Wikipedia

University of Cambridge: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wipur (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
25 535 edycji
m drobne redakcyjne
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
{{Uczelnia infobox
|nazwa = Uniwersytet w Cambridge<ref name=PWN>{{Cytuj stronę |url =https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/uniwersytet-w-Cambridge;3991456.html |tytuł = Uniwersytet w Cambridge |opublikowany = Encyklopedia PWN |data = |data dostępu = 2019-08-29}}</ref><ref>.</ref>
|nazwa = Uniwersytet w Cambridge
|nazwa oryginalna =
|nazwa łacińska = Universitas Cantabrigiensis
Linia 9:
|opis zdjęcia =
|dewiza = ''Hinc lucem et pocula sacra''
|data założenia = [[1209]]
|data likwidacji =
|typ = [[uczelnia publiczna|publiczna]]
Linia 17:
|liczba pracowników = 11&nbsp;147 (2015/16){{odn|Facts and Figures 2017}}
|liczba pracowników naukowych = 7653 (2015/16){{odn|Facts and Figures 2017}}
|liczba studentów = 19&nbsp;660 (2015/16) {{odn|HESA 2017}}
|stanowisko zarządzającego = rektor
|zarządzający = [[David John Sainsbury]] (kanclerz)
Linia 23:
|drużyna sportowa =
|kod mapy = Cambridgeshire
|współrzędne = 52°12′19″N 0°7′2″E07′02″E
|commons = Category:University of Cambridge
|www = http://www.cam.ac.uk
}}
'''Uniwersytet w Cambridge''' (ang. ''University of Cambridge'', nieformalnie ''Cambridge University'', potocznie ''Cambridge'') – brytyjski [[uczelnia publiczna|uniwersytet publiczny]] w [[Cambridge]] we wschodniej [[Anglia|Anglii]].
 
Jest to drugi po [[Uniwersytet Oksfordzki|Uniwersytecie Oksfordzkim]] najstarszy angielski uniwersytet (i trzeci na świecie, spośród nadal istniejących), założony w 1209 roku. Należy do najlepszych uczelni w Europie i na świecie{{odn|Academic Ranking of World Universities 2016}}{{odn|2016-2017 World Ranking}}. Został utworzony przez grupę byłych wykładowców Oxfordu i ma z nim wiele cech wspólnych, stąd oba uniwersytety bywają określane wspólną nazwą [[Oxbridge]].
Linia 35:
 
=== Kolegia (''{{J|en|Colleges}}'') ===
Każde z kolegiów jest niezależną, samorządną instytucją, dysponującą własnym majątkiem i samodzielnie pozyskującą fundusze (kolegia nie są dotowane przez państwo) oraz prowadzącą nabór studentów. Członkami kolegium są rektor, wykładowcy i naukowcy (''{{J|en|fellows}}'') oraz studenci (''{{J|en|scholars}}''), reprezentujący różne dziedziny nauki i tworzący społeczność. Rolą kolegium jest zapewnienie odpowiednich warunków bytowych swoim członkom oraz nadzór nad ich rozwojem zawodowym i procesem edukacji. Częściowo zajmują się też one kształceniem w formie prowadzonych w małych grupach seminariów (''{{J|en|supervisions}}''). Wykłady, ćwiczenia praktyczne, egzaminy oraz badania naukowe są domeną wydziałów uniwersytetu (niegdyś była to również rola kolegiów).
 
Uniwersytet tworzy 31 autonomicznych kolegiów:
 
