Taniec w starożytnej Grecji: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
porządkowanie i przeredagowanie tego tekstu - początek + grafika1 |
dalsze przeredagowanie /stylistyka, pustosłowie, powtórzenia itp./ + grafiki 2,3 |
||
Linia 1:
{{
'''Taniec w starożytnej Grecji''' – jako zjawisko społeczne i sztuka stanowił istotny składnik kultury starożytnej [[Grecja|Grecji]], co łączyło się z jego znaczeniem w życiu państwowym i religijnym.
[[Plik:CECROPS CHILDREN.jpg|
Większość obrzędów państwowo-religijnych stanowiących o wspólnej tożsamości mieszkańców greckiej [[polis]] zawierało elementy taneczne o charakterze rytualnym. Miały one charakter łączącego obywateli tańca wspólnotowego. Z tego względu taniec w starożytnej Grecji zaliczano do istotnych części greckiego [[wychowanie|wychowania]] i nauczano go w szkołach. U Greków nie był on samodzielną sztuką, ale częścią [[orchestyka|orchestyki]], w której skład wchodziły umiejętność tańczenia, śpiewania i gry na instrumentach.
== Źródła ==
[[Plik:British Museum Room 20a Boy dancing Athens 19022019 6641.jpg|thumb|160px||Tańczący chłopiec (ceramika z kon. V w. p.n.e.)]]
Podstawą dzisiejszej wiedzy o rozwoju i ewolucji tańca greckiego są przede wszystkim źródła literackie i obiekty archeologiczne. Wczesne wiadomości pochodzą z opisów życia codziennego w ''Iliadzie'' i ''Odysei'' [[Homer]]a. [[Platon]] wspomina o znaczeniu wychowawczym tańca w VII księdze ''[[Prawa (dialog)|Praw]]''. Wśród źródeł bardziej szczegółowych zachowały się teksty: zawierający dyskusję obrońcy i przeciwnika ''Dialog o tańcu'' [[Lukian z Samosaty|Lukiana z Samosaty]] (z II wieku n.e.) oraz w dziele ''Ucztujący mędrcy'' [[Atenajos]]a (z początku III w. n.e.), z uwagami na temat stopniowego upadku tańca w Grecji. Oprócz zabytków piśmienniczych informacji o tańcu dostarczają zabytki sztuki.
Na podstawie źródeł można określić podstawowe cechy tańca greckiego. Będąc obecny we wszystkich dziedzinach życia, spełniał wiele funkcji społecznych, stąd ogromne zróżnicowanie tańców.
Poszczególne formy tańca (podobnie jak poszczególne formy pieśni,
Popularne były tańce o charakterze ekstatycznym, łączące się najczęściej z orgiastycznymi uroczystościami na cześć [[Dionizos|Dionizosa]] i [[Kybele]].
== Znaczenie wychowawcze i moralne ==▼
[[Plik:Lawrence Alma-Tadema 04.jpeg|thumb|280px||Spartański taniec ''pyrricha'' (mal. [[Lawrence Alma-Tadema]])]]
Typowy dla [[Sparta|
Całkowicie odmiennym od kultowego
Taniec był częścią wychowania człowieka, rozwijał i wzbogacał [[dusza|duszę]]. Sokrates uważał taniec za ważny element wychowania obywatela. Platon zaś stwierdza, że taniec obok [[gimnastyka|gimnastyki]] jest sztuką pozwalającą rozwinąć piękno ludzkiego ciała. Rozróżnia dwa rodzaje tańca: szlachetny i frywolny. Taniec szlachetny naśladuje ruchy pięknych ciał w sposób poważny i pomaga rozwijać poczucie [[piękno|piękna]], taniec frywolny karykaturuje ciała brzydkie i pobudza ludzi do śmiechu, Taniec szlachetny dzieli się na taniec wojenny ''pyrricha'', który jest naśladowaniem [[walka (wojsko)|walki]] i pokojowy ''emmeleia''. Tancerz przedstawia prawdziwe zdarzenie lub scenę z [[mitologia|mitologii]]. Tańce frywolne są żywiołowe, spontaniczne i wykonywane bez planu. Platon radzi unikać nie tylko uczestnictwa, ale nawet patrzenia na ten taniec.▼
Grecy przyznawali tańcowi istotną wartość wychowawczą, o czym wspominali autorzy klasyczni. Kształtował on piękno duchowe poprzez piękno ruchów tanecznych: rozwijał i wzbogacał duszę, a tym samym stanowił niezbędną część wychowania człowieka. Sokrates uznawał taniec za ważny element wychowania obywatela.
