Katedra Notre-Dame w Paryżu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Architektura: drobne redakcyjne
S99 (dyskusja | edycje)
m drobne techniczne, WP:SK
Linia 78:
 
== Architektura ==
Budowa katedry Notre Dame rozpoczęła się w 1163 roku, kiedy to papież [[Aleksander III (papież)|Aleksander III]] oficjalnie położył [[kamień węgielny]] pod jej budowę. Notre Dame ma 130 m długości i 35 m wysokości w swoim najwyższym punkcie [[Sklepienie|sklepienia]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor r = Bruno Klein |redaktor = Rolf Toman |rozdział = Początki i rozwój architektury gotyckiej we Francji i krajach sąsiednich. |tytuł = Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo. |data = 1998 |isbn = 3-8290-5764-4 |wydawca = Könemann Verlagsgesellschaft mbH |s = 44-48:0}}</ref>.
 
Katedra Notre Dame to przykład [[Bazylika|bazyliki]] z galeriami i z podwójnymi [[Nawa boczna|nawami bocznymi]], co daje w sumie 5 [[Nawa|naw]]. Podwójne nawy boczne przechodzą w podwójne obejście [[Prezbiterium|chórowe]] zwane [[Ambit|ambitemambit]]em. Problem, aby obejście chórowe rozszerzało się po promieniu na zewnątrz rozwiązano podwojeniem liczby kolumn w obejściu oraz oryginalną konstrukcją sklepienia z naprzemianlegle rozłożonych trójkątów. Dzięki następstwu jednakowych kolumn w [[Arkada|arkadacharkada]]ch nawy głównej, prosta i zaokrąglona część chóru zachowują rytm. [[Nawa główna]] posiada sześciodzielne [[sklepienie krzyżowo-żebrowe]], a jej ściany składają się z trzech kondygnacji (arkady - [[Empora|empory]] - okna). Późniejszy architekt wzbogacił system ścian i kolumn korpusu pewnymi wariantami. Empory zyskały wówczas trzy otwory, a ich podparcie z boków zamiast okrągłych [[Służka (architektura)|służek]] gwarantują płaskie [[Pilaster|pilastry]]<ref name="{{r|:0" />}}. W chórze, powstałym nieco wcześniej, zgodnie z [[Normanowie|normańską]] tradycją empory mają jeszcze dwuczęściowe otwory<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Nikolaus Pevsner |rozdział = Gotyk wczesny i dojrzały |tytuł = Historia architektury europejskiej |data = 2013 |isbn = 978-83-213-4738-7 |wydawca = Wydawnictwo ARKADY |s = 67-69}}</ref>. Pierwotnie ściany nawy głównej podzielone były na cztery części - ponad pasem arkad i empor powierzchnia ścian była przebita [[Rozeta (architektura)|rozetami]] i mniejszymi niż obecnie oknami. Rozwiązanie to nie zyskało uznania, gdyż wnętrze katedry było zbyt ciemne, i już w XIII wieku okna powiększono. W wieku XIX architekt [[Eugène Viollet-le-Duc|Viollet-Le-Duc]] zrekonstruował pierwotną ich formę wokół skrzyżowania naw kościoła<ref name="{{r|:0" />}}.
Budowa katedry Notre Dame rozpoczęła się w 1163 roku, kiedy to papież [[Aleksander III (papież)|Aleksander III]] oficjalnie położył [[kamień węgielny]] pod jej budowę. Notre Dame ma 130 m długości i 35 m wysokości w swoim najwyższym punkcie [[Sklepienie|sklepienia]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor r = Bruno Klein |redaktor = Rolf Toman |rozdział = Początki i rozwój architektury gotyckiej we Francji i krajach sąsiednich. |tytuł = Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo. |data = 1998 |isbn = 3-8290-5764-4 |wydawca = Könemann Verlagsgesellschaft mbH |s = 44-48}}</ref>.
 