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:120px" | Kolegium<ref group="mini">Kolejność kolegiów odpowiada kolejności, w jakiej ich studenci są przedstawiani wicekanclerzowi podczas ceremonii nadawania tytułów naukowych: najpierw trzy kolegia królewskie, następnie kolegia w kolejności dat ich powstania lub włączenia do uniwersytetu.</ref>
! style="width:100px" | Rok powstania
! style="width:100px" | Tytuł rektora<ref group="mini">Ze względu na różnorodność tytułów, rektorzy zbiorowo określani są jako ''Heads of Houses'' (pol. Głowy Domów).</ref>
! style="width:100px" | Liczba studentów<ref group="uwaga">Liczba studiujących w pełnym wymiarze godzin w roku akademickim 2015-16.</ref>{{odn|Facts and Figures 2017}}
! style="width:100px" | Liczba Nagród Nobla<ref group="uwaga">Liczby orientacyjne ze względu na brak jednoznacznych kryteriów: 1) Związek Noblistów z kolegiami jest różny: absolwenci, członkowie kolegium, prowadzący przez jakiś czas badania. 2) Niektórzy Nobliści mieli związki z kilkoma kolegiami, stąd ich Nagrody mogą być przypisywane kilkukrotnie. 3) [[Frederick Sanger]] z St John’s College otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii dwukrotnie. Ostatecznie podano takie liczby, jakie przypisują sobie poszczególne kolegia na swoich oficjalnych stronach internetowych (z wyjątkami: np. Churchill College podające, że związanych z nim jest 32 Noblistów).</ref>{{odn|Cambridge: Nobel Prize 2017}}
|-
| [[Plik:Kingscollegearms-alternative.svg|12px|King'sKing’s College heraldic shield]] [[King’s College (Cambridge)|King’s]]
| style="text-align:center" | 1441
| style="text-align:center" | Provost
| style="text-align:center" | 561
| style="text-align:center" | 8
|-
| [[Plik:Trinity College (Cambridge) shield.svg|12px|Trinity College coat of arms]] [[Trinity College (Cambridge)|Trinity]]
| style="text-align:center" | 1546
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 1136
| style="text-align:center" | 33
|-
| [[Plik:Johns shield.png|12px|St John'sJohn’s College heraldic shield]] [[St John’s College (Cambridge)|St John’s]]
| style="text-align:center" | 1511
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 904
| style="text-align:center" | 10
|-
| [[Plik:Peterhouse shield.svg|12px|Peterhouse coat of arms]] [[Peterhouse]]
| style="text-align:center" | 1284
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 370
| style="text-align:center" | 5
|-
| [[Plik:ClareCollegeCrest.svg|12px|Clare College heraldic shield]] [[Clare College (Cambridge)|Clare]]
| style="text-align:center" | 1326
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 679
| style="text-align:center" | 3
|-
|[[Plik:Pembroke College (Cambridge) shield.svg|12px|Pembroke College heraldic shield]] [[Pembroke College (Cambridge)|Pembroke]]
| style="text-align:center" | 1347
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 618
| style="text-align:center" | 3
|-
| [[Plik:Gonville & Caius College Crest.svg|12px|Gonville and Caius College heraldic shield]] [[Gonville and Caius College|Gonville and Caius]]
| style="text-align:center" | 1348
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 748
| style="text-align:center" | 12
|-
|[[Plik:Trinity Hall Crest.png|12px|Trinity Hall heraldic shield]] [[Trinity Hall (Cambridge)|Trinity Hall]]
| style="text-align:center" | 1350
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 616
| style="text-align:center" | 1
|-
|[[Plik:Corpus Shield.png|12px|Corpus Christi heraldic shield]] [[Corpus Christi College (Cambridge)|Corpus Christi]]
| style="text-align:center" | 1352
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 467
| style="text-align:center" | 1
|-
|[[Plik:Queens' College (Cambridge) shield.svg|12px|Queens’ College heraldic shield]] [[Queens’ College (Cambridge)|Queens’]]
| style="text-align:center" | 1448
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 830
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:St Catharine's College Crest - flat.svg|12px|St Catharine'sCatharine’s College heraldic shield]] [[St Catharine’s College (Cambridge)|St Catharine'sCatharine’s]]
| style="text-align:center" | 1473
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 636
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:Jesus College (Cambridge) shield.svg|12px|Jesus College heraldic shield]] [[Jesus College (Cambridge)|Jesus]]
| style="text-align:center" | 1496
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 812
| style="text-align:center" | 3
|-
|[[Plik:Christs shield.png|12px|Christ'sChrist’s College heraldic shield]] [[Christ’s College (Cambridge)|Christ’s]]
| style="text-align:center" | 1437
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 605
| style="text-align:center" | 3
|-
| [[Plik:Magdalene college shield.svg|12px|Magdalene College heraldic shield]] [[Magdalene College (Cambridge)|Magdalene]]
| style="text-align:center" | 1428
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 518
| style="text-align:center" | 2
|-
| [[Plik:Emmanuel College Crest.svg|12px|Emmanuel College heraldic shield]] [[Emmanuel College (Cambridge)|Emmanuel]]
| style="text-align:center" | 1584
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 653
| style="text-align:center" | 3
|-
|[[Plik:Sidney Sussex College shield.svg|12px|Sidney Sussex College heraldic shield]] [[Sidney Sussex College (Cambridge)|Sidney Sussex]]
| style="text-align:center" | 1596
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 572
| style="text-align:center" | 5
|-
|[[Plik:Downing Crest.svg|12px|Downing College heraldic shield]] [[Downing College (Cambridge)|Downing]]
| style="text-align:center" | 1800
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 601
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:Arms of Girton College, Cambridge.svg|12px]] [[Girton College (Cambridge)|Girton]]
| style="text-align:center" | 1869
| style="text-align:center" | Mistress
| style="text-align:center" | 647
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Newnham crest.png|12px|Newnham College heraldic shield]] [[Newnham College|Newnham]]
| style="text-align:center" | 1871
| style="text-align:center" | Principal
| style="text-align:center" | 561
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Selwyn College shield.svg|12px|Selwyn College heraldic shield]] [[Selwyn College (Cambridge)|Selwyn]]
| style="text-align:center" | 1882
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 613
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Fitzwilliam College Crest.png|12px|Arms of Fitzwilliam College]] [[Fitzwilliam College|Fitzwilliam]]
| style="text-align:center" | 1966
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 680
| style="text-align:center" | 6
|-
|[[Plik:Churchill College Crest - flat.png|12px|Churchill College heraldic shield]] [[Churchill College|Churchill]]
| style="text-align:center" | 1958
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 726
| style="text-align:center" | 7
|-
|[[Plik:MurrayEdwardsCollegeCrest.svg|12px]] [[Murray Edwards College (Cambridge)|Murray Edwards]]
| style="text-align:center" | 1954
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 490
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Darwin College Arms.svg|12px]] [[Darwin College (Cambridge)|Darwin]]
| style="text-align:center" | 1964
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center" | 463
| style="text-align:center" | 2
|-
|[[Plik:Wolfson College Crest.png|12px|Wolfson College Crest]] [[Wolfson College (Cambridge)|Wolfson]]
| style="text-align:center" | 1965
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 689
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:Clarehall shield.png|12px|Clare Hall heraldic shield]] [[Clare Hall (Cambridge)|Clare Hall]]
| style="text-align:center" | 1966
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 163
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:Robinson College Crest.svg|12px|Robinson College heraldic shield]] [[Robinson College (Cambridge)|Robinson]]
| style="text-align:center" | 1977
| style="text-align:center" | Warden
| style="text-align:center" | 552
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Lucy cav shield.png|12px|Lucy Cavendish College heraldic shield]] [[Lucy Cavendish College (Cambridge)|Lucy Cavendish]]
| style="text-align:center" | 1965
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 274
| style="text-align:center" |
|-
|[[Plik:St Edmund's College crest.png|12px]] [[St Edmund’s College (Cambridge)|St Edmund'sEdmund’s]]
| style="text-align:center" | 1896
| style="text-align:center" | Master
| style="text-align:center"| |513
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:HughesHallShield.png|12px|Hughes Hall heraldic shield]] [[Hughes Hall, Cambridge|Hughes Hall]]
| style="text-align:center" | 1885
| style="text-align:center" | President
| style="text-align:center" | 504
| style="text-align:center" |
|-
| [[Plik:Homerton College Shield for print.png|12px]] [[Homerton College|Homerton]]
| style="text-align:center" | 1768
| style="text-align:center" | Principal
| style="text-align:center" | 897
| style="text-align:center" |
|}
{{Uwagi|=mini}}
Linia 238:
* ''{{J|en|Lucy Cavendish}}'' przyjmuje wyłącznie kobiety, studentki studiów magisterskich lub w wieku powyżej 21 lat
* ''{{J|en|Darwin}}'' i ''{{J|en|Clare Hall}}'' przyjmują wyłącznie studentów studiów magisterskich i podyplomowych
* ''{{J|en|Wolfson}}'', ''{{J|en|Hughes Hall}}'' i ''{{J|en|St Edmund'sEdmund’s}}'' przyjmują tylko studentów studiów magisterskich i podyplomowych lub w wieku powyżej 21 lat
Ponadto niektóre kierunki studiów nie są dostępne w części kolegiów.
 
=== Szkoły, wydziały i fakultety ===
Rolą fakultetów (''{{J|en|Faculties}}'') jest organizacja nauczania i badań naukowych. Zwykle praca ta jest rozłożona na podjednostki nazywane wydziałami (''{{J|en|Departments}}'') oraz różnego rodzaju centra naukowe.
Fakultety, wraz z podlegającymi im wydziałami i innymi jednostkami, zgrupowane są w sześciu szkołach (''{{J|en|Schools}}'') pełniących rolę administracyjną:
* {{J|en|Arts and Humanities}} – kierunki artystyczne (3256 studentów w roku akademickim 2015/16){{odn|Facts and Figures 2017}}
* {{J|en|Biological Sciences}} – biologia i nauki pokrewne (2588)
* {{J|en|Clinical Medicine}} – nauki medyczne (1040)
* {{J|en|Humanities and Social Sciences}} – nauki społeczne (4921 studentów)
* {{J|en|Physical Sciences}} – fizyka i nauki ścisłe (3031)
* {{J|en|Technology}} – nauki techniczne (3635)
Każda ze szkół ma swoją radę (''{{J|en|Council}}''), w której zasiadają przedstawiciele tworzących ją instytucji. Z kolei przedstawiciele szkół zasiadają w Komisji Głównej.
 
Linia 256:
 
==== Kanclerz (''{{J|en|Chancellor}}'') i wicekanclerz (''{{J|en|Vice-Chancellor}}'') ====
[[Plik:Cmglee Cambridge graduation Leszek Borysiewicz.jpg|thumb|left|200pxupright=0.6|Wicekanclerz od 2010 do 2017 [[Leszek Borysiewicz]]]]
Wybierany przez Senat kanclerz jest statutową głową uniwersytetu, ale jego rola jest jedynie ceremonialna. Urząd ten pełniony jest dożywotnio. Aktywność publiczna kanclerza ogranicza się do uroczystego przyznawania honorowych stopni naukowych w trakcie urządzanej raz w roku uroczystości. Odbywa też ceremonialne wizytacje fakultetów oraz dokonuje otwarć nowych budynków i wydziałów. Po raz pierwszy kanclerza powołano w roku 1226{{odn|Stubbings|1995|s=23}}. Obecny kanclerz, wybrany w październiku 2011 lord Sainsbury of Turville, jest 108 osobą pełniącą tę funkcję.
 