Nadając tańcowi
▲
▲== Główne formy tańca w starożytnej Grecji ==
▲Poszczególne formy tańca (podobnie jak poszczególne formy pieśni, jak [[dytyramb]] na cześć Dionizosa czy [[pean]] na cześć Apollina) dostosowane były do charakteru konkretnych obrzędów i bóstw, z którymi się wiązały.
▲Popularne były tańce o charakterze ekstatycznym, łączące się najczęściej z orgiastycznymi uroczystościami na cześć Dionizosa i Kybele. Jako tańce wyuzdane krytykowali je Platon i Lukian. Tańcom o tym charakterze towarzyszył akompaniament [[aulos]]u. Wykonywano je za pomocą podskoków i ruchów nieregularnych, przy upojeniu winem. Jako taniec "dziki" Lukian krytykował także taniec ''themastris'', polegający na skokach ze skrzyżowanymi nogami.
▲Typowy dla [[Sparta|Sparty]] był taniec ''gymnopedia'', wykonywany przez spartańskich młodzieńców i dziewczęta w krótkich strojach. Wykonywany w zbroi taniec ''pyrriche'', szerzej scharakteryzowany przez Platona [''Leg.'' 7 815 A] jako imitujący walkę, typowy był dla Sparty i Krety.
▲Całkowicie odmiennym od kultowego typem tańca był taniec popisowy, znany przede wszystkim z późnego przekazu Lukiana. Wykonywany był on przez profesjonalnych akrobatów, akrobatki i mimów. Tańce popisowe były często rodzajem (wystawianych przeważnie w czasie uczt) przedstawień, w których tancerze odtwarzali scenki fabularne, np. o charakterze mitologicznym. Popisy tego rodzaju wymagały od wykonawców doskonałego przygotowania fizycznego, a także umiejętności aktorskich.
== Poglądy Lukiana ==
W II wieku naszej ery [[Lukian z Samosat]] skonfrontował dwa przeciwne nastawienia do tańca w formie dialogu
Kraton zarzucał tańcom frywolność, błahość a tancerzom zniewieściałość i rozpustę. Uważa taniec za błahą [[rozrywka|rozrywkę]], niegodną poważnego obywatela, który powinien raczej oglądać tragedie i komedie. Lykonos najpierw odparł zarzuty, a potem wygłosił płomienną pochwalę tańca. Wytknął Kratonowi, że aktorzy tragiczni i komediowi również tańczą i występują w rolach kobiecych. Zarzucił tragedii skostniałość i nienaturalność, które przeciwstawia naturalności tancerzy. Lykinos uważał, że taniec jest naśladowaniem odwiecznego tańca gwiazd, więc nie można go potępiać. Bezbożnie jest potępiać taniec, gdy sami bogowie tańczą (np. Rea), a taniec jest wykonywany ku ich czci w czasie misteriów i obrzędów.
Lykinos zalecał tancerzowi naukę muzyki, geometrii i etyki, by doskonalić sztukę [[gest]]u. ''Taniec nie jest sztuką łatwą i nadającą się do szybkiego opanowania. Wymaga on bowiem wszechstronnego i nader starannego wykształcenia'' - podsumowuje. Wskazuje na błędy tancerzy takie jak nadmierna ekspresja, brak harmonii, nieznajomość tematu, który przedstawiają.
| |||