|
Xnxx
{{dopracować|forma}}
{{Inne znaczenia|pojęcia w semiotyce|[[Znak|inne znaczenia]]}}
'''Znak''' ({{łac.|signans}}, {{w języku|fr|signifiant}}) – w [[semiotyka (językoznawstwo)|semiotyce]]: obserwowalny (percypowalny) element rzeczywistości, który nie jest istotny ze względu na swoje własne cechy, ale na swoją relację do innego elementu rzeczywistości do którego się odnosi ({{łac.|signatum}}, {{w języku|fr|signifie}}).
Znak to nośnik [[informacja|informacji]], który funkcjonuje albo w oparciu o naturalną, instynktowną wiedzę człowieka wynikającą z jego funkcjonowania w środowisku dotyczącą istniejących mechanizmów przyczynowo-skutkowych np. [[dym]] - znak ognia, [[gorączka]] - znak choroby itp. i wtedy nazywamy go '''[[znak naturalny|znakiem naturalnym]]'''. Cechą charakterystyczną znaku naturalnego jest brak nadawcy - nawet ślad zwierzęcia na piasku nie ma nadawcy sensu ''stricto'', ponieważ zwierzę nie było ''świadomym autorem [[komunikat]]u'' który wynikałby z pozostawionego śladu. Znaki naturalne dzielą się na '''równoczesne''' (objawy) i '''nierównoczesne''' (''Ślady'' – jak wspomniany [[Trop (łowiectwo)|ślad]] zwierzęcia, informujący o jego obecności w danym miejscu w przeszłości. ''Zapowiedzi'' – informujące o mającym nastąpić zjawisku np. ciemne [[Chmura (meteorologia)|chmury]] jako zapowiedź [[deszcz]]u).
'''Znak''' może też stanowić element lub całość świadomie sformułowanego komunikatu - mówimy wtedy o '''sygnale''', który jest intencjonalny, posiada nadawcę i odbiorcę oraz funkcjonuje w oparciu o pewną przyjętą, umowną konwencję - dlatego też mówimy o ''znakach konwencjonalnych''. Znajomość [[Konwencja w sztuce|konwencji]] jest w tym wypadku czynnikiem warunkującym możliwość odbioru komunikatu. Np. w europejskim kręgu kulturowym [[sowy|sowa]] jest kojarzona z mądrością i rozwagą (zob. [[Sowa Ateny]]), może być zatem ''znakiem'' tych dwóch pojęć. Dla [[Egipcjanie|Egipcjanina]] zaś Sowa będzie znakiem [[śmierć|śmierci]] i [[magia|magii]], której należy unikać - dlatego bez stosownego objaśnienia może on mieć problemy ze zrozumieniem czemu bohaterowie "[[Chatka Puchatka|Chatki Puchatka]]" słuchają rad ''[[Sowa (Kubuś Puchatek)|Sowy Przemądrzałej]]'' i darzą ją sympatią, co może rzutować na odbiór skądinąd niewinnego dzieła.
W dalszej perspektywie '''znaki konwencjonalne''' dzielą się na '''motywowane''' (ikoniczne) i '''niemotywowane''' (arbitralne). Ikoniczne opierają się na podobieństwie formy znaku oznaczającego i elementu oznaczanego np. [[znak drogowy]] ostrzegający przed dziećmi mogącymi wtargnąć na jezdnię zawiera schematyczne wyobrażenie dwójki dzieci. Z kolei już znak drogowy ''[[zakaz wjazdu]]'' nie jest w żaden sposób powiązany formą z treścią komunikatu - przez co uznaje się go za [[znak arbitralny]].
Do znaków arbitralnych zaliczamy również '''symbole''' - znaki umownie zastępujące określone wartości, pojęcia (np "x" i inne oznaczenia liczbowe w [[matematyka|matematyce]], kolory państw na mapach politycznych). Kulturowo '''symbol''' rozumiemy jako zjawisko ([[obraz]], [[przedmiot]]), które odsyła nas do pewnej bardziej złożonej części rzeczywistości, która jest trudna do ujęcia w sposób bezpośredni. W tym wypadku pomimo całkowitej konwencjonalności (umowności) nie można mówić o całkowitej arbitralności - gdyż istnieje wyraźny, kulturowy sens danego symbolu, warunkujący powstawanie skojarzeń między ''symbolem'' a elementem ''symbolizowanym'' bez którego jego zrozumienie i prawidłowy odbiór jest niemożliwy.
Np. [[dym]] może być znakiem w komunikacji [[Indianie|Indian]].
Znakiem w [[język (mowa)|języku]] ('''znakiem językowym''') nazywamy wszystko w języku, co posiada swoje [[znaczenie]] – wszystkie jednostki języka mające nierozerwalny związek pomiędzy swoją formą oznaczającą a treścią oznaczaną. Związek ten jest związkiem umownym wynikającym z konwencji społecznej. Nie jest to związek naturalny – jedynie w przypadku nielicznych wyrazów możemy mówić o pewnej motywacji formy (zob. np. [[onomatopeja]]). Najmniejszym znakiem językowym jest [[morfem]], największym – cały [[tekst (semiotyka)|tekst]].
== Zobacz też ==
| 