Linia 269:
Registrariusz jest urzędnikiem odpowiedzialnym za działania służb obsługujących uniwersytet, niemających bezpośredniego związku z jego działalnością akademicką. Pełni on rolę szefa administracji uniwersyteckiej. Jest z urzędu sekretarzem Rady. Zgodnie ze statutem, odpowiada on za utrzymywanie rejestru członków uniwersytetu, a także [[immatrykulacja|immatrykulowanych]] studentów, nadanych stopni i dyplomów.
 
Urząd registrariusza jest unikatowy dla Uniwersytetu w Cambridge{{odn|500th birthday for Registrary}}. Pierwszy registrariusz został powołany w 1506 i do jego zadań należał między innymi nadzór nad skarbcem uniwersytetu (''{{J|en|University Chest}}'', dosł. skrzynia uniwersytecka<ref group = uwaga>W pierwszych wiekach istnienia uniwersytetu rolę skarbca rzeczywiście pełniła skrzynia. Do dziś w biurze registrariusza przechowywana jest ponad 600-letnia skrzynia zamykana na 17 zamków. Jej poprzedniczka spłonęła podczas buntu chłopskiego, jaki ogarnął Cambridge w roku 1381. Inną pamiątką po skrzyni jest używane na uniwersytecie określenie tworzenia budżetu: ''{{J|en|allocations from the Chest}}'', czyli „przydziały ze skrzyni”.</ref>) oraz sporządzanie i utrzymywanie rejestrów studentów i absolwentów.
 
==== Proktorzy (''{{J|en|Proctors}}'') ====
Co roku wybiera się dwóch proktorów spośród kandydatów zaproponowanych przez kolegia. Choć jest to jeden z najstarszych urzędów uniwersytetu – pierwsi proktorzy (wówczas nazywani rektorami) byli powoływani już w połowie XIII wieku, wcześniej niż wicekanclerze, i byli najważniejszymi urzędnikami obok kanclerza {{odn|Leedham-Green|1996|s=11}} – ich rola jest obecnie głównie ceremonialna. Odpowiadają też oni za utrzymanie dyscypliny wśród studentów i porządku na terenie uczelni oraz organizują egzaminy. W pracy są wspomagani przez dwóch proproktorów oraz dwóch zastępców proktorów. Zwykle najpierw przez rok sprawowany jest urząd proproktora, przez kolejny proktora i na koniec przez rok – zastępcy proktora. Atrybutem proktora jest trzymana przez niego podczas oficjalnych uroczystości księga zawieszona na łańcuchu<ref group="uwaga">Stubbings, 1995: Księga ta to „Statut Uniwersytetu” w wydaniu z roku 1735.</ref>.
 
==== Izba Regentów (''{{J|en|The Regent House}}'') ====
[[Plik:The Senate House - geograph.org.uk - 548365.jpg|thumb|300px|Senate House – siedziba władz centralnych uniwersytetu. Zielone tablice służą do wywieszania wyników egzaminów]]
Jest to naczelny kolegialny organ zarządzający uniwersytetu. Rolą Izby Regentów jest zatwierdzanie wszelkich aktów prawnych oraz istotnych decyzji podejmowanych na uczelni. Zatwierdza też doroczne sprawozdania finansowe, a także wybiera członków Rady Uniwersytetu i Komisji Kontrolnej. W skład Izby Regentów wchodzi około 5000 członków:
* kanclerz, wysoki namiestnik (''{{J|en|High Steward}}''), zastępca wysokiego namiestnika, zewnętrzni członkowie rady
Linia 301:
* ''Michaelmas'', 1 października – 19 grudnia
* ''Lent'', 5 stycznia – 25 marca (24 marca w latach przestępnych)
* ''Easter'', 10 kwietnia – 18 czerwca (17 kwietnia – 25 czerwca, jeśli niedziela wielkanocna wypada 20 kwietnia lub później)
Pierwsze ¾ (''{{J|en|Full Term}}'') każdego trymestru poświęcone jest na wykłady i ćwiczenia. Studenci studiów licencjackich zobowiązani są do zamieszkiwania w tym czasie w pobliżu uniwersytetu, czyli w promieniu trzech mil (4,82&nbsp;km) od kościoła ''St Mary the Great'' w centrum miasta. Wykłady i ćwiczenia organizowane są przez fakultety, przy czym uczęszczają na nie wspólnie studenci różnych kierunków (np. medycyny i weterynarii). Utrwaleniu wiedzy zdobytej na wykładach i sprawdzeniu postępów w nauce służą „superwizje” przeprowadzane kilka razy w tygodniu na terenie kolegiów przez ich członków. Bierze w nich udział nie więcej niż trzech studentów jednocześnie, a polegają one na omawianiu uprzednio zadanych prac pisemnych lub odpytywaniu z zagadnień związanych z kierunkiem studiów.
 
Linia 318:
W 2017 na terenie Uniwersytetu w Cambridge działało 117 bibliotek: centralna [[Biblioteka Uniwersytetu w Cambridge]] oraz 39 bibliotek kolegialnych i 77 wydziałowych.
 
==== Muzea ====
Uniwersytet prowadzi siedem muzeów:
* Muzeum Archeologii i Antropologii (''{{J|en|Museum of Archaeology and Anthropology}}'')
Linia 324:
* Muzeum Nauk o Ziemi Sedgwicka (''{{J|en|Sedgwick Museum of Earth Sciences}}'')
* [[Fitzwilliam Museum|Muzeum Fitzwilliam]] (''{{J|en|Fitzwilliam Museum}}'')
* Muzeum Historii Nauki Whipple'aWhipple’a (''{{J|en|Whipple Museum of the History of Science}}'')
* Muzeum Polarnictwa (''{{J|en|Polar Museum}}'')
* Muzeum Zoologii (''{{J|en|Museum of Zoology}}'')
Do konsorcjum muzeów Uniwersytetu w Cambridge należy też galeria sztuki ''Kettle'sKettle’s Yard''.
 
==== Ogród botaniczny ====
Linia 333:
 
== Siedziba i budynki ==
Nie można wskazać konkretnej lokalizacji uniwersytetu, gdyż przez wieki jego budynki i tereny poprzerastały tkankę miasta i jego okolic tak, że przeplatają się one z zabudową i infrastrukturą miejską. Siedzibą władz centralnych jest ''{{J|en|Senate House}}'' wraz z przyległymi do niego ''{{J|en|Old Schools}}''. Innym elementem architektury Cambridge związanym z uczelnią jest kościół ''{{J|en|St Mary’s the Great}}'', którego wieża stanowi punkt widokowy. Instytucją służącą zarówno społeczności lokalnej, jak i akademickiej jest szpital {{J|en|Addenbrooke'sAddenbrooke’s Hospital}}.
 
