Chrześcijański anarchizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
merytoryczne |
||
Linia 28:
Wielu chrześcijańskich anarchistów praktykuje zasady niestosowania przemocy, braku oporu i "nadstawiania drugiego policzka". Aby zilustrować działanie braku oporu w praktyce, Alexandre Christoyannopoulos przedstawia następującą chrześcijańsko-anarchistyczną odpowiedź na [[terroryzm]]<ref>{{Cytuj |autor = Alexandre Christoyannopoulos |tytuł = Turning the Other Cheek to Terrorism: Reflections on the Contemporary Significance of Leo Tolstoy's Exegesis of the Sermon on the Mount |data = 2008 |wydawca = Cambridge University Press |url = https://archive.org/details/TurningTheOtherCheekToTerrorism/page/n1 |język = en}}</ref>:
{{Cytat|Alexandre Christoyannopoulos, ''Turning the Other Cheek to Terrorism: Reflections on the Contemporary Significance of Leo Tolstoy's Exegesis of the Sermon on the Mount''|Ścieżka wskazana przez Jezusa jest trudna, mogą nią kroczyć tylko prawdziwi męczennicy. „Męczennikiem", etymologicznie, to ten, kto staje się świadkiem swojej wiary. I jest to ostateczne świadectwo wiary, ukazujące, czy ktoś jest gotowym do praktykowania jej nawet wtedy, gdy zagrożone jest jego życie. Ale życie, które należy poświęcić, nie jest życiem wroga, ale życiem męczennika - zabijanie innych nie jest świadectwem miłości, lecz gniewu, strachu lub nienawiści. Dla Tołstoja zatem, prawdziwy męczennik z przesłania Jezusa nie ukarze ani nie oprze się (albo przynajmniej nie użyje przemocy, aby się oprzeć), ale będzie się starał działać z miłości, jakkolwiek mocno, i niezależnie od możliwości ukrzyżowania. Cierpliwie uczyłby się wybaczać i nadstawiać drugiego policzka, nawet w sytuacji zagrożenia życia. Jedyny sposób aby ostatecznie zdobyć serca i umysły drugiego obozu i otworzyć możliwości pojednania w „[[wojna z terroryzmem|wojnie z terroryzmem]]".}}
=== Państwo ===
Najczęstszym wyzwaniem dla anarchistycznych teologów jest interpretacja 13 rozdziału Listu do Rzymian [[Paweł z Tarsu|Św. Pawła]] w wersetach 1–7, w których apostoł domagał się posłuszeństwa wobec rządzących i opisał ich jako służących Bogu oraz wymierzających karę złoczyńcom<ref name=":0" /><ref name=":3" />. List do Rzymian we fragmencie 13,1–7 zawiera najbardziej wyraźne w Nowym Testamencie odniesienie do państwa. Pojawia się ono jednak w innych fragmentach: [[List do Tytusa]] 3,1<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Tt 3 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1036 |cytat = Przypominaj im, że powinni podporządkować się zwierzchnim władzom, słuchać ich i okazywać gotowość do wszelkiego dobrego czynu |język = pl}}</ref>, [[List do Hebrajczyków]] 13,17<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Hbr 13 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=377 |cytat = Bądźcie posłuszni waszym przełożonym i bądźcie im ulegli, ponieważ oni czuwają nad duszami waszymi i muszą zdać sprawę z tego. Niech to czynią z radością, a nie ze smutkiem, bo to nie byłoby dla was korzystne. |język = pl}}</ref> i [[1. List Piotra]] 2,13-17<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = 1 P 2 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1050 |cytat = Bądźcie poddani każdej ludzkiej zwierzchności ze względu na Pana: czy to królowi jako mającemu władzę, czy to namiestnikom jako przez niego posłanym celem karania złoczyńców, udzielania zaś pochwały tym, którzy dobrze czynią. Taka bowiem jest wola Boża, abyście przez dobre uczynki zmusili do milczenia niewiedzę ludzi głupich. Jak ludzie wolni [postępujcie], nie jak ci, dla których wolność jest usprawiedliwieniem zła, ale jak niewolnicy Boga. Wszystkich szanujcie, braci miłujcie, Boga się bójcie, czcijcie króla! |język = pl}}</ref><ref name=":0" />.
