Nowa Huta (Kraków): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Ład przestrzenny i architektura Starej Nowej Huty: Miezian i "miłośnik dzielnicy" - oksymoron
Linia 118:
Najpóźniej powstałą częścią jest sektor D (projekt: B. Skrzybalski, T. Rembiesa) którego budowa rozpoczęła się w październiku 1956. Realizacje z tego czasu, choć zerwały ze sztywnymi ramami socrealistycznego kształtowania miasta, nawiązywały do pierwotnego układu koncentryczno–promienistego, stanowiąc tym samym jego swoistą kontynuację. Porzucono zabudowę ciągłą na korzyść modernistycznej, swobodnej i rozproszonej, aczkolwiek obrzeża osiedla Handlowego nawiązują do zwartych pierzei placu Centralnego. Przeważa tutaj niska zabudowa, co spowodowane było bliskością [[Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny|lotniska w Czyżynach]]. Wyjątek stanowią dwa wyższe budynki [[Janusz Ingarden|Janusza Ingardena]] na os. Szklane Domy 1 (blok szwedzki) i os. Centrum B 8 (blok francuski) oraz charakterystyczny blok mieszkalny połączony z pawilonem handlowym (zwanym Bambo) na [[Osiedle Centrum D|osiedlu Centrum D]] autorstwa T. Rembiesy i B. Skrzybalskiego. Kolejne osiedla zaczęły powstawać w związku z podjęciem decyzji o rozbudowie Huty w latach 1959–1966.
 
Na szczególną uwagę zasługuje [[Neoklasycyzm|neoklasycystyczna]] architektura budynków zlokalizowanych przy placu Centralnym zaprojektowana przez Ingardenów. Charakterystyczny podział kompozycyjny opiera się na trzyczęściowym podziale elewacji, flankowaniu brył płytkimi ryzalitami, boniowaniu części cokołowej i zastosowaniu podcieni w blokach bezpośrednio przylegających do placu. Zdaniem Macieja Mieziana, historyka sztuki i miłośnika dzielnicy, Centrum Administracyjne kombinatu metalurgicznego to nowohucki [[Pałac Dożów]] i [[Watykan]] razem wzięte. „Staromiejski” zespół Nowej Huty jest ciekawy, bo niedokończony. Brak ten widać szczególnie w części centralnej. Od realizacji pełnego programu odstąpiono około 1955 roku w związku ze zmianą statusu administracyjnego Nowej Huty i ograniczeniami finansowymi. Nie wybudowano ratusza zaopatrzonego w wysoką [[Attyka (architektura)|attykę]], mocno zaakcentowany [[portal]] oraz wzorowane na zamojskim ratuszu rozłożyste schody lustrzane i nawiązującą do ratuszy w Poznaniu czy Sandomierzu monumentalną wieżę<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.bryla.pl/bryla/56,85301,14713948,Co_by_bylo__gdyby____Niezrealizowane_wizje_architektow.html | tytuł = Co by było, gdyby... Niezrealizowane wizje architektów dla polskich miast. Miało być spektakularnie | data = 2017-11-02 | opublikowany = bryla.pl | data dostępu = 2018-12-10}}</ref>. Jednym z powodów odstąpienia od tego planu było wciąż działające lotnisko w Czyżynach. Dom Kultury, z którego budowy zrezygnowano już około 1955, miał posiadać dwukondygnacyjne kolumnady i domykać od południa Plac Centralny stanowiąc jednocześnie otwarcie na ogromny zalew planowany w miejscu dzisiejszych [[Łąki Nowohuckie|Łąk Nowohuckich]]. W środkowej części Placu Centralnego nie powstał wielki obelisk, który miał być widoczny z każdego miejsca Nowej Huty. Zaniechano dekorowania budynków (rzeźbami i płaskorzeźbami), Nowa Huta miała być miastem bez pomników, a projektowane kamienne okładziny elewacji budynków położonych dalej od centrum zostały w realizacji zastąpione prowizorycznymi wyprawami tynkowymi, uzupełnionymi elementami ze sztucznego kamienia lub tynku. Na szczególną uwagę zasługuje specjalnie projektowane przez zespół [[Marian Sigmund|Mariana Sigmunda]] detale wyposażenia kin, szkół, przedszkoli, żłobków czy sklepów, które odznacza wyjątkowa jakość wykonania oraz zaskakująca różnorodność. Jednymi z najciekawszych nowohuckich obiektów są, różnorodne w formie bramy. Z wielką dbałością potraktowano obiekty małej architektury oraz nawierzchnie ulic, które były brukowane granitem, kamieniem oraz specjalną cegłą. [[Adam Ważyk]] napisał krótko: „patos pod rękę z tandetą”.
 
Architektura sakralna pojawiła się dość późno. Wybudowano kościół Matki Boskiej Częstochowskiej na osiedlu Szklane Domy. W 1998 [[Witold Cęckiewicz|prof. Witold Cęckiewicz]] zaprojektował kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Od tego samego roku postępuje budowa kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa na os. Teatralnym.