Budynki najstarszych kolegiów skupione są w centrum miasta nad brzegiem rzeki [[Cam (rzeka)|Cam]], ale wiele należących do nich nieruchomości rozsianych jest po Cambridge i jego okolicach. Opisy architektury, nieraz bardzo ciekawej, kolegiów można znaleźć w dotyczących ich artykułach.
Linia 339:
== Historia ==
=== Uniwersytet średniowieczny ===
Za początek istnienia Uniwersytetu w Cambridge przyjmuje się rok 1209, kiedy w mieście osiedliła się grupa akademików uchodzących z [[Oksford]]u po tym, jak tamtejszy uniwersytet zawiesił działalność w odpowiedzi na powieszenie przez władze miasta dwóch studentów oskarżonych o morderstwo{{odn|Leedham-Green|1996|s=3}}. Początkowo studenci i wykładowcy mieszkali w wynajmowanych w mieście kwaterach, jednak z biegiem czasu zaczęli gromadzić się pod wspólnym dachem w specjalnie wynajmowanych domach – hostelach, gdzie mieszkali i słuchali wykładów. Dokumenty z roku 1226 wspominają po raz pierwszy o mianowaniu Kanclerza Uniwersytetu, który z biegiem czasu zyskiwał coraz większą władzę, w tym także sądowniczą<ref group="uwaga">Leedham-Green, 1996: Od roku 1401 kanclerz był wybierany, zwykle na rok lub dwa.</ref>. Do roku 1231 społeczność akademicka w Cambridge okrzepła już na tyle, że zasłużyła sobie na opiekę ze strony króla [[Henryk III Plantagenet|Henryka III]], który wyjął akademików spod władzy jurysdykcji miejskiej oraz zezwolił na pobyt w Cambridge jedynie tym studentom, którzy pobierali nauki u zatwierdzonych nauczycieli. Z roku 1233 pochodzi [[indult]] papieża [[Grzegorz IX|Grzegorza IX]], w którym społeczność akademicką w Cambridge określa mianem uniwersytetu. Z kolei papież [[Mikołaj IV (papież)|Mikołaj IV]] w swoim liście z roku 1290 określił Uniwersytet jako ''studium generale'', co oznaczało między innymi, że uczelnię uznano za mającą zasięg międzynarodowy, a jej wykładowcom dawało prawo nauczania we wszystkich szkołach chrześcijańskiego świata (''ius ubique docendi''). Status ten potwierdził w swojej [[bulla|bulli]] z roku 1318 [[Jan XXII]]<ref group="uwaga">Leedham-Green, 1996: [[Uniwersytet Oksfordzki]] nie doczekał się uznania przez papiestwo takiego statusu nigdy, pomimo iż wielokrotnie o nie występował.</ref>. W międzyczasie, w roku 1284, biskup [[Ely]] ufundował pierwsze kolegium Uniwersytetu – [[Peterhouse]]. Różnica między kolegiami a hostelami polegała na tym, że te pierwsze posiadały trwały majątek, zwykle zapis fundatora powiększany z biegiem czasu o kolejne darowizny, który zapewniał im istnienie. Początkowo w kolegiach studiowała jedynie niewielka grupa uprzywilejowanych studentów zaawansowanych kierunków (teologii i prawa), podczas gdy większość odbywała studia w hostelach. Z biegiem czasu hostele włączane były w skład kolegiów{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}.
 
[[Plik:OldCurtCC.JPG|thumb|left|300px|Stary dziedziniec (''{{J|en|Old Court}}'') kolegium ''Corpus Christi'' – pochodzące z XIV wieku najstarsze zachowane budynki uniwersytetu]]
Epidemia [[czarna śmierć|„czarnej śmierci”]] z lat 1348–491348–1349, która pochłonęła prawie 40% ludności Anglii{{odn|Leader|1988|s=211}}, zmniejszyła liczebność studentów i wykładowców, jednak paradoksalnie przyczyniła się do rozwoju uniwersytetu – konieczność odtworzenia elit prawniczych i duchownych kraju skłoniła kilku możnych fundatorów do założenia kolejnych kolegiów. W roku 1381 w Cambridge wybuchły zamieszki, w wyniku których spłonęło archiwum kolegium ''Corpus Christi''; spalono też dokumenty przechowywane w skarbcu uniwersytetu i zmuszono kanclerza oraz rektorów wszystkich kolegiów do zrzeczenia się wszelkich przywilejów nadanych uniwersytetowi<ref group="uwaga">Roach et al., 1959: Pieczęcie, którymi były opatrzone dokumenty nadań przywilejów, połamano, a same pisma pocięto na kawałki i spalono na rynku miasta. Konflikt między odnoszącymi korzyści z przywilejów uniwersytetami oraz niespokojnymi (mającymi zwykle po kilkanaście lat) studentami a mieszczanami, zawyżającymi ceny żywności i zakwaterowania, był w tych czasach na tyle silny, że doczekał się w brytyjskiej kulturze własnego określenia: ''{{J|en|town and gown}}'' (dosł. miasto i toga). Dodatkowo w Cambridge istniał też trwały antagonizm między studentami z północnej i z południowej Anglii. W roku 1261 przerodził się on w zamieszki, do których dołączyli mieszkańcy, w wyniku czego splądrowano kilka budynków i spalono uniwersyteckie rejestry. Jeszcze inny konflikt, dotyczący także uniwersytetów w Oksfordzie i Paryżu, wynikał z tego, że część studentów była braćmi zakonnymi, którzy odgrywali ważną rolę w życiu uczelni, lecz jednocześnie nie podlegali w pełni jej prawom i dyscyplinie.</ref>. W latach 70. XIV wieku uniwersytet liczył około 700 członków{{odn|Leedham-Green|1996|s=29}}.
 
W ciągu XIV wieku ukształtowały się demokratyczne ciała kolegialne będące podstawowym elementem samorządności uczelni. Pierwsze były kongregacje (zgromadzenia) magistrów regentów (''{{J|en|regent masters}}''), czyli absolwentów z tytułem magistra lub doktora, którzy byli zobligowani do nauczania studentów w ciągu dwóch lat po ukończeniu studiów, co określano mianem regencji (''{{J|en|regency}}''). Następnie uformował się Senat, który składał się z dwóch części: Izby Regentów oraz Izby Nieregentów (członków uniwersytetu niezajmujących się nauczaniem). Pojawiło się też zwoływane ''ad hoc'' ciało pod nazwą ''{{J|la|Caput Senatus}}''. Początkowo jego zadaniem było ustalanie programu kongregacji. Ponieważ jego członkami byli akademicy starsi wiekiem i stopniem naukowym, z biegiem czasu zaczęło ono ograniczać wpływy kongregacji złożonych w większości z młodych magistrów regentów<ref group="uwaga">Leedham-Green, 1996: Do utraty znaczenia przez regentów przyczynił się też wynalazek druku. Teksty stały się dostępne dla studentów i znikła potrzeba ich publicznego odczytywania, co było wcześniej główną formą nauczania.</ref>.
Linia 350:
W okresie średniowiecza prawie wszyscy studenci uniwersytetu pochodzili z Anglii. Walijczycy, Szkoci i Irlandczycy stanowili zaledwie 1% wszystkich studiujących, a niemal wszyscy nieliczni obcokrajowcy byli zakonnikami{{odn|Leader|1988|s=38}}.
 
