Wróg ludu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
dr
Linia 1:
{{inne znaczenia|2=[[Wróg ludu (film)]]}}
'''Wróg ludu''' – termin używany w praktyce działania [[Reżim|reżymówreżim]]ów rewolucyjnych (np. [[Rewolucja francuska|Rewolucjarewolucja Francuskafrancuska]], [[Rewolucjarewolucja październikowa]]) na określenie przeciwników politycznych. Używany pierwotnie jako zwrot retoryczny, a następnie termin propagandowy, stawał się niekiedy pojęciem prawnym przez ujęcie w przepisach prawa (np. prawa karnego).
 
Poprzez zastosowanie tego określenia przeciwnik polityczny aktualnej [[rewolucja|rewolucyjnej władzy]] stawał się wrogiem, przy czym zagrożona miała być nie tylko sama władza, ale cały lud. Władza rewolucyjna uzurpowała dla siebie prawo obrony ludu przed jego wrogami, zazwyczaj poprzez stosowanie nadzwyczajnych i surowych środków. W ten sposób osoba okrzyknięta wrogiem ludu mogła stać się celem represji ze strony rewolucyjnego państwa, stosowanej prewencyjnie dla zapobieżenia potencjalnym wrogim aktom.
 
== Rewolucja francuska ==
W nowożytnej Europie termin wróg ludu zaczął być stosowany w okresie [[Rewolucja francuska|Wielkiejwielkiej Rewolucjirewolucji Francuskiejfrancuskiej]], początkowo wobec jej przeciwników (arystokratom, duchownym itd.), później zaś wobec każdego, kto występował przeciw rewolucyjnej władzy. Pozwalał on na wyjęcie spod prawa osób tak określonych. Uzasadniał również represje pozasądowe (np. rozstrzeliwanie wrogów ludu w [[Wandea (departament)|Wandei]], która pozostała wierna królowi).
 
Określenia wróg ludu użył [[Louis de Saint-Just]] w swej mowie oskarżycielskiej{{r|Just}} w procesie rewolucyjnym króla [[Ludwik XVI|Ludwika XVI]], zakończonym jego zgilotynowaniem 21 stycznia 1793 r. Wedle słów Saint-Justa:
Linia 12:
<small>„Waszą jest więc rzeczą zadecydować, czy Ludwik jest wrogiem ludu francuskiego i czy jest mu obcy. Gdyby wasza większość rozgrzeszyła go, wyrok ten powinien by podlegać sankcji ludu. Jeżeli bowiem żaden obywatel nie może być przez akt suwerenny zmuszony do przebaczenia królowi, to tym bardziej suweren nie może być związany decyzją żadnej instytucji”{{r|Just|Revo}}.</blockquote></small>
 
Wróg ludu stało się pojęciem prawnym na gruncie ustawy [[Konwent Narodowy|Konwentu]] z 10 czerwca 1794 r. (tzw. [[Prawo prairiala|Prawoprawo 22 prairiala]]). Ustawa stwierdzała, że [[Trybunał Rewolucyjny]] został powołany, by karać wrogów ludu i wyliczała poszczególne ich kategorie. Do wrogów ludu zostali zaliczeni zwolennicy przywrócenia monarchii, a także ci, którzy:
: – wspierają knowania wrogów Francji;
: – usiłują dyskredytować rewolucyjny rząd;
Linia 19:
: – rozsiewają fałszywe pogłoski itp.
 
Dla wszystkich wrógów ludu, zaliczonych do jednej z tych kategorii, [[Prawo prairiala|Prawoprawo 22 prairiala]] przewidywało karę śmierci, w uproszczonym postępowaniu przed Trybunałem, bez sporządzania pisemnego wyroku i bez możliwości apelacji{{r|22prair}}.
 
== Rewolucja bolszewicka ==
[[Plik:Kulak iz kolhoza.jpg|thumb|Wróg ludu - [[kułak]]]]
Po przejęciu przez [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|bolszewików]] władzy w Rosji określenie „wróg ludu” ([[język rosyjski|ros.]] ''Враг народа'') było używane w [[propaganda|propagandzie]] bolszewickiej jako pogardliwa i piętnująca zbiorcza nazwa dla wszystkich rzeczywistych lub potencjalnych przeciwników władzy sowieckiej. Poszczególne fale terroru komunistycznego rozszerzały zakres pojęcia wróg ludu na kolejne grupy społeczne.