<ref name="Font_ww1_central" />. Niezależnie od tego sukcesu, już w 1915 roku stało się jasnym, że strategia ''kleinkriegu'' nie jest skuteczna. Przyjęta przez Royal Navy strategia dalekiej blokady efektywnie zamykała bowim Niemcom dostęp do większości zagranicznych linii komunikacyjnych, podczas gdy Great Fleet – trzymając się daleko od pułapek zastawianych przez niemieckie okręty – skutecznie odcinała Hochseeflotte, poważnie jej szkodząc<ref name="Font_ww1_central" />.
Linia 98:
Decyzja o ponownym rozpoczęciu kampanii nieograniczonej zapadła 9 stycznia 1917 roku, po brytyjskiej odmowie zawarcia pokoju w Europie Zachodniej. Tym razem w kampanii wzięło udział już około 120 okrętów podwodnych, a straty brytyjskie natychmiast wzrosły dramatycznie, do 564 497 BRT w marcu i 860 334 BRT w kwietniu, przy stracie zaledwie niemieckich 9 okrętów podwodnych<ref name="Font_ww1_central" />. Wprowadzenie przez Wielką Brytanię 10 maja 1917 roku<ref name=UBcentrKalend>Jak M. Showell: ''The U-Boat Century'', s. 202-207</ref> systemu konwojów spowodowało znaczny spadek strat, z 696 725 ton w czerwcu do 302 599 BRT w listopadzie 1917 roku<ref name="Font_ww1_central" />. Rosły niemieckie straty – w 1918 roku, aż do zawieszenia broni 11 listopada, niemieckie okręty zatopiły łącznie 2 753 882 BRT przy stratach własnych wynoszących 120 jednostek. Sytuacja ta doprowadziła do załamania się niemieckiej kampanii nieograniczonej wojny podwodnej<ref name="Font_ww1_central" />.
 
Nieograniczona wojna podwodna początkowo przynosiła spore efekty, jednak wprowadzenie 10 maja 1917 roku systemu [[konwójKonwój morski|konwojów]] przez brytyjską Admiralicję spowodowało znaczny spadek liczby zatapianych alianckich jednostek<ref name="Font_ww1_central" />. Strategia „zagłodzenia” Wysp Brytyjskich okazała się nieskuteczna. Zawieszenie broni z 11 listopada 1918 spowodowało poddanie pozostałości niemieckiej floty podwodnej: z 360 U-Bootów, które zostały zbudowane, 178 zostało zatopionych podczas działań wojennych; zatopiono alianckie jednostki o łącznej pojemności przekraczającej 11 mln BRT. Te, które skapitulowały, zostały później złomowane lub wcielone do flot zwycięskiej strony.
 
 
Linia 104:
'''Typy U-Bootów podczas I wojny światowej'''
 
* ''[[SM U-1|''U-1'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-2|''U-2'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-3|''U-3'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-5|''U-5'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-9|''U-9]]'']] • ''[[Okręty podwodne typu U-13|''U-13'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-16|''U-16'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-17|''U-17'']]''
* ''[[Okręty podwodne typu U-19|''U-19'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-23|''U-23'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-27|''U-27]]'']] • ''[[Okręty podwodne typu U-31|''U-31'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-43|''U-43'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-51|''U-51'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-57|''U-57'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-63|''U-63]]'']] • ''[[Okręty podwodne typu U-66|''U-66'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu Mittel U|''Mittel U'']]''
* Krążowniki i transportowce podwodne: ''[[Okręty podwodne typu U-139|''U-139'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-142|''U-142'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu U-151|''U-151]]'']]
* Przybrzeżne okręty szturmowe: ''[[Okręty podwodne typu UB I|''UB I'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu UB II|''UB II'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu UB III|''UB III]]'']]
* Przybrzeżne stawiacze min: ''[[Okręty podwodne typu UC I|''UC I'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu UC II|''UC II'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu UC III|''UC III]]'']]
* Oceaniczne stawiacze min: ''[[Okręty podwodne typu UE 1|''UE 1'']]'' • ''[[Okręty podwodne typu UE 2|''UE 2'']]''
 
== Okres międzywojenny ==
[[Traktat wersalski]] wprowadził znaczne ograniczenia w wielkości i wyposażeniu niemieckiej floty, zakazano m.in. posiadania okrętów podwodnych. Mimo to już od lat 20. XX w. rozpoczęły się w Niemczech sekretne prace nad rozwojem floty. Założone w Holandii celem obejścia postanowień traktatowych przedsiębiorstwo [[Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw]] budowało okręty podwodne dla flot innych państw (m.in. dla Finlandii i Hiszpanii), zdobywając doświadczenia potrzebne dla rozwoju niemieckiej floty. Oprócz projektowania okrętów rozpoczęto również szkolenie kadr, czemu służyła założona w 1933 roku w Kilonii pod „mylącą” nazwą szkoła zwalczania okrętów podwodnych. Dojście do władzy [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] przyspieszyło proces remilitaryzacji Niemiec. Anglo-niemieckie porozumienie z 1935 dopuściło rozbudowę niemieckiej floty do 35% tonażu [[Royal Navy]]; w przypadku okrętów podwodnych miało to być 45%. Sekretny program przekształcił się w rzeczywisty rozwój floty (przemianowanej na [[Kriegsmarine]]), czego efektem było wprowadzenie do służby w czerwcu 1935 roku [[U-1 (1935)|U-1]], pierwszej jednostki przybrzeżnego [[okrętyOkręty podwodne typu II|typu ''II'']]. Jego konstrukcja oparta była na zbudowanym dla Finlandii okręcie „[[Vesikko]]”.
 
W chwili wybuchu II wojny światowej [[III Rzesza]] dysponowała 65 U-Bootami, z czego 21, gotowych do podjęcia działań bojowych, znajdowało się na morzu.
Linia 120:
* [[Okręty podwodne typu IA|I]] (2) • [[Okręty podwodne typu II|II]] (50) • [[Okręty podwodne typu VII|VII]] (707) • [[Okręty podwodne typu IX|IX]] (193) • [[Okręty podwodne typu X|X]] (8) • [[Okręty podwodne typu XIV|XIV]] (10) • [[Okręty podwodne typu XXI|XXI]] (118) • [[Okręty podwodne typu XXIII|XXIII]] (61) • [[Okręty podwodne typu XVII|XVII]] (7) • [[V80]] (1) (w nawiasie liczba jednostek).
 
Produkcja okrętów przed i w czasie II wojny światowej: 1935 (14), 1936 (21), 1937 (1), 1938 (9), 1939 (18), 1940 (50), 1941 (199), 1942 (237), 1943 (284), 1944 (229), 1945 (91) – łącznie 1153 okręty rozmaitych typów. Utracono 781, natomiast zatopiły one 2775 statków handlowych [[alianciAlianci (II wojna światowa)|aliantów]], o pojemności ponad 14,5 mln BRT.
 
'''Największe statki i okręty zatopione przez U-Booty w czasie II wojny światowej'''
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Niemieckie_okręty_podwodne”