Na początku XVI wieku ustalił się tradycyjny podział studentów na trzy grupy{{odn|Leedham-Green|1996|s=62-6362–63}}:
* ''noblemen'' – płacili najwyższe czesne, ale zyskiwali możliwość uzyskania stopnia naukowego bez zdawania egzaminów. W kolegiach wraz z innymi zamożnymi studentami określani byli jako ''fellow commoners'', gdyż mieli prawo spożywania posiłków (''commons'') przy jednym stole ze starszymi członkami kolegium (''fellows''). Wyróżniali się też bardziej ozdobnymi togami i nakryciami głowy.
* ''pensioners'' – płacili niższe czesne, które pokrywało koszty ich nauki i zakwaterowania
Linia 356:
 
=== Panowanie Tudorów i reformacja ===
Jedną z czołowych postaci uniwersytetu pierwszej połowy XVI wieku był [[Jan Fisher]]. Pełnił on funkcję rektora dwóch kolegiów i walnie przyczynił się do utworzenia dwóch kolejnych (''Christ’s'' i ''St John’s''). Sprowadził też do Cambridge [[Erazm z Rotterdamu|Erazma z Rotterdamu]], którego studia i wykłady w latach 1506 i 1511–14 przyczyniły się istotnie do rozwoju nowego, humanistycznego programu nauczania oraz wzmocniły międzynarodową renomę uniwersytetu. Opracowane przez Erazma wydanie greckiego Nowego Testamentu ([[Novum Instrumentum omne|Novum Instrumentum]]) stało się podstawą do teologicznych dyskusji w intelektualnym kręgu pionierów [[reformacja|reformacji]] na uniwersytecie, do którego należeli między innymi [[Hugh Latimer]] i [[John Rogers]]<ref group="uwaga">Roach et al., 1959: Grupa zwolenników Lutra zbierała się na dyskusje w gospodzie ''White Horse'' nazywanej przez to "Germany"„Germany”.</ref>{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}.
 
Ważną cezurą w historii uniwersytetu były lata 1535–461535–1546, kiedy to dały o sobie znać konsekwencje zerwania przez króla Anglii z katolicyzmem. Choć debaty nad poglądami [[Marcin Luter|Lutra]], ich zwalczanie oraz niszczenie jego pism trwały od początku lat 20. XVI wieku, o zwycięstwie reformacji na uniwersytecie zdecydowały nie dyskusje, ale wydarzenia polityczne. W 1536 Henryk zakazał nadawania stopni naukowych w dziedzinie prawa kanonicznego (co oznaczało likwidację tego wydziału) oraz nauczania [[Scholastyka (filozofia)|filozofii scholastycznej]], co w praktyce uniemożliwiło Kościołowi katolickiemu kształcenie elit prawniczych i teologicznych. Miejsce zlikwidowanych kierunków zajęło nauczanie języków klasycznych i matematyki, co istotnie podniosło znaczenie i poziom tych dziedzin<ref group="uwaga">Leedham-Green, 1996: Henryk VIII nałożył na każde kolegium obowiązek dawania dwóch publicznych wykładów dziennie: po łacinie i w grece.</ref>. Rozwiązanie w 1536 przez [[Henryk VIII Tudor|Henryka VIII]] zakonów, a następnie (1539) przejęcie ich majątku podcięło podstawy finansowe uniwersytetu i pogorszyło warunki bytowe studentów, z których wielu kwaterowało w klasztorach i domach zakonnych{{odn|Trevelyan|2001|s=17}}. W 1545 na dworze planowano całkowitą likwidację kolegiów i przejęcie ich majątku, jednak ostatecznie Henryk VIII zmienił zdanie, a w następnym roku połączył kolegia ''Michaelhouse'' i ''King’s Hall,'' tworząc w ten sposób kolegium ''[[Trinity College (Cambridge)|Trinity]]'' – największe spośród wszystkich. Celem tego działania było stworzenie instytucji kształcącej nowe elity urzędnicze i prawne dla dworu oraz kler dla [[Kościół Anglii|Kościoła Anglii]]. W 1549 dziekanem wydziału teologicznego został mający międzynarodową renomę wykładowcy protestant [[Martin Bucer]].
 
[[Plik:Wenceslas Hollar - Device of the Cambridge University Press.jpg|thumb|Emblemat Cambridge University Press. Kobieta z odsłoniętymi piersiami symbolizuje [[Alma Mater]] (matkę karmiącą), czyli uniwersytet. Trzyma słońce jako źródło światła i kielich, do którego skapują z nieba krople pokarmu duchowego. Wokół motto, które objaśnia rysunek]]
Lata panowania królowej [[Maria I Tudor|Marii]] wiązały się z krótkotrwałą (1553–58) restytucją katolicyzmu na uniwersytecie. Wielu wykładowców, w tym większość rektorów kolegiów, została zmuszona do opuszczenia uczelni. Jednocześnie okres ten zaznaczył się wzrostem liczby studentów oraz rozbudową [[Gonville and Caius College|Kolegium Gonville'aGonville’a i Caiusa]]. Po śmierci Marii i objęciu rządów przez [[Elżbieta I Tudor|Elżbietę I]] katolicy zostali stopniowo ostatecznie usunięci z uniwersytetu, jednak na sile zaczęły przybierać spory między protestantami, w tym zwłaszcza między [[anglikanizm|anglikanami]] a [[purytanizm|purytanami]]. Spory te nierzadko kończyły się usuwaniem oponentów z zajmowanych stanowisk, a nawet ich więzieniem. Mimo tych problemów liczba kolegiów i studentów nadal się powiększała – pod koniec XVII wieku nauki na uniwersytecie pobierało około 2&nbsp;0002000 osób. Wzrostowi liczby kolegiów towarzyszył ostateczny zanik instytucji hosteli. Nowe statuty nadane uniwersytetowi w 1570 przez Elżbietę utrwaliły oligarchiczną władzę wicekanclerza i rektorów kolegiów, pozbawiając niemal całkowicie znaczenia kongregacje regentów. W okresie rządów Tudorów zmianie uległa też organizacja studiów i proweniencja studentów. Podczas gdy celem uniwersytetu średniowiecznego było w pierwszym rzędzie kształcenie kleru, ideałem renesansowym było zapewnianie jak najlepszego wykształcenia warstwom panującym. W Cambridge znacznie wzrosła więc liczba studentów pochodzących z zamożnych, szlacheckich i arystokratycznych rodzin. Z kolei wraz ze zmniejszeniem się znaczenia publicznych wykładów, większość działalności edukacyjnej przejęły kolegia{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}.
 
W 1573 uniwersytetowi nadano herb{{odn|Coat of Arms 2017}}. Zwyczajowo umieszczana bywa pod nim łacińska dewiza, niebędąca jego częścią: ''Hinc lucem et pocula sacra'' (Stąd światło i święte kielichy). Jest ona metaforą uniwersytetu jako źródła oświecenia i strawy duchowej<ref group="uwaga">Stubbings, 1995: Motto to pojawia się na początku XVII wieku jak element [[emblemat]]u umieszczanego przez [[Cambridge University Press]] (na swoich wydawnictwach). Choć ma ono formę drugiej połowy heksametru łacińskiego, nie udało się odszukać utworu literackiego, z którego miałoby pochodzić.</ref>{{odn|Stubbings|1995|s=39-4039–40}}.
 
W okresie panowania Elżbiety ukształtował się w pełni charakterystyczny dla Cambridge system indywidualnego nadzoru nad edukacją studentów sprawowany przez tutorów. Każdy z tutorów miał pod swoją opieką małą grupę studentów, z którymi często mieszkał w jednym pomieszczeniu bądź budynku. Sprzyjało to ścisłemu nadzorowi i nawiązywaniu bliższych relacji, co było korzystne zważywszy na bardzo młody wiek ówczesnych studentów. Rolą tutora była pomoc w nauce i doradzanie studentom oraz kontrola ich zachowania i finansów. Tutor dysponował dużą swobodą w planowaniu programu studiów swoich podopiecznych{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}.
 
=== Panowanie Stuartów i wojna domowa ===
Okres panowania [[Jakub I Stuart|Jakuba I]] oznaczał dla uniwersytetu stałe utrwalanie dominacji anglikanizmu. Stopniowo, na przestrzeni lat 1604–161604–1616, obowiązek podpisania deklaracji przestrzegania trzech spośród kanonów Kościoła Anglii<ref group="uwaga">Roach et al., 1959: Kanony te potwierdzały królewską supremację, autorytet należny oficjalnemu modlitewnikowi Kościoła (''{{J|en|The Book of Common Prayer}}'') oraz jego artykuły wiary.</ref> obejmował kolejne grupy wykładowców i studentów.
 
