Przewóz (powiat żarski): Różnice pomiędzy wersjami

'''Przewóz''' ([[Język łużycki|łuż]] ''Přibuz'', do 1945 [[Język niemiecki|niem.]] ''Priebus'') – [[miejscowościMiejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich|dawne miasto]], obecnie [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwoWojewództwo lubuskie|województwie lubuskim]], w [[powiatPowiat żarski|powiecie żarskim]], w [[Przewóz (gmina)|gminie Przewóz]], nad [[Nysa Łużycka|Nysą Łużycką]].

Polską nazwę ''Przewóz'' oraz niemiecką ''Priebus'' w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.13.</ref>. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą ''Przewoz'' (we fragmencie: ''Przewoz, polnische Benennung der Stadt Priebus"''), [[Łużyce|łużycką]] ''Pschibus'' oraz [[germanizacjaGermanizacja|zgermanizowaną]] ''Priebus''{{odn|Johann Knie|1830|s=598}}.

Miejscowość o bardzo starej metryce, historycznie wchodziła w granice [[Górne Łużyce|Górnych Łużyc]]. Na przełomie XII i XIII wieku istniała tu słowiańska osad położona na skrzyżowaniu szlaków handlowych, tzw. Niskiej Drogi i traktu ze Zgorzelca do Frankfurtu przez Gubin. Prawa miejskie nadał Przewozowi w 1280 książę żagański [[Przemko ścinawski|Przemko]], miasto otoczono wałami ziemnymi, które w późniejszych latach zastąpiono murami, wytyczono rynek i drogę przelotową z Bramą Nyską i Bramą Żarską. Tak założone miasto nie posiadało ustalonej przynależności, na przemian wchodziło w skład Łużyc i Śląska, ostatecznie w 1413 razem z okolicą weszło w granice Śląska. W 1400 mieszczanie uzyskali przywilej wyłączności na sprzedaż soli w "kraju przewoskim", który na wschodzie sięgał aż po Czerną Wielką. W średniowieczu rozwinięte było sukiennictwo i browarnictwo z [[Prawo mili|prawem mili zapowiedniej]], handlowano również żelazem. Słynęło również z wytwarzanych noży, kos i sierpów. Od 1519 do początku XVII wieku uprawiano tu winorośl, w 1612 zabudowę strawił ogromny pożar. Odbudowę utrudniała trwająca w latach 1618-1648 [[Wojna trzydziestoletnia|wojna trzydziestoletnia]], w 1631 pożar zniszczył 64 domy i nowy zamek, wkrótce po tym wybuchła epidemii dżumy, do 1633 zmarło 1400 osób. W II połowie XVII wytyczono nowy, dogodniejszy szlag łączący [[Zgorzelec]] z [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtem]]. Odbudowujące się miasto zniszczył kolejny wielki pożar w 1719, ożywienie miało miejsce dopiero w XIX wieku, gdy wprowadzono samorząd miejski. Pod koniec XIX wieku miasto uzyskało połączenia kolejowe z [[Jankowa Żagańska|Jankową Żagańską]] (1895) i [[Horka (Saksonia)|Horką]] (1908). Na początku XX wieku rozwinął się w Przewozie przemysł papierniczy i meblarski<ref name="przewoz">Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 {{ISBN|83-88049-83-6}}</ref>. Podczas walk w 1945 miasto utraciło ponad 60% substancji miejskiej i po przejęciu administracji przez Polskę został zdegradowany do roli wsi<ref>Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 62-63.</ref>. W latach 1945 - 1991 stacjonowała tu [[Strażnica WOP Przewóz| strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza]]. W 1995 otworzono przejście graniczne z Niemcami, z miejscowością [[Podrosche]].