|
}}
'''Igrzyska olimpijskie''' – najstarsza i zarazem największa międzynarodowa impreza [[sport]]owa organizowana co 2 lata (na przemian letnie i zimowe) w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski|Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego]].
Koło na fladze olimpijskiej symbolizują różnorodność i jedność ludzi. Poszczególne kolory reprezentują kontynenty. Niebieski – Europę, czarny – Afrykę, żółty – Azję, czerwony – Amerykę i zielony – Australię.
== Historia ==
Ideę wskrzeszenia starożytnych Igrzysk jako pierwszy zaproponował grecki filantrop i weteran wojen z Turkami, Evangelos Zappas w 1833 r. Dzięki jego hojności, od 1859 r. co 4 lata miały się odbywać "olimpijskie zawody gimnastyczne". Doszło do rozegrania trzech Igrzysk - w 1859, 1870 i 1875 r. Były to zawody narodowe, w których startowali wyłącznie Grecy. W tym samym czasie trwały prace wykopaliskowe w [[Olimpia (Grecja)|Olimpii]]. Nasilała się fascynacja antyczną kulturą, co zaowocowało w postaci formułowania idei wskrzeszenia Igrzysk. Jako pierwszy pomysł odnowienia starożytnej rywalizacji sportowej z udziałem zawodników z całego świata postulował w 1888 r. Francuz Pascal Grousset. Powstała w ten sposób koncepcja, której orędownikiem stał się francuski baron [[Pierre de Coubertin]]. Z jego inicjatywy w czerwcu 1894 r. zwołano w [[Paryż]]u Międzynarodowy Kongres dla Wskrzeszenia Igrzysk Olimpijskich z udziałem 79 delegatów i 2000 zaproszonych gości. [[23 czerwca]] [[1894]] r. powołano do życia Igrzyska Olimpijskie ery nowożytnej. Dla kontroli przebiegu I Igrzysk Olimpijskich, które początkowo miały odbywać się co 2 lata, powołano [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski]], w skład którego weszło piętnastu przedstawicieli dwunastu krajów biorących udział w posiedzeniu Kongresu. Pierwszym prezesem MKOl został wybrany Grek [[Dimitrios Wikielas]], który zabiegał, by [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1896|pierwsza Olimpiada]] odbyła się w 1896 r. w [[Ateny|Atenach]], a nie, jak to początkowo zakładano, w 1900 r. w Paryżu. Komitet pozytywnie rozpatrzył jego postulaty. Początkowo prezesem MKOl miał być przedstawiciel kraju, którego miasto jest organizatorem Igrzysk. Jednak gdy przed Igrzyskami w Paryżu w 1900 r. wybrano barona de Coubertin, zmieniono ten zapis. Francuz był prezesem MKOl aż do 1925 r.
== Symbole olimpijskie ==
=== Flaga olimpijska ===
Najbardziej znany ze wszystkich symboli olimpijskich, [[flaga olimpijska]] odzwierciedla ideały [[Pierre de Coubertin|Pierre'a de Coubertina]] – twórcy nowożytnych igrzysk. Pięć różnokolorowych przecinających się kół symbolizuje zarazem różnorodność, jak i jedność ludzi zamieszkujących Ziemię. Poszczególne [[Barwa|kolory]] symbolizują [[kontynent]]y: niebieski – [[Europa|Europę]], czarny – [[Afryka|Afrykę]], czerwony – [[Ameryka|Amerykę]], żółty – [[Azja|Azję]] i zielony – [[Australia|Australię]]. Dodatkowo kolory te zostały dobrane tak, by każdy z nich pojawiał się przynajmniej raz na jakiejś [[Flaga państwowa|fladze państwowej]]. Flaga olimpijska wciągana jest na maszt podczas ceremonii otwarcia igrzysk. Koła oznaczają też 5 dyscyplin sportowych w starożytności.
=== Hymn olimpijski ===
[[Hymn olimpijski|Hymnem olimpijskim]], oficjalnie od 1958 roku, jest utwór muzyczny zatytułowany „Hymn Olimpijski", skomponowany przez [[Spiridon Samaras|Spirosa Samarasa]]. Autorem słów był [[Kostis Palamas]].
=== Motto olimpijskie ===
Oficjalnym [[Motto|mottem]] igrzysk jest [[łacina|łacińskie]] zdanie: ''Citius Altius Fortius'', czyli ''Szybciej, Wyżej, Mocniej''. Innym znanym cytatem opisującym olimpiadę jest zdanie: ''Najważniejszą rzeczą w igrzyskach olimpijskich jest nie zwyciężyć, ale wziąć w nich udział, podobnie jak w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem''.
=== Ogień olimpijski ===
[[Plik:Anefo 911-5410 Olympische.jpg|thumb|Włoski biegacz [[Giancarlo Peris]] z ogniem olimpijskim podczas ceremonii otwarcia [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1960|Igrzysk Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku]].]]
Przy pomocy skupionych promieni słonecznych [[Znicz olimpijski|ogień olimpijski]] wzniecany jest w Grecji w ruinach świątyni [[Olimpia (Grecja)|Olimpii]]. Stamtąd [[Sztafeta ze zniczem olimpijskim|sztafeta olimpijska]] przekazuje pochodnię olimpijską kolejnym biegaczom. Tradycja zapalania ognia sięga [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1928|Igrzysk z 1928]], a jego przenoszenia w sztafecie – [[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936|1936]]. Na koniec ogień niesiony w pochodni przybywa do miasta-gospodarza igrzysk. Tutaj w trakcie ceremonii otwarcia zapalany jest znicz olimpijski, który płonie przez cały czas trwania zawodów.
