Palestyna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m precyzja, źródła/przypisy; Dotychczasowa definicja Palestyny była wewnętrznie sorzeczna. |
m drobne redakcyjne, poprawa linków, int. |
||
Linia 9:
== Nazwa ==
Nazwa Palestyna pochodzi od ludu [[Filistyni|Filistynów]], którzy osiedlili się na jej wybrzeżu w [[XII wiek p.n.e.|XII wieku p.n.e.]] Po stłumieniu powstania żydowskiego [[Szymon Bar-Kochba|Bar-Kochby]] w roku 133
== Historia ==
Linia 16:
W starożytności obecna Palestyna nosiła nazwę [[Kanaan]]. Kanaan został zasiedlony w [[paleolit|paleolicie]]. W [[mezolit|mezolicie]] istniały na tym terenie osiedla [[Kultura natufijska|kultury natufskiej]]. Od [[neolit]]u rozwijały się, tak jak na całym Bliskim Wschodzie, pierwsze miasta ([[Jerycho]]). Korzystne położenie geopolityczne Kanaanu w miejscu, gdzie prowadzą szlaki handlowe pomiędzy [[Afryka|Afryką]], [[Azja|Azją]] i [[Europa|Europą]], powodowało, że region ten był podbijany przez wiele ludów, m.in.: [[Starożytni Egipcjanie|Egipcjan]], [[Hetyci|Hetytów]], [[Hebrajczycy|Hebrajczyków]], [[Filistyni|Filistynów]], [[Asyria|Asyryjczyków]], [[Arabowie|Arabów]], [[Imperium Osmańskie|Turków osmańskich]], Brytyjczyków i [[Żydzi|Żydów]].
Około 2500 [[przed naszą erą|p.n.e.]] zasiedlona została przez [[Kananejczycy|Kananejczyków]]. Około [[XIII wiek p.n.e.|XIII wieku p.n.e.]] zaczęły ją przemierzać wędrowne plemiona [[Hebrajczycy|Hebrajczyków]]. W [[XII wiek p.n.e.|XII wieku p.n.e.]] na jej wybrzeżu osiedlili się Filistyni. Pod koniec [[XI wiek p.n.e.|XI wieku p.n.e.]] powstało na jej terytorium [[zjednoczone królestwo Izraela|królestwo żydowskie]], które wkrótce uległo rozbiciu na królestwa: [[królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]] i [[królestwo Judy|Judę]]. Około 587 p.n.e. Palestyna została podbita przez [[Babilonia|Babilonię]]. Od [[538 p.n.e.]] weszła w skład [[Achemenidzi|imperium perskiego]]. W 332 p.n.e. zdobył ją [[Aleksander Macedoński]]. Następnie znalazła się pod władzą dynastii [[Ptolemeusze|Ptolemeuszów]], a później dynastii [[Seleucydzi|Seleucydów]].
Od [[63 p.n.e.]], pod wpływem rzymskim. Judea początkowo otrzymała status państwa sprzymierzonego, lecz od 6 n.e. stała się rzymską prowincją. Powstania żydowskie: [[wojna żydowska (66–73)|pierwsze]] w latach [[66]]–[[70]] oraz [[Powstanie Bar-Kochby|drugie]] w latach 132–135 zakończyły się klęską i częściowym wypędzeniem Żydów z Palestyny<ref group="uwaga">Część archeologów i historyków podważa fakt wypędzenia – zob. m.in. badania [[Shlomo Sand]]a.</ref>. Od 395 Palestyna stała się częścią [[cesarstwo Bizantyńskie|cesarstwa wschodniorzymskiego]]. Stolicą późnostarożytnej Palestyny była [[Cezarea Nadmorska]]. W 451 r., na [[Sobór chalcedoński|soborze w Chalcedonie]], dzięki staraniom św. [[Juwenal]]a, [[Jerozolima]] została podniesiona do rangi piątego [[patriarcha]]tu, obejmującego Palestynę, [[Zajordanie]] i [[Synaj (półwysep)|Synaj]]. W latach 634–640 Palestyna została podbita przez [[Arabowie|Arabów]]. Na współczesnym obszarze Palestyny w okresie wczesnomuzułmańskim istniały okręgi wojskowe Palestyny, ze stolicą w [[Ramla|Ar-Ramli]] oraz Jordanu, ze stolicą w [[Tyberiada|Tyberiadzie]]. W latach 1099–1291 istniało w Palestynie – założone przez [[Krucjata|krzyżowców]] – [[Królestwo Jerozolimskie]], które później zdobyli egipscy [[mamelucy]]. W latach 1516–1918 Palestyna wchodziła w skład [[Imperium Osmańskie|imperium osmańskiego]], nie stanowiąc jednolitej jednostki administracyjnej.
| |||