Ideologia języka standardowego: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian |
m drobne redakcyjne |
||
Linia 11:
=== Poprawność językowa ===
Istotną konsekwencją standaryzacji języka jest wykształcenie się i ugruntowanie w społeczeństwie idei [[poprawność językowa|poprawności językowej]]. W kulturach języka standardowego panuje powszechne, zwykle niekwestionowane przekonanie, że pewne [[forma językowa|formy językowe]] są z gruntu poprawne, a inne – [[błąd językowy|błędne]]. Ten obiegowy pogląd wyznawany jest przez znakomitą większość społeczeństwa, w tym również przez ludzi wykształconych. Osoby kultywujące ideę poprawności językowej z reguły nie są świadome jej motywacji ideologicznej – uznają ją zwykle za zdroworozsądkową koncepcję, znajdującą oparcie w faktach [[językoznawstwo|lingwistycznych]]. Językoznawcy stoją jednak na stanowisku, że sankcjonowane zasady normatywne nie są elementem zaszytym w języku, lecz arbitralną konwencją wykształconą przez praktykę społeczną, nie wykazującą zależności od formalnego kształtu poszczególnych jednostek mownych. James Milroy zaznacza, że rzekome argumenty ku wyższości lingwistycznej elementów języka standardowego są dorabiane metodą post hoc, twierdząc, że sposób postrzegania różnych form językowych jest w rzeczywistości uzależniony od czynników pozajęzykoznawczych{{odn|Milroy|2001|s=535–539}}. Dla kultur języka standardowego charakterystyczne jest również niezauważanie umownego charakteru [[ortografia|norm ortograficznych]] i przeświadczenie, że ich postać jest uwarunkowana rozstrzygnięciami lingwistycznymi{{odn|Milroy|2007|s=134–135}}.
Chorwacki językoznawca [[Mate Kapović]] określa [[preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywizm]] jako negatywne następstwo preskrypcji ([[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikacji normatywnej]]), uznając ideologię języka standardowego za jego element konstytutywny. Definiuje on preskryptywizm jako praktykę, w której preskrypcję – polegającą na arbitralnym wyborze jednostek językowych i ich kodyfikacji dla celów praktycznych – usiłuje się przedstawić jako czynność naukową, próbując udowodnić wyższość sankcjonowanych elementów za pomocą argumentów lingwistycznych{{odn|Kapović|2013|s=391–400}}.
Linia 21:
Przyjmuje się, że główny wpływ na status normatywny różnych form językowych ma ich poważanie społeczne. James Milroy jako przykład tego zjawiska podaje angielskie zdania „He was a man what didn’t believe nothing” i „He was a man who didn’t believe anything”, stwierdzając, że większość użytkowników angielszczyzny za lepsze uzna to drugie. Skodyfikowane konstrukcje gramatyczne cieszą się zatem większym [[prestiż (socjolingwistyka)|prestiżem socjolingwistycznym]] od innych, pozbawionych aprobaty normatywnej. Milroy zauważa jednak, że prestiż nie jest wewnętrzną cechą danej formy lub odmiany językowej – decyduje o nim status socjoekonomiczny jej użytkowników{{odn|Milroy|2007|s=136–138}}.
Przeciwieństwem prestiżu jest [[stygmatyzacja|stygmatyzacja]] językowa, czyli niskie postrzeganie pewnych [[jednostki językowe|elementów językowych]], zwykle form preferowanych przez niższe klasy społeczne, z zasady dezaprobowanych w procesie edukacji. Jako przykład skrajnego efektu stygmatyzacji Milroy podaje popularne stwierdzenia, że native speakerzy „nie znają swojego własnego języka”{{odn|Milroy|2007|s=136–138}}.
===Prawowitość standardu===
| |||