Chóry w Bydgoszczy: Różnice pomiędzy wersjami

Tradycja wielogłosowego śpiewania w mieście wywodzi się z XV wieku i dotyczyła [[Budynek szkoły parafialnej w Bydgoszczy|szkoły parafialnej]] przy [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|bydgoskiej farze]]. W 1466 r. ufundowane zostało [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|Bractwo Bożego Ciała]], które miało za obowiązek uczestniczenia i uświetniania swoim śpiewem nabożeństw. Kolejnym ośrodkiem, którym rozwijano sztukę śpiewu był założony w 1480 r. [[Klasztor Bernardynów w Bydgoszczy|konwent bernardynów]]. Ważną pozycję w strukturze tego zakonu posiadał [[kantor]], którego zadaniem było m.in. przygotowanie [[chór]]u. Znanych jest kilku kantorów [[Klasztor Bernardynów w Bydgoszczy|bernardynów bydgoskich]], którzy ze względu na swe zdolności zostali odnotowani w źródłach pisanych: [[Dionizy Szyjka]] (1530-15901530–1590), Stefan Rączka (zm. 1607), Cyprian Kacki (zm. 1617), [[Marcin Piwko]] (zm. 1639) i inni<ref name=MM>Maniszewska Małgorzata: Miasto muzyki. [w:] Kalendarz Bydgoski 2000.</ref>. W zakresie muzyki szkolono w Bydgoszczy także w konwentach: [[Klasztor Karmelitów w Bydgoszczy|karmelitów]] (1398-1816) i [[Kolegium Jezuitów w Bydgoszczy|jezuitów]] (1617-1781). Nauka w bursie muzycznej, istniejącej przy [[Kolegium Jezuitów w Bydgoszczy|Kolegium Jezuickim]] dotyczyła śpiewu i gry na instrumentach. Uczniowie, oprócz śpiewu pieśni w czasie nabożeństw, uczestniczyli w występach wokalnych w charakterze świeckim, np. w 1623 r. witali śpiewem pochwalnym w [[Katedra św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy|kościele farnym]] i auli szkolnej króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazę]], który zatrzymał się w [[Bydgoszcz]]y w drodze do [[Gdańsk]]a<ref name=MM />.

W 1896 i 1900 r. dokonano podziału terytorialnego chórów wchodzących w skład Związku Śpiewaczego. W 1905 r. Okręg bydgoski obejmował m.in. [[Bydgoszcz]], [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordon]], [[Koronowo]], [[Łabiszyn]], [[Mrocza|Mroczę]], [[Nakło nad Notecią|Nakło]], [[Solec Kujawski]] i [[Szubin]] (od 1906 r. także [[Wyrzysk]] i okolice). Pierwszym prezesem Okręgu Bydgoskiego był ówczesny prezes [[Towarzystwo Śpiewu „Halka” w Bydgoszczy|Towarzystwa Śpiewu „Halka”]] – [[Franciszek Witecki]], a do ważniejszych chórów, wchodzących w skład okręgu były bydgoskie chóry: [[Towarzystwo Śpiewu „Halka” w Bydgoszczy|„Halka”]], [[Towarzystwo Śpiewu „Święty Wojciech” w Bydgoszczy|„Św. Wojciech”]], [[Towarzystwo Śpiewu „Moniuszko” w Bydgoszczy|„Moniuszko”]] oraz „Harmonia” w [[Nakło nad Notecią|Nakle]], „Halka” w [[Szubin]]ie, „Św. Cecylia” w [[Mrocza|Mroczy]], „Św. Cecylia” i Koło Śpiewackie z [[Koronowo|Koronowa]] oraz Towarzystwo Śpiewu w [[Sadki (województwo kujawsko-pomorskie)|Sadkach]]. Zespoły śpiewacze prowadziły działalność artystyczną, społeczną, wychowawczą i towarzyską. Oprócz lekcji, zebrań i koncertów urządzano przedstawienia teatralne, wieczory recytatorskie oraz zabawy. Chóry były ośrodkami szerzenia kultury polskiej, nauczania [[Język polski|języka polskiego]], pielęgnowania tradycji polskich.

W [[Historia Polski (1918–1939)|dwudziestoleciu międzywojennym]], gdy możliwe było swobodne rozwijanie polskiego życia kulturalnego, powstało wiele nowych chórów. W 1924 r., do okręgu bydgoskiego należało 25 zespołów śpiewaczych – 12 w [[Bydgoszcz]]y, 2 w [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordonie]], 2 w [[Koronowo|Koronowie]], 2 w [[Solec Kujawski|Solcu Kujawskim]] oraz po jednym zespole w [[Byszewo (wieś w powiecie bydgoskim)|Byszewie]], [[Mrocza|Mroczy]], [[Lucim]]iu-[[Mąkowarsko|Mąkowarsku]], [[Łobżenica|Łobżenicy]], [[Nakło nad Notecią|Nakle]], [[Szubin]]ie i w [[Wyrzysk]]u. Po reorganizacji w 1924 r. w skład okręgu wchodziły chóry z miejscowości: [[Bydgoszcz]], [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordon]], [[Koronowo]], [[Lucim]]-[[Mąkowarsko]], [[Osielsko]] i [[Solec Kujawski]]. Do okręgu należały wówczas następujące zespoły śpiewacze: w Bydgoszczy – [[Towarzystwo Śpiewu „Święty Wojciech” w Bydgoszczy|„Św. Wojciech”]], [[Towarzystwo Śpiewu „Halka” w Bydgoszczy|„Halka”]], [[Towarzystwo Śpiewu „Moniuszko” w Bydgoszczy|„Moniuszko”]], [[Chór mieszany „Harmonia” w Bydgoszczy|„Harmonia”]], „Koło Śpiewackie Kolejarzy”, „Lira”, [[Towarzystwo Śpiewu „Lutnia” w Bydgoszczy|„Lutnia”]], „Lutnia” – Jachcice, „Chór Podchorążych”, [[Chór mieszany „Dzwon” w Bydgoszczy|„Dzwon”]] oraz „Św. Cecylia” i Koło Śpiewackie w [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordonie]], „Moniuszko” i „Dzwon” w [[Solec Kujawski|Solcu Kujawskim]], „Halka” [[Lucim]]-[[Mąkowarsko]], „Św. Cecylia” w [[Osielsko|Osielsku]] i „Św. Cecylia” w [[Koronowo|Koronowie]]. W 1938 r., w wyniku reformy administracyjnej, Bydgoszcz znalazła się na terenie [[Województwo pomorskie (II Rzeczpospolita)|województwa pomorskiego]], w związku z czym okręg bydgoski przeszedł z Wielkopolskiego do Pomorskiego Związku Śpiewaczego. Do 1939 r., liczba zespołów zmieniała się, gdyż niektóre zespoły zawieszały działalność oraz powstawały nowe. Przy niektórych Towarzystwach działały sekcje dramatyczne i zespoły instrumentalne. Działalnością artystyczną kierowało 69 [[dyrygent]]ów, m.in. [[Edmund Rezler]].

