Mount Everest: Różnice pomiędzy wersjami

'''Mount Everest''', '''Czomolungma''' ({{chińskie|upr=珠穆朗玛峰|hp=Zhūmùlǎngmǎ Fēng}}; [[język tybetański|tyb.]] ཇོ་མོ་གླང་མ, [[pinyin tybetański|ZWPY]] ''Qomolangma'', [[transliteracja Wyliego|Wylie]] ''Jo mo glang ma''; [[język nepalski|nep.]] सगरमाथा, ''Sagarmāthā'') – [[Lista najwyższych szczytów Ziemi|najwyższy]] [[szczyt (geografia)|szczyt]] Ziemi (8848 m n.p.m.<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Everest-Mount;3899307.html Encyklopedia PWN].</ref>, podaje się też wysokość 8844<ref>[http://www.abc.net.au/science/news/enviro/EnviroRepublish_1478658.htm Everest not as tall as thought].</ref> (pomiary chińskie) lub 8850 (pomiary amerykańskie)<ref name="wysokosc">{{cytuj stronę|url=http://wyborcza.pl/1,75476,7750222,Spor_o_Mount_Everest.html|tytuł=Spór o Mount Everest|data=2010-04-09 14:47 |opublikowany=Gazeta Wyborcza|autor=ola, iar|język=pl|data dostępu=2010-04-10}}</ref>), [[ośmiotysięcznik]] położony w [[Himalaje|Himalajach]] [[Himalaje Wysokie|Wysokich (Centralnych)]], na granicy [[Nepal]]u i [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]] ([[Tybetański Region Autonomiczny|Tybetu]]).

Przez miejscową ludność uważany za siedzibę bogów. Odkryty i po raz pierwszy zmierzony przez geodetów brytyjskich w połowie XIX wieku, po raz pierwszy zdobyty 29 maja 1953 roku<ref>Chwaściński Bolesław: ''Ku niezdobytym szczytom'', Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1987, {{ISBNodn|Chwaściński|1987|83-217-2579-1}}, s. =186</ref>}}.

W 1849 dokonano pierwszego pomiaru przy pomocy [[teodolit]]u z odległości około 150 [[kilometr|km]] od szczytu. Po dokonaniu obliczeń w 1852 stwierdzono, że Peak XV (jak wówczas określano szczyt) jest najwyższy z dotychczas zmierzonych. W 1856 [[Królewskie Towarzystwo Geograficzne]] ogłosiło, że Peak XV wznosi się na wysokość 29&nbsp;002 [[stopa angielska|stóp]], czyli 8840&nbsp;m [[n.p.m.]]<ref>{{odn|Chwaściński Bolesław: op. cit., |1987|s. =99</ref>}}. W 1906 r. Sidney Burrard, opierając się o najnowsze informacje dotyczące refrakcji promieni świetlnych, odchylenia pionu i kształtu [[Geoida|geoidy]], przeliczył stare pomiary i otrzymał wysokość 8882 m ponad [[Sferoida|sferoidę]] (8860 m n.p.m.). W 1922 r. Hunter de Graaf uzyskał wynik 8885 m nad sferoidą (8863 m n.p.m.)<ref>{{odn|Chwaściński Bolesław: op. cit., |1987|s. =100-101</ref>}}. Wyników tych nie zgłoszono oficjalnie.

Dopiero otwarcie granic Nepalu w 1949 r. pozwoliło geodetom z Survey of India dokonać nowych pomiarów geodezyjnych z punktów położonych wyżej i znacznie bliżej szczytu<ref>{{odn|Chwaściński Bolesław: op. cit., |1987|s. =101</ref>}}. W 1955 r. ustalono jego wysokość na 8848&nbsp;m n.p.m. Oficjalnie w nowych atlasach jest podawana wysokość 8850&nbsp;m n.p.m. ogłoszona w 1988 r., która została ustalona przez pomiar satelitarny z użyciem systemu [[Global Positioning System|GPS]], przez [[Bradford Washburn|Bradforda Washburna]], który wykorzystał do tego celu urządzenie GPS wniesione na szczyt przez amerykańską wyprawę wspinaczkową. Wynik ten jednak został zakwestionowany w 1992 r., kiedy niemiecka wyprawa wspinaczkowa umieściła na szczycie specjalny pryzmat służący do wykonania pomiaru laserowego, który dał wynik 8846&nbsp;m n.p.m.{{fakt}}

Jako początek długiej historii podboju Mount Everestu można przyjąć rok 1904, w którym sir Francis Younghusband otrzymał od [[Dalajlama|Dalajlamy]] zgodę na pierwszą [[Wielka Brytania|brytyjską]] wyprawę w [[Himalaje]]. W 1913 kapitan John B.C. Noel w przebraniu [[Bhikku|mnicha buddyjskiego]] przemierzył [[Tybetański Region Autonomiczny|Tybet]], badając możliwości dotarcia pod Mount Everest. Doszedł on na odległość ok. 65 km od szczytu, został jednak zdemaskowany i musiał opuścić płaskowyż. Był jednak pierwszym Europejczykiem, który ujrzał najwyższą górę świata od pn.<ref>{{odn|Chwaściński Bolesław: op. cit., |1987|s. =105</ref>}}

Krótko przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] wyprawę na Mount Everest projektował major C.G. Rawling z Survey of India. Nie był on alpinistą, jednak posiadał duże doświadczenie himalajskie zdobyte w czasie prac kartograficznych w terenie. Plany te przekreślił wybuch wojny, w czasie której poległ sam Rawling<ref>{{odn|Chwaściński Bolesław: op. cit., |1987|s. =105</ref>}}.