Do tej pory płomień olimpijski zgasł pięciokrotnie:
* 1976 roku w [[Montreal]]u (powodem był ulewny deszcz)
* 2004 na Igrzyskach w Atenach na starym stadionie z Igrzysk 1896 roku
* 2008 w [[Pekin]]ie (według oficjalnych komunikatów powodem były problemy techniczne)<ref>[http://web.archive.org/web/20080411041858/http://wiadomosci.onet.pl/1725008,11,item.html Onet.pl, 8 kwietnia 2008].</ref>
* 2012 podczas podróży do [[Londyn]]u (podczas przeprawy pontonowej)<ref>[http://web.archive.org/web/20130929093139/http://writingshares.com/cnn-sports-news-video-olympic-torch-accidentally-put-out-while-whitewater-rafting/ CNN Sports News Video – Olympic Torch Accidentally Put Out While Whitewater Rafting | WritingShares.com<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>
* 2013 po starcie sztafety do Soczi, na Placu Czerwonym w Moskwie, prawdopodobnie z powodu silnego wiatru<ref>{{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.onet.pl/swiat/wpadka-przy-przekazaniu-ognia-olimpijskiego/118nf | tytuł = Wpadka przy przekazywaniu ognia olimpijskiego | opublikowany = onet.pl | język = pl | data dostępu = 2013-10-07 | archiwum = http://web.archive.org/web/20131103013937/http://wiadomosci.onet.pl/swiat/wpadka-przy-przekazaniu-ognia-olimpijskiego/118nf | zarchiwizowano = 2013–11–03}}</ref>.
Przed [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008|Igrzyskami w Pekinie w 2008 r.]] sztafecie olimpijskiej we wszystkich miastach towarzyszyły liczne protesty przeciwników [[Chińska Republika Ludowa|chińskiej]] polityki wobec [[Tybetański Region Autonomiczny|Tybetu]] i [[Darfur]]u. Uczestnicy tych protestów starali się zakłócić bieg sztafety oraz zgasić płomień olimpijski.
=== Ceremonia otwarcia ===
Tradycyjnie igrzyska otwiera trwająca kilka godzin ceremonia otwarcia, której celem jest m.in. zaprezentowanie miasta i państwa, w którym odbywają się igrzyska. Stałym elementem tej ceremonii jest defilada państw biorących udział w zawodach. W defiladzie maszerują zawodnicy oraz działacze sportowi z danego kraju. Każde z państw wyznacza jednego sportowca, który jako chorąży (flagowy) reprezentacji niesie flagę państwa. Sportowcy wchodzą na stadion według alfabetu języka używanego w państwie, które gości igrzyska. Z uwagi na szacunek dla ojczyzny igrzysk defiladę otwiera Grecja, a kończy gospodarz. Po wejściu wszystkich krajów na stadion olimpijski głowa państwa organizującego zawody dokonuje oficjalnego otwarcia igrzysk, wypowiadając formułę:
* dla letnich igrzysk: ''Ogłaszam otwarcie Igrzysk w ... (nazwa miasta gospodarza) dla uczczenia... (numer [[Olimpiada (czas)|Olimpiady]]).. Olimpiady ery nowożytnej'',
* dla zimowych igrzysk ''Ogłaszam otwarcie ...(numer Zimowych Igrzysk Olimpijskich) Zimowych Igrzysk Olimpijskich w ....(nazwa miasta gospodarza)''.
Wcześniej, w trakcie odgrywania [[Hymn olimpijski|hymnu olimpijskiego]], na maszt wciągana jest flaga olimpijska, którą wnoszą na arenę wybitne osobistości. Wszyscy flagowi zbierają się w kole, a jeden wybrany zawodnik, jeden trener oraz jeden wybrany sędzia składają, w imieniu wszystkich zawodników, trenerów i sędziów, [[Ślubowanie olimpijskie|przysięgę olimpijską]]. Na koniec przedostatni biegacz sztafety olimpijskiej wbiega na stadion niosąc ogień olimpijski. Przekazuje go ostatniemu biegaczowi sztafety, zazwyczaj z goszczącego igrzyska kraju, który zapala znicz olimpijski. Często wypuszczane są gołębice – symbol pokoju.
=== Ceremonia zamknięcia ===
W części artystycznej ceremonii zamknięcia oprócz spektaklu przygotowanego przez gospodarzy swoją prezentację przedstawia również miasto następnych igrzysk. Sportowcy wkraczający na stadion nie są już podzieleni wedle państw, a wszystkie flagi państw uczestniczących w "festiwalu sportów" są niesione razem. Podczas ceremonii zamknięcia odgrywa się hymny oraz wciąga na maszt 3 flagi: państwa obecnie goszczącego igrzyska, przyszłego gospodarza oraz Grecji. Nowym zwyczajem jest ceremonia dekoracji zwycięzców ostatniej konkurencji: w przypadku LIO maratonu, a podczas ZIO biegu narciarskiego na 50 km. Przemawiają ponownie Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego oraz Przewodniczący MKOl. Przewodniczący MKOl wypowiada formułę: ''Igrzyska Olimpijskie w ... uważam za zamknięte'', oraz "wzywa młodzież całego świata do stawienia się za 4 lata w mieście przyszłych igrzysk", po czym opuszcza się flagę olimpijską oraz gasi znicz. Stałym elementem jest również przekazanie flagi olimpijskiej przez mera (burmistrza, prezydenta) obecnego miasta-gospodarza przyszłemu organizatorowi igrzysk.
=== Inne symbole ===
Współcześnie przy okazji igrzysk powstaje oficjalna piosenka olimpijska. Promocji igrzysk służy też przygotowania oficjalnych [[Maskotka igrzysk olimpijskich|maskotek igrzysk]]. Do każdych igrzysk jest również układane specjalne hasło odzwierciedlające ideę olimpijską.
== Dyscypliny olimpijskie ==
| 