Język prawniczy: Różnice pomiędzy wersjami

"Język„Język prawniczy"prawniczy” bywa określany także jako "„[[żargon]] prawniczy"prawniczy” – niektóre osoby mogą jednak to określenie traktować jako negatywne.

Język prawniczy jest odmianą języka naturalnego, posiada identyczną z nim [[syntaktyka (językoznawstwo)|składnię]], różnić się może jednak [[znaczenie]]m poszczególnych [[słowo|słów]] i zwrotów. Ta ostatnia cecha może sprawiać trudności w prawidłowym rozumieniu języka prawniczego, ponieważ [[styl potoczny|potoczne]] rozumienie pojęć, którymi operują prawo i prawnicy, często będzie prowadzić do nieporozumień i błędnych wniosków. Odmienności terminologiczne języka prawniczego wynikają z potrzeb doprecyzowania i uściślenia terminologii, która ma być używana w [[akt prawny|aktach prawnych]] i dyskusji o prawie.

Od języka prawniczego odróżniamyodróżnia się [[język prawny]]. Język prawny jest językiem, w którym formułowane jest prawo, a więc jest językiem przepisów i norm prawnych. Jest zawarty w tekstach prawnych: [[konstytucja|Konstytucji]], [[ustawa]]ch, [[rozporządzenie|rozporządzeniach]], [[dekret]]ach ([[akt normatywny|aktach normatywnych]]).

Język prawniczy jest więc '''"nadbudową"„nadbudową”''' języka prawnego. W języku prawniczym wypowiadamy się o mocy wiążącej przepisów prawnych, dokonujemy interpretacji norm prawnych, ustalamy ich treść i możliwość zastosowania w określonej sytuacji, czy też zastanawiamy się nad ich przestrzeganiem i skutecznością.

: (a) język prawny: ''„[[Czynność prawna]] dokonana przez osobę, która nie posiada [[zdolność do czynności prawnych|zdolności do czynności prawnych]], jest nieważna."”'' <small>(art. 14 § 1 [[Kodeks cywilny|Kodeksu cywilnego]])</small>

Terminologia języka prawniczego nie jest identyczna z terminologią języka prawnego. Ta pierwsza dysponuje bogatszym zasobem słownictwa i aparatury pojęciowej. Jest to zrozumiałe, gdy pamiętamy o roli i charakterze języka prawniczego, jako „języka o języku”, języka za pomocą którego charakteryzujemy i komentujemy język prawny. Takie pojęcia, jak np. [[norma prawna]], [[Podmiot prawa|podmiotowość prawna]], [[przestępstwo#Wyczerpanie ustawowych znamion czynu zabronionego|znamiona czynu zabronionego]], [[kontratyp]], [[kontradyktoryjność]], [[eutanazja]], itd., nie należą do języka prawnego (nie ma ich w tekstach prawa), ale należą do języka prawniczego i są używane przez prawników stosujących lub komentujących prawo.

; „[[młodociany]]” : ''„Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.”'' <small>(art. 115 § 10 Kodeksu karnego)</small>

; „[[obligacja]]” : ''„jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.”'' <small>(art. 4 ust. 1 Ustawy o obligacjach)</small>

; „karta pobytu” : ''„dokument wydany cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, status uchodźcy lub zgodę na pobyt tolerowany.”''

Tradycyjnie prawnicy w swych wypowiedziach często używają wyrażeń obcojęzycznych, zwłaszcza [[Łacina|łacińskich]], np. ''[[res iudicata]]'' (rzecz osądzona), ''ratio legis'' (sens, zamysł, cel ustawy), ''[[reformatio in peius]]'' (zmiana na gorsze), ''[[siła wyższa|vis maior]]'' (siła wyższa), ''[[Norma bezwzględnie obowiązująca|ius cogens]]'' (norma bezwzględnie obowiązująca), ''[[amicus curiae]]'' („przyjaciel sądu”), ''ipso iure'' (z mocy samego prawa), ''[[Lex specialis derogat legi generali|lex specialis]]'' (przepis szczególny, ustawa szczególna), itd.

W języku prawniczym poczesne miejsce – mimo znacznego spadku znajomości łaciny wśród prawników – zajmują [[paremia prawnicza|paremie prawnicze]], z reguły wywodzące się z [[prawo rzymskie|prawa rzymskiego]] jeszcze od czasów starożytnych, np. ''[[lex retro non agit]]'' – prawo nie działa wstecz; ''[[pacta sunt servanda]]'' – umów należy dotrzymywać, ''[[audiatur et altera pars]]'' – wysłuchaj także drugiej strony, ''[[nemo iudex in causa sua]]'' – nikt nie może być sędzią we własnej sprawie, itd.

* język prawniczy '''praktyki''' – język używany przez organy władzy stosujące prawo oraz osoby wykonujące [[:Kategoria:Zawody prawnicze|zawód prawnika]] ([[adwokat]]ów, [[radca prawny|radców prawnych]], [[notariusz]]y, [[prokurator]]ów, itp.)

* W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, ''Teoria państwa i prawa'', Warszawa 1980, sss. 301 i nast. ({{ISBN|83-01-00502-5}})

[[Kategoria:JęzykiOdmiany środowiskowe|Prawniczyi style językowe]]