Alka olbrzymia: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
streszczenie streszczenia
m drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 43:
== Taksonomia i ewolucja ==
[[Plik:Pinguinus alfrednewtoni (fossil auk leg bone).jpg|thumb|left|Skamieniała [[kość ramienna]] żyjącego w [[miocen]]ie ''Pinguinus alfrednewtoni'']]
Analiza sekwencji [[Mitochondrialny DNA|mtDNA]] potwierdziła wyniki badań [[Morfologia (biologia)|morfologicznych]] i [[Biogeografia|biogeograficznych]], wedle których najbliższym krewnym alki olbrzymiej jest [[alka zwyczajna]] (''Alca torda''){{r|Moum}}. Alka olbrzymia stosunkowo blisko spokrewniona była także z [[alczyk]]iem (''Alle alle''), którego ewolucja przebiegła znacząco inaczej niż u alki olbrzymiej. Ze względu na zewnętrzne podobieństwo do alki zwyczajnej, z wyłączeniem nielotności i dużych rozmiarów, alki olbrzymie były często włączane do rodzaju ''[[Alka zwyczajna|Alca]]'', począwszy od [[Karol Linneusz|Karola Linneusza]].
 
Zapis kopalny (zwłaszcza [[Grupa siostrzana|gatunku siostrzanego]] ''Pinguinus alfrednewtoni'') i wyniki badań molekularnych wskazują, że trzy blisko spokrewnione rodzaje rozdzieliły się niedługo po rozprzestrzenieniu się wzdłuż wybrzeży Oceanu Atlantyckiego ich wspólnego przodka. Prawdopodobnie owy przodek podobny był do mocno zbudowanego [[Morzyk piskliwy|morzyka piskliwego]] (''Synthliboramphus hypoleucus''). Do tego czasu [[Nurzyk zwyczajny|nurzyki zwyczajne]] (''Uria aalge'') zdążyły się już oddzielić od innych atlantyckich [[Alki|alk]]. Podobne alce zwyczajnej ptaki były pospolite na terenie Oceanu Atlantyckiego w [[pliocen]]ie, jednak ewolucja ''A. torda'' jest skąpo udokumentowana. Dane genetyczne można interpretować na korzyść dowolnej klasyfikacji, jednak ogólnie dowody wskazują na zasadność umieszczenia alki olbrzymiej w odrębnym rodzaju{{r|Moum}}. Część ornitologów sądzi, że właściwszym jest jednak umieszczenie alki olbrzymiej w rodzaju ''Alca''{{r|FA}}. Jest to jedyny udokumentowany przypadek brytyjskiego ptaka, który został wytępiony w czasach historycznych{{r|Bourne}}.
Linia 145:
Do czasów współczesnych dochowało się 78 spreparowanych alk olbrzymich, w większości w muzeach, oraz blisko 75 jaj i 24 kompletne szkielety. Tylko cztery okazy reprezentują ptaki w upierzeniu letnim, dwa – młodociane. Nie zachowały się okazy piskląt. Każde jajo i okaz ma własny numer{{r|FA}}. Mimo że odnaleziono tysiące kości, istnieje niewiele zachowanych szkieletów{{r|luther}}. Znane są również naturalnie zmumifikowane szczątki z Funk Island, a oczy i narządy wewnętrzne dwóch ostatnich osobników z 1844 przechowuje Muzeum Zoologiczne w Kopenhadze, część tamtejszego [[Muzeum Historii Naturalnej w Kopenhadze|Muzeum Historii Naturalnej]]. Miejsce przechowywania skórek dwóch ostatnich osobników pozostawało nieznane przez ponad sto lat, częściowo ustalono je na podstawie badań DNA pobranego z narządów wewnętrznych ostatnich osobników i okazów muzealnych wskazanych przez [[Errol Fuller|Errola Fullera]]{{r|FA}}. Pochodziły z [[Übersee-Museum]] w [[Brema|Bremie]], [[Królewski Instytut Nauk Przyrodniczych Belgii|Królewskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych Belgii]], Muzeum Zoologicznego [[Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii|Uniwersytetu Christiana-Albrechta]] w [[Kilonia|Kilonii]], [[Muzeum Historii Naturalnej w Los Angeles]] i [[Landesmuseum Natur und Mensch Oldenburg]]. Do DNA z narządów samca dopasowano okaz z Królewskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych Belgii. Do DNA z narządów samicy nie dopasowano żadnego okazu, jednak autorzy przypuszczają, że może pasować do eksponatu z [[Cincinnati Museum Center at Union Terminal]] ze względu na wspólne pochodzenie z okazem z Brukseli{{r|jthomas}}.
[[Plik:Organs of the last great auks.jpg|thumb|Narządy wewnętrzne dwóch ostatnich alk olbrzymich, Muzeum Zoologiczne w Kopenhadze (część [[Muzeum Historii Naturalnej w Kopenhadze|Muzeum Historii Naturalnej]])]]
Po wymarciu alki olbrzymiej znacząco zyskały na wartości jej szczątki, a aukcje okazów tych ptaków szczególnym zainteresowaniem cieszyły się w [[Epoka wiktoriańska|epoce wiktoriańskiej]]. W Wielkiej Brytanii współcześnie znajduje się 15 spreparowanych alk, co jest największą liczbą przypadającą na jedno państwo{{r|FA}}. W 1971 [[Narodowe Muzeum Islandii]] zakupiło jeden okaz za £9000, co odnotowano wówczas w [[Księga rekordów Guinnessa|Księdze Rekordów Guinnessa]] jako najdroższego sprzedanego spreparowanego ptaka{{r|gbr}}. Ceny jaj alki olbrzymiej niekiedy jedenastokrotnie przekraczały roczne zarobki wykwalifikowanego pracownika{{odn|Cokinos|s=331}}. Współcześnie nieznane jest miejsce przechowywania sześciu jaj. Kilka innych przypadkowo zostało przypadkowo zniszczonych. Dwa spreparowane ptaki zostały zniszczone, jeden w [[Moguncja|Moguncji]] podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]], drugi w Museu Bocage w [[Lizbona|Lizbonie]] podczas pożaru w 1978{{r|FA}}.
 
=== Przedstawienia w kulturze ===