Wśród członków uniwersytetu dominowały w tym czasie przekonania rojalistyczne i, co za tym szło, postawy lojalistyczne. Powodowało to narastające napięcie między uczelnią a [[Izba Gmin|Izbą Gmin]], gdzie zasiadało wielu antyrojalistycznie nastawionych purytan. Dochodziło nawet do nakazywanego przez parlament palenia niektórych teologicznych publikacji członków uniwersytetu{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}.
Linia 376:
=== Lata 1660–1800 ===
Late te oceniane są jako okres stagnacji w dziejach uczelni{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}. W okresie tym nie powstało żadne nowe kolegium.
[[Plik:Cambridge University, Trinity College, Neville's Court Colonnade.jpg|thumb|left|300px|Krużganki [[Trinity College (Cambridge)#Architektura i ważniejsze obiekty|Dziedzińca Nevile'aNevile’a]] kolegium ''{{J|en|Trinity}}'', w których Newton eksperymentował, mierząc prędkość rozchodzenia się dźwięku{{odn|Stayer|1988|s=66}}]]
 
W okresie [[Restauracja Stuartów|Restauracji]] swoje stanowiska odzyskali rektorzy kolegium usunięci podczas Rewolucji, ale wydalono część wykładowców, którzy poparli Cromwella. Problemem stało się nadawanie przez [[Karol II Stuart|Karola II]] fikcyjnych stopni doktorskich i magisterskich na podstawie własnych rozporządzeń – obniżało to poziom nauczania{{odn|Trevelyan|2001|s=56}}. Konflikt z monarchią zaostrzył się jeszcze za rządów [[Jakub II Stuart|Jakuba II]], który na najważniejsze stanowiska mianował katolików, zwalniając ich z obowiązku przysięgania na wierność kanonom Kościoła Anglii. Sytuacja unormowała się stopniowo po objęciu władzy przez [[Wilhelm III Orański|Wilhelma III]]. W mediacjach między uniwersytetem a nowym królem czynny udział brał [[Isaac Newton]] – absolwent i wykładowca kolegium ''Trinity''.
Linia 382:
Od końca XVII wieku stopniowo wzrastało znaczenie matematyki w programie studiów kosztem nauczania filozofii. Nacisk na umiejętności matematyczne stał się począwszy od wieku XVIII charakterystyczną cechą Cambridge{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}} – do XIX wieku każdy student chcący uzyskać licencjat zobowiązany był do zdania egzaminu z matematyki (''Tripos''). W 1663 Henry Lucas ufundował profesurę w dziedzinie matematyki (''{{J|en|Lucasian Professor of Mathematics}}'') – jako pierwszy objął ją [[Isaac Barrow]], a następnie Newton. W 1769 rektor kolegium ''{{J|en|Trinity}}'' Robert Smith ustanowił [[Nagroda Smitha|nagrodę swojego imienia]] w dziedzinie matematyki i filozofii naturalnej, wręczaną co roku dwóm studentom studiów licencjackich.
 
W ostatnich dekadach XVIII wieku pojawiły się próby reformy studiów: najpierw w kolegium ''{{J|en|St John'sJohn’s}}''{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}, a następnie w ''{{J|en|Trinity}}'' wprowadzono egzaminy dla kandydatów na wykładowców, a następnie dla studentów, których egzaminowano z wielu przedmiotów w trakcie drugiego roku niezależnie od ich statusu{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}. Zasad tych jednak nie udało się wprowadzić w całym uniwersytecie.
 
W ciągu XVIII wieku znacznie spadła liczba studiujących, osiągając minimum około 1760. Średnio przyjmowano w tym stuleciu 190 studentów rocznie, podczas gdy w latach 1600–1699 około 300.
Linia 389:
XIX stulecie było dla Uniwersytetu w Cambridge okresem reform i rozwoju, a także rozbudowy: wzniesiono między innymi gmach [[Fitzwilliam Museum|Muzeum Fitzwilliam]] (1837–41) oraz nowe Obserwatorium (1822–23)<ref group="uwaga">Trevelyan 2001, s. 58; Leedham-Green 1996, s. 114: Przez niemal cały XVIII wiek jedynym obserwatorium astronomicznym w Cambridge było to znajdujące się na [[Trinity College (Cambridge)#Architektura i ważniejsze obiekty|Wielkiej Bramie]] kolegium ''Trinity''. Przez większość tego czasu nie było ono używane i zostało ostatecznie rozebrane w 1797.</ref>. Nowe budynki otrzymało też wydawnictwo Cambridge University Press (1831–33).
 
Pomimo zmian zapoczątkowanych w ostatnich dekadach poprzedniego stulecia, stan nauczania w pierwszej połowie XIX wieku nie był zadowalający. Problemem były niski poziom wykładów w kolegiach, brak egzaminów w trakcie studiów, sprzyjający korupcji nieoficjalny system prywatnego tutoringu. Mimo nacisku, jaki kładziono na matematykę, aż do lat 20. poziom jej nauczania odstawał w stosunku do pozostałych uniwersytetów europejskich z powodu zaniedbania w programie studiów [[analiza matematyczna|analizy matematycznej]]{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}. Brakowało też sal wykładowych i laboratoriów. Dla oceny i naprawy sytuacji w 1850 powołana została komisja królewska, która dokonała audytu. Swoje wnioski wraz z propozycjami naprawy sytuacji przedstawiła ona w 1852. W kolejnych latach wprowadzano drobne poprawki do systemu egzaminów i zarządzania, brak było jednak głębszych zmian. Zniecierpliwiony rząd powołał w 1856 kolejną komisję, która w 1858 wprowadziła zmiany w statucie: zmieniono dotychczasową ''Caput Senatus'', będącą [[oligarchia|oligarchią]] rektorów kolegiów i wicekanclerza, w ciało wybieralne – Radę Senatu (''{{J|en|Council of the Senate}}''), a także zrezygnowano z konieczności składania przysięgi na wierność Kościołowi Anglii przez studentów i większość wykładowców (choć nadal jedynie anglikanie mogli być wybierani do Senatu i zajmować urzędy). Ponadto zlikwidowano niektóre urzędy i wprowadzono zmiany w statutach kolegiów ułatwiające zatrudnianie wykładowców nie będących duchownymi i nie utrzymujących celibatu.
 
[[Plik:Cambridge-univ-cricket 1899.jpg|thumb|300px|Uniwersytecka drużyna krykieta, 1899]]
Już w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku daje się zauważyć szybki wzrost znaczenia sportu w uczelnianym życiu społecznym. W 1829 odbył się pierwszy [[The Boat Race|wyścig ósemek Oksford–Cambridge]]. Popularnymi grami były [[krykiet]] i piłka nożna. W latach 80. reprezentowanie swojego kolegium w rywalizacji sportowej było już powszechną ambicją, a reputacja i liczba nowych studentów kolegiów zaczęły zależeć od wyników sportowych osiąganych przez ich członków{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}. Wśród klubów za najważniejsze uchodziły wioślarskie. Oprócz wyścigów ósemek sportowa rywalizacja z Uniwersytetem Oksfordzkim odbywała się także podczas zawodów sportów zimowych (od 1864) oraz meczów [[Rugby (sport)|rugby]] (od 1872), piłki nożnej (od 1874) i hokeja na lodzie (od 1890). Popularnym sportem była także wspinaczka – w Cambridge narodziła się brytyjska tradycja nocnych wspinaczek po dachach uczelni{{odn|Hansen|1991|s=361}}. Kult sportu, osiągający rozmiary budzące obawy o jego negatywny wpływ na jakość edukacji, swoje apogeum osiągnął w dwudziestoleciu poprzedzającym wybuch I wojny światowej.
 
