Piszczałka organowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
MatesJoker (dyskusja | edycje) m int. Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m drobne redakcyjne, int., wikizacja, drobne merytoryczne, poprawiono nieco styl |
||
Linia 2:
[[Plik:Orgelpfeifen Schema.jpg|thumb|Różne typy piszczałek organowych: <br />1. piszczałka labialna metalowa otwarta <br />2. piszczałka labialna drewniana kryta <br />3. piszczałka i roztrąb głosu językowego]]
'''Piszczałka organowa''' – element [[organy|organów piszczałkowych]] wydający jeden dźwięk, występujący w tym instrumencie w liczbie od kilkudziesięciu do nawet kilkudziesięciu tysięcy sztuk. Ze względu na budowę i źródło dźwięku, piszczałki dzieli się na:
* wargowe (labialne) – należące do grupy [[aerofon]]ów
* języczkowe (stroikowe) –
== Budowa ==
Piszczałka ma kształt długiego, wąskiego słupa o przekroju prostokątnym lub okrągłym. Zawsze posiada możliwość nieznacznej zmiany wysokości tonu w celu [[Strojenie instrumentów muzycznych|strojenia]].
<br />Wykonana jest z metalu ([[cyna|cyny]], [[ołów|ołowiu]], [[cynk]]u, stopu [[miedź|miedzi]] i [[mosiądz]]u), drewna lub, bardzo rzadko z innego materiału, np. [[żelazobeton]]u, [[szkło|szkła]], [[karton]]u, [[Tworzywa sztuczne|plastiku]].
<br />
=== Rozmiary ===
Wielkość piszczałek może wynosić od kilku milimetrów (bez nogi zwanej też stopą) – tony bliskie [[ultradźwięki|ultradźwiękom]], aż po 10, a nawet wyjątkowo do 20 metrów wysokości – tony bliskie [[infradźwięki|infradźwiękom]] (w zaledwie kilku instrumentach na świecie). Największe piszczałki organów należą do głosów sekcji pedału. Najpopularniejszym z nich jest 16-stopowy ''Subbas'', w organach wielkich spotyka się również głosy 32-stopowe oraz niezwykle rzadko, zbudowane z potężnych rezonatorów, basy 64-stopowe.
Oprócz długości piszczałek decydującym parametrem jest szerokość a w dalszej kolejności parametry wycięcia warg, oraz przebieg tych parametrów na przestrzeni całego głosu.
=== Stopaż ===
Stopaż każdego głosu to długość najdłuższej piszczałki głosu, wyrażona w stopach (jedna stopa to ok. 30,5 cm). Głos
== Głos ==
Linia 26:
Głosy w organach dzieli się na:
* labialne (wargowe),
* stroikowe (językowe).
=== Głosy wargowe ===
Dźwięk powstaje w wyniku zaburzeń przepływu powietrza w szczelinie jaką tworzą wargi piszczałki. O wysokości dźwięku wydobywanego z piszczałki decyduje jej długość. O barwie dźwięku decydują: szerokość piszczałki, kształt korpusu i wysokość wycięcia wargi oraz rodzaj materiału.
Głosy wargowe dzieli się na następujące rodziny:
* '''
* '''
* '''
* '''
=== Głosy językowe ===
Dźwięk w nich powstaje na skutek zaburzeń w przepływie powietrza wywołanych przez drgania, najczęściej mosiężnej, blaszki (języczka),
Głosy językowe dzieli się na dwie rodziny:
* '''
* '''
Głosy językowe wydają najbardziej charakterystyczny dźwięk, o barwie naśladującej popularne aerofony, np. donośną [[trąbka|trąbkę]], [[puzon]] i aerofony stroikowe np.
=== Głosy mieszane
Innym rodzajem głosów organowych są głosy mieszane, budowane z piszczałek głosów przedstawionych powyżej (głosy mieszane językowe zdarzają się niezwykle rzadko).
Normalnie do każdego klawisza w danym głosie (registrze) przyporządkowana jest jedna piszczałka. Wyjątkiem są głosy wielorzędowe, głosy mieszane, w których każdemu klawiszowi przypisanych zostało więcej piszczałek
<br />Przykładami mikstur są: ''Sesquialtera'', ''Kornet'' – nadają solową barwę i moc głosom zasadniczym, ''Vox coelestis'', ''Unda maris'' –
▲<br />''Vox coelestis'', ''Unda maris'' – to głosy dwuchórowe, przy czym jeden chór jest nastrojony prawidłowo, natomiast drugi jest delikatnie odstrojony, co powoduje ich specyficzną barwę.
== Linki zewnętrzne ==
* [https://archive.fo/n3bv Encyklopedia głosów organowych] wraz z próbkami brzmień niektórych głosów
*
*
{{ka}}
| |||