W obraz kulturalny [[Bydgoszcz]]y w [[Historia Polski (1918–1939)|okresie międzywojennym]] wpisywały się także chóry niemieckie. Chóry te śpiewały głównie w czasie zebrań i spotkań towarzyskich organizacji i stowarzyszeń niemieckich, m.in. w ogrodzie i sali [[Pomorski Dom Sztuki w Bydgoszczy|Kasyna Cywilnego]] przy ul. Gdańskiej 20. W latach 1920-1939 działało pięć niemieckich chórów i dwa towarzystwa: muzyczne i śpiewacze. Najliczniejszym było Stowarzyszenie Śpiewu „''Liedertafel''” (zał. 1842, w latach 1902-1921 należące do [[Niemieckie Towarzystwo Sztuki i Nauki w Bydgoszczy|Niemieckiego Towarzystwa Sztuki i Wiedzy]]). Na [[Okole (osiedle w BydgoszczyBydgoszcz)|Okolu]] i [[Czyżkówko (osiedle w Bydgoszczy)|Czyżkówku]] działało Męskie Towarzystwo Śpiewu „''Kornblume''” (Bławatek). Także na Czyżkówku z gminą ewangelicką współpracował chór męski „''Germania''”. Rzemieślniczy chór „''Gutenberg''”, skupiał [[drukarz]]y i pracowników pokrewnych zawodów, zaś na wschodnich osiedlach miasta – [[Zimne Wody (osiedle w BydgoszczyBydgoszcz)|Kapuściskach Małych]], Dolnych i [[Siernieczek (osiedle w Bydgoszczy)|Siernieczku]] istniał chór „''Bromberg – Ost''”. Działalność muzyczną i śpiewaczą prowadziło Towarzystwo J.S. Bacha (niem. ''Bachverein'') oraz Koło Związku Śpiewaków i Śpiewaczek Niemieckich<ref name=BLM2>Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. [[Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne]]. Bydgoszcz 2004, s. 392.</ref>.

Chóry i orkiestry uczestniczyły w: Świętach Pieśni, zjazdach, przeglądach i festiwalach śpiewaczych, a także w koncertach związanych ze świętami państwowymi, wydarzeniami społeczno-politycznymi i kulturalnymi kraju oraz obchodami jubileuszowymi własnych i bratnich zespołów. W [[Bydgoszcz]]y zespoły występowały najczęściej w [[Park Ludowy w Bydgoszczy|Parku Ludowym]], [[WojewódzkiKujawsko-Pomorskie OśrodekCentrum Kultury i Sztuki „Stara Ochronka” w Bydgoszczy|Wojewódzkim Ośrodku Kultury]], [[Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy|Filharmonii Pomorskiej]], a także w zakładach pracy, placówkach kulturalno-oświatowych i zakładach opiekuńczych. Bodźcem do aktywizacji artystycznej chórów były obchody [[Tysiąclecie Państwa Polskiego|Tysiąclecia Państwa Polskiego]] w latach 1960-1966 oraz lata 80., w których możliwe było po wielu latach uczestnictwo chórów w uroczystościach kościelnych.

* [[Towarzystwo Śpiewu „Lutnia” w Bydgoszczy]] (1901-1979) – chór założony przez Polaków w [[Brema|Bremie]], od 1923 r. związany z [[Jachcice (osiedle w Bydgoszczy)|Jachcicami]] w Bydgoszczy;

* [[Towarzystwo Śpiewu „Odrodzenie” w Bydgoszczy]] (1922-19391922–1939) – chór kościelno-świecki związany z [[Bielawy (osiedle w BydgoszczyBydgoszcz)|Bielawami]];

* [[Chór „Arion” w Bydgoszczy]] (1924-1990) – chór mieszany związany z [[Czyżkówko (osiedle w Bydgoszczy)|Czyżkówkiem]], po wojnie chór zawodowy, współpracujący od 1953 r. z [[Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy|Filharmonią Pomorską]];

* Koło Śpiewu „Chopin” (1925-1939) – chór kościelny mieszany istniejący przy Towarzystwie św. Ignacego, związany z bydgoskim [[Okole (osiedle w BydgoszczyBydgoszcz)|Okolem]];

* Chór kościelny Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (1922-19391922–1939) – 200-osobowy chór mieszany na [[Szwederowo (osiedle w Bydgoszczy)|Szwederowie]];