Opublikowanie przez [[Charles Darwin|Karola Darwina]] (swego czasu studenta kolegium ''[[Christ’s College (Cambridge)|Christ’s]]'') w roku 1859 dzieła ''[[O powstawaniu gatunków|{{J|en|On the Origin of Species}}]]'' stanowiło wstrząs dla dotychczas spokojnego życia religijnego na uniwersytecie{{odn|J.P.C. Roach et. al.|1959}}. Praca została odebrana jako podważenie metafizycznych fundamentów chrześcijaństwa. Wielu wykładowców – wśród nich [[Leslie Stephen]] i [[Henry Sidgwick]] – oraz studentów nie potrafiło już pogodzić swojego [[agnostycyzm|agnostycznego]] światopoglądu z obowiązującą na uczelni chrześcijańską [[ortodoksja|ortodoksją]]. Narastająca fala sprzeciwu wobec niej doprowadziła do ostatecznego zniesienia w 1871 obowiązku potwierdzania przez wykładowców wierności zasadom anglikanizmu, co otworzyło drogę do karier akademickich między innymi katolikom i żydom. Nowy klimat sprzyjał też wprowadzaniu zmian w kształceniu: utworzono nowe kierunki studiów, w tym archeologię, zoologię, mechanikę stosowaną i ekonomię polityczną. W 1869 po raz pierwszy możliwość studiowania w Cambridge uzyskały kobiety: utworzono dla nich żeńskie kolegium ''[[Girton College (Cambridge)|Girton]]'' (dwa lata później powstało kolejne – ''[[Newnham College|Newnham]]''). Od 1881 kobiety uzyskały też możliwość przystępowania do egzaminów{{odn|McWilliams Tullberg|1998|s=1}}. Od końca lat 60. zaczęła się upowszechniać instytucja wspólnych wykładów – jako pierwsze możliwość uczęszczania na swoje wykłady dało członkom innych kolegiów ''{{J|en|Trinity}}''. Następnym krokiem była wymiana wykładowców – tu znów pionierem było ''{{J|en|Trinity}}'', które w 1867 wymieniło się wykładowcami z Kolegium Gonville'aGonville’a and Caiusa. Był to początek przenoszenia ciężaru nauczania i prowadzenia kosztownych badań naukowych z kolegiów na cały uniwersytet. Wyrazem zwiększonego zainteresowania naukami przyrodniczymi było wybudowanie w latach 1872 i 1873 pierwszego laboratorium umożliwiającego przeprowadzanie eksperymentów fizycznych – [[Laboratorium Cavendisha]] – na terenie zlokalizowanego w centrum miasta nowego kompleksu budynków ''{{J|en|New Museums Site}}''. Na przestrzeni lat 1870–1909 ''{{J|en|New Museums Site}}'' zabudowano nowymi laboratoriami i salami wykładowymi.
 
Cechą charakterystyczną uniwersytetu od końca XIX wieku stało się jego wyjście poza mury uczelni i miasta. W 1873 po raz pierwszy przeprowadzono oficjalny kurs wykładów poza Cambridge – w [[Nottingham]] i [[Sheffield]]. Stało się to zaczątkiem działalności edukacyjnej, która z biegiem czasu doprowadziła do powstania tam nowych uniwersytetów. Wcześniej zorganizowano egzaminy dla uczniów szkół (''{{J|en|grammar schools}}'') w Cambridge i okolicach. W latach 1873–1892 działało w Cambridge kolegium ''Cavendish'', którego zadaniem było zapewnienie edukacji chłopcom z biednych rodzin. Upadło ono jednak z przyczyn finansowych (a jego budynki przejęło nowo powstające [[Kolegium Homerton]]). Uniwersytet zaangażował się też w szkolenie nauczycieli organizując dla nich kursy. Pod koniec lat 80. zaczęto zabiegać o studentów wyższych lat oraz podyplomowych z innych uniwersytetów, zwłaszcza amerykańskich, tworząc dla nich zachęty do studiowania w Cambridge. Uczelnia otworzyła też dwa pozamiejscowe kolegia (''{{J|en|extension colleges}}''), w [[Exeter]] (1893) i [[Colchester]] (1895), w celu zorganizowania studiów wyższych w tych miejscowościach. Z biegiem czasu rozwinęły się one w pełne uniwersytety.
Linia 403:
 
=== Wiek XX ===
Szybki rozwój uniwersytetu przerwał wybuch I wojny światowej. Duża część studentów została powołana do wojska, zmniejszyła się także niemal sześciokrotnie (z 3263 w 1913 do 575 w 1916) liczba nowo przyjmowanych. Ubyło też pracowników, co ograniczyło możliwości prowadzenia badań naukowych. Na terenach należących do uniwersytetu oraz w budynkach kolegiów skoszarowano wojsko oraz urządzono szpitale i szkoły wojskowe. Cambridge gościło też grupę uchodźców wojennych – studentów i profesorów uniwersytetów belgijskich – którym umożliwiono kontynuowanie studiów i prowadzenie wykładów. Na fali patriotycznych uczuć rada kolegium ''Trinity'' pozbawiła prawa do prowadzenia wykładów głoszącego pacyfistyczne poglądy [[Bertrand Russell|Bertranda Russella]]. W trakcie wojny służyło w armii 13&nbsp;878 członków uniwersytetu, z których 2&nbsp;4702470 poległo{{odn|History|2017}}.
[[Plik:The British Army on the Home Front, 1914-1918 Q30316.jpg|thumb|left|300px|Apel armii brytyjskiej na [[Trinity College (Cambridge)#Architektura i ważniejsze obiekty|Wielkim Dziedzińcu]] kolegium ''{{J|en|Trinity}}'' (1914–1918)]]
 
W 1926 uniwersytetowi nadano nowy statut, w którym odebrano uprawnienia legislacyjne Senatowi i przeniesiono je na nowo utworzoną Izbę Regentów. Statut ten zdjął też ciężar kształcenia i prowadzenia badań z kolegiów – zadania te przejęły fakultety. W tym samym roku powstała lotnicza jednostka wojskowa dla studentów Cambridge – ''{{J|en|University Air Squadron}}''. W 1934 oddano do użytku nową siedzibę [[Biblioteka Uniwersytetu w Cambridge|biblioteki uniwersyteckiej]].
Linia 466:
==== Medycyna ====
* [[George Budd]] – lekarz, jako jeden z pierwszych opisał [[Zakrzepica żył wątrobowych|zakrzepicę żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego)]].
* [[Robin Coombs]] – immunolog, współodkrywca [[Odczyn antyglobulinowy Coombsa|testu Coombsa]]
* [[Henry Hallett Dale]] – fizjolog, farmakolog, współodkrywca [[neuroprzekaźnik|neuroprzekaźnictwa]], laureat Nagrody Nobla
* [[Francis Glisson]] – lekarz, anatom i fizjolog
Linia 507:
=== Religia ===
* [[Thomas Cranmer]] – jeden z przywódców reformy anglikańskiej, arcybiskup Canterbury
* [[John Fisher]] – kardynał, humanista, męczennik i święty Kościoła katolickiego
* [[Ryszard Reynolds]] – zakonnik, męczennik i święty Kościoła katolickiego
 