Katedra Notre Dame to przykład [[Bazylika|bazyliki]] z galeriami i z podwójnymi [[Nawa boczna|nawami bocznymi]], co daje w sumie 5 [[Nawa|naw]]. Podwójne nawy boczne przechodzą w podwójne obejście [[Prezbiterium|chórowe]] zwane [[Ambit|ambitem]]. Problem, aby obejście chórowe rozszerzało się po promieniu na zewnątrz rozwiązano podwojeniem liczby kolumn w obejściu oraz oryginalną konstrukcją sklepienia z naprzemianlegle rozłożonych trójkątów. Dzięki następstwu jednakowych kolumn w [[Arkada|arkadach]] nawy głównej, prosta i zaokrąglona część chóru zachowują rytm. [[Nawa główna]] posiada sześciodzielne [[sklepienie krzyżowo-żebrowe]], a jej ściany składają się z trzech kondygnacji (arkady - [[Empora|empory]] - okna). Późniejszy architekt wzbogacił system ścian i kolumn korpusu pewnymi wariantami. Empory zyskały wówczas trzy otwory, a ich podparcie z boków zamiast okrągłych [[Służka (architektura)|służek]] gwarantują płaskie [[Pilaster|pilastry]]<ref name=":0" />. W chórze, powstałym nieco wcześniej, zgodnie z [[Normanowie|normańską]] tradycją empory mają jeszcze dwuczęściowe otwory<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Nikolaus Pevsner |rozdział = Gotyk wczesny i dojrzały |tytuł = Historia architektury europejskiej |data = 2013 |isbn = 978-83-213-4738-7 |wydawca = Wydawnictwo ARKADY |s = 67-69}}</ref>. Pierwotnie ściany nawy głównej podzielone były na cztery części - ponad pasem arkad i empor powierzchnia ścian była przebita [[Rozeta (architektura)|rozetami]] i mniejszymi niż obecnie oknami. Rozwiązanie to nie zyskało uznania, gdyż wnętrze katedry było zbyt ciemne, i już w XIII wieku okna powiększono. W wieku XIX architekt [[Eugène Viollet-le-Duc|Viollet-Le-Duc]] zrekonstruował pierwotną ich formę wokół skrzyżowania naw kościoła<ref name=":0" />.
 
[[Transept]] katedry znajduje się w jej centralnej części, prawie pośrodku między wieżami zachodniej [[Fasada|fasady]] a wschodnią [[Apsyda (architektura)|apsydą]]. Nieznacznie występuje on poza mury zewnętrzne naw bocznych. Dobudowane w późniejszym okresie kaplice wokół obejścia dodatkowo wyrównują granicę zewnętrznych ścian z murami transeptu<ref name=":1" />.
 
Najniższą kondygnację fasady stanowią trzy [[Portal|portaleportal]]e zatopione w wysuniętej do przodu ścianie. Ponad nimi znajduje się [[galeria królewska]], element charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich. Przedstawia ona 28 [[Stary Testament|starotestamentowych]] królów [[Starożytny Izrael|Izraela]]<ref>https://www.{{r|paristoric.com/index.php/musees-et-religions/notre-dame-de-paris/937-notre-dame-la-galerie-des-rois opis w j. fr.</ref>}}. Powyżej, oś fasady akcentowana jest rozetą, nad którą cięgnie się pas galerii [[Maswerk|maswerkowejmaswerk]]owej. Najwyższy poziom tworzą szczyty wież, których szerokość determinowana jest poprzez podwójne obejście. Delikatnie wysunięte [[Skarpa (architektura)|przypory]] wież są niejako wchłaniane przez ścianę parteru<ref name="{{r|:0" />}}.
 
{{Zobacz kategorię|Kategoria:Pochowani w katedrze Notre-Dame w Paryżu}}
Linia 342 ⟶ 341:
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}|
<ref name=":0">{{Cytuj |autor r = Bruno Klein |redaktor = Rolf Toman |rozdział = Początki i rozwój architektury gotyckiej we Francji i krajach sąsiednich. |tytuł = Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo. |data = 1998 |isbn = 3-8290-5764-4 |wydawca = Könemann Verlagsgesellschaft mbH |s = 44-48}}</ref>
<ref name="paristoric">{{Cytuj stronę | url =https://www.paristoric.com/index.php/musees-et-religions/notre-dame-de-paris/937-notre-dame-la-galerie-des-rois | tytuł =Notre-Dame - La galerie des Rois | autor = | opublikowany =paristoric.com | data = | język =fr | data dostępu = 2019-04-27}}</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.cathedraledeparis.com Oficjalna strona internetowa Katedry] {{lang|fr|en}}
* [http://www.world-city-photos.org/Paris/photos/paris_notre_dame Katedra Notre-Dame w Paryżu – zdjęcia]
* [http://roweromaniak.pl/zestaw/3011 3*Notre Dame]: [http://roweromaniak.pl/zestaw/3011A Paryż]
* [http://www.e-francuski.pl/zdjecia/katedra_notre_dame/katedra_notre_dame.php Katedra Notre-Dame w Paryżu – zdjęcia i dodatkowe informacje]