Linia 544:
== Zobacz też ==
* [[The Boat Race|wyścig ósemek Oksford–Cambridge]]
 
== Linki zewnętrzne ==▼
* [http://www.cam.ac.uk/colleges-and-departments/department-a-z Lista wszystkich fakultetów wydziałów wraz z łączami do ich witryn internetowych]▼
* [http://venn.lib.cam.ac.uk/Documents/acad/2016/search-2016.html Baza danych absolwentów Uniwersytetu w Cambridge do roku 1900]▼
* [https://map.cam.ac.uk Mapa Uniwersytetu w Cambridge]▼
 
== Uwagi ==
Linia 557 ⟶ 552:
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160304051455/http://www.cam.ac.uk/news/500th-birthday-for-registrary | tytuł = 500th birthday for Registrary | data = 2006-04-24 | opublikowany = University of Cambridge | język = en|data |dostępu = 2017-05-26 |odn={{odn/id|500th birthday for Registrary}}|data dostępu = 2017-05-26}}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170524125929/http://www.prao.admin.cam.ac.uk/data-analysis-planning/facts-figures/facts-and-figures-2017 | tytuł = About the University: Facts and Figures 2017 | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-05-24 |odn={{odn/id|Facts and Figures 2017}} | data dostępu = 2017-05-24 }}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170129022130/http://www.cam.ac.uk/about-the-university/how-the-university-and-colleges-work/governance | tytuł = About the University: Governance | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-05-27 |odn={{odn/id|Governance|2017}} | data dostępu = 2017-05-27}}
* {{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170617032853/http://www.cam.ac.uk/about-the-university/history | tytuł = About the University: History | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-06-24 |odn={{odn/id|History|2017}} | data dostępu = 2017-06-24}}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170129042708/http://www.cam.ac.uk/about-the-university/how-the-university-and-colleges-work/people | tytuł = About the University: People | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-05-27 |odn={{odn/id|People|2017}} | data dostępu = 2017-05-27}}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170129045048/http://www.cam.ac.uk/about-the-university/how-the-university-and-colleges-work/structure | tytuł = About the University: Structure | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-05-24 |odn={{odn/id|Structure|2017}} | data dostępu = 2017-05-24}}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.cam.ac.uk/brand-resources/about-the-logo/the-coat-of-arms | tytuł = The coat of arms | data = 2017 | opublikowany = University of Cambridge | język = en |data dostępu = 2017-05-23 |odn={{odn/id|Coat of Arms 2017}} | data dostępu = 2017-05-23}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Hansen | imię = Peter Holger | tytuł = British Mountaineering, 1850–1914 | wydawca = Harvard University|język = en|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Leader | imię = Damian Riehl | tytuł = A History of the University of Cambridge | wydawca = Cambridge University Press | tom = 1, The University to 1546 | data = 1988 | isbn = 9780521328821 | język=en | odn=tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Leedham-Green | imię = Elisabeth | tytuł = A Concise History of the University of Cambridge | wydawca = Cambridge University Press | data = 1996 | język=en | isbn = 9780521439787|odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = McWilliams Tullberg | imię = Rita | tytuł = Women at Cambridge | wydawca = Cambridge University Press | data = 1998 | isbn = 9780521644648|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170527090208/https://www.governance.cam.ac.uk/governance/Documents/RRH-Booklet2016.pdf | tytuł = The Regent House. A University governance guide | opublikowany = University of Cambridge | język = en | data dostępu = 2017-05-27}}
* {{Cytuj stronę|url=http://www.varsity.co.uk/news/10514|nazwisko=Curtis|imię=Harry|tytuł=The Tompkins Table 2016: Christ’s has risen|nazwisko=Curtis|imię=Harry|data=2016-10-29|opublikowany=Varsity|język=en|data dostępu=2017-05-14|opublikowany=Varsity|język=en|odn={{odn/id|Varsity 2016}}}}
* {{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170524132052/https://www.cam.ac.uk/research/research-at-cambridge/nobel-prize | tytuł = Research in Cambridge: Nobel Prize | opublikowany = University of Cambridge | język = en| data |dostępu = 2017-05-23 |odn={{odn/id|Cambridge: Nobel Prize 2017}}| data dostępu = 2017-05-23}}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.hesa.ac.uk/file/6435/download?token=Z-56XBHZ | tytuł = HE student enrolments by HE provider, level of study, mode of study and domicile 2015/16 (xls) | autor = Higher Education Statistics Agency | data = 2017 | język = en |data dostępu = 2017-05-23 |odn={{odn/id|HESA 2017}} | data dostępu = 2017-05-23}}
* {{Cytuj książkę|tytuł=A History of the County of Cambridge and the Isle of Ely: Volume 3, the City and University of Cambridge|url=http://www.british-history.ac.uk/vch/cambs/vol3|inni=J.P.C. Roach (red.)|rok=1959|seria=Victoria County History|url=http://www.british-history.ac.uk/vch/cambs/vol3|język=en|data dostępu=2017-05-28|odn={{odn/id|J.P.C. Roach et. al.|1959}}}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Stayer | imię = Marcia Sweet | tytuł = Newton'sNewton’s Dream | url= https://books.google.pl/books?id=vcAbxFxfA0EC&pg=PA66&dq=newton+%22nevile%27s+court%22&hl=pl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=newton%20%22nevile's%20court%22&f=false | wydawca = McGill-Queen'sQueen’s Press – MQUP | data = 1988 | isbn = 9780773506893|język=en|data dostępu=2017-06-21|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Stubbings | imię = Frank | tytuł = Bedders, Bulldogs and Bedells: A Cambridge Glossary | wydawca = Cambridge University Press | url=https://books.google.co.uk/books?id=2udnDNt_iIoC&pg=PA39#v=onepage&q&f=false |wydawca = Cambridge University Press |data = 1995 | język = en | isbn = 9780521479783 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Trevelyan|imię=G.M.|nazwisko=Trevelyan|autor link=George Macaulay Trevelyan|tytuł=Trinity College: An Historical Sketch|miejsce=Cambridge|rok=2001|wydanie=VIII|język=en|odn=tak}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.urapcenter.org/2016/world.php?q=MS0yNTA= | tytuł = 2016–2017 World Ranking | data = 2017 | opublikowany = University Ranking by Academic Performance | język = en |data dostępu = 2017-05-23 |odn={{odn/id|2016-2017 World Ranking}} | data dostępu = 2017-05-23}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.shanghairanking.com/ARWU2016.html | tytuł = Academic Ranking of World Universities 2016 | data = 2016 | opublikowany = ShanghaiRanking Consultancy | język = en |data dostępu = 2017-05-23 |odn={{odn/id|Academic Ranking of World Universities 2016}} | data dostępu = 2017-05-23}}
 
▲== Linki zewnętrzne ==
▲* [http://www.cam.ac.uk/colleges-and-departments/department-a-z Lista wszystkich fakultetów wydziałów wraz z łączami do ich witryn internetowych]
▲* [http://venn.lib.cam.ac.uk/Documents/acad/2016/search-2016.html Baza danych absolwentów Uniwersytetu w Cambridge do roku 1900]
▲* [https://map.cam.ac.uk Mapa Uniwersytetu w Cambridge]
 
{{Coimbra}}
{{Russell}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{SORTUJ:Cambridge, University}}
[[Kategoria:Uniwersytet w Cambridge| ]]
[[Kategoria:Uczelnie w Wielkiej Brytanii]]
[[Kategoria:Uniwersytet w Cambridge]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/University_of_Cambridge”