Niektórzy teologowie, tacy jak [[Charles Cranfield]], interpretowali List do Rzymian 13,1–7 jako wezwanie Kościoła do wspierania państwa, ponieważ Bóg uświęcił państwo, aby było jego głównym narzędziem do zachowania porządku społecznego<ref>{{Cytuj |autor = C.E.B. Cranfield |tytuł = The Christian's Political Responsibility According to the New Testament |data = 1985 |wydawca = |s = 177–184}}</ref><ref name=":4">{{Cytuj |autor = Alexandre Christoyannopoulos |tytuł = Religious Anarchism: New Perspectives |data = 2009 |isbn = 978-1-4438-3189-5 |miejsce = Newcastle upon Tyne |wydawca = Cambridge Scholars Publishing}}</ref>. Podobnie, w przypadku zaangażowania się państwa w „[[Wojna sprawiedliwa|sprawiedliwą wojnę]]”, niektórzy teologowie twierdzą, że chrześcijanie mogą służyć państwu i "posługiwać się mieczem"<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Ethics - War: Just War - introduction |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = BBC |url = http://www.bbc.co.uk/ethics/war/just/introduction.shtml |archiwum = http://web.archive.org/web/20190906080124/http://www.bbc.co.uk/ethics/war/just/introduction.shtml |język = en-GB}}</ref><ref name=":0" />. Chrześcijańscy anarchiści nie podzielają tych interpretacji Listu do Rzymian, ale nadal uznają je za „bardzo zawstydzający fragment”<ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |autor = Greg Boyd |tytuł = Does Following Jesus Rule Out Serving in the Military if a War is Just? |data = 2008-01-09 |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = Greg Boyd - ReKnew |url = https://reknew.org/2008/01/does-following-jesus-rule-out-serving-in-the-military-if-a-war-is-just/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20190906080549/https://reknew.org/2008/01/does-following-jesus-rule-out-serving-in-the-military-if-a-war-is-just/ |język = en}}</ref>.
Chrześcijańscy anarchiści i pacyfiści, tacy jak Jacques Ellul i [[Vernard Eller]], biorąc pod uwagę rozdział 13 Listu do Rzymian oraz nauki Jezusa o nadstawianiu drugiego policzka, nie nawołują do obalenia państwa<ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |autor = Vernard Eller |tytuł = ON WAYS MORE THAN ONE OF SKINNING CATS
OR ACCOMPLISHING OTHER GOOD ENDS |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = House Church Central |url = http://www.hccentral.com/eller12/part10.html |archiwum = http://web.archive.org/web/20190906091321/http://www.hccentral.com/eller12/part10.html |język = en}}</ref>. Uznają gniew i zemstę jako sprzeczne z chrześcijańskimi wartościami życzliwości i przebaczenia. Jednocześnie Ellul twierdzi, że nie należy popierać i uczestniczyć w instytucji państwa<ref name=":2" />. Eller opisuje taką postawę w poniższy sposób<ref>{{Cytuj |autor = Vernard Eller |tytuł = Christian Anarchy -- The Very Idea! |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = House Church Central |url = http://www.hccentral.com/eller12/part1.html |archiwum = http://web.archive.org/web/20190906091124/http://www.hccentral.com/eller12/part1.html |język = en}}</ref>:
{{Cytat|Vernard Eller, ''Christian Anarchy -- The Very Idea!''|Wyraźnie, każdy z tych ludzkich [autorytetów] jest tam, gdzie jest, tylko wyłącznie dlatego, że Bóg pozwala na to pozwala. Toleruje ich. A jeśli Bóg zechce tolerować... Imperium Rzymskie, ty też powinieneś być w stanie to znieść. Nic nie wskazuje na to, że Bóg powołał was, abyście usunęli go z drogi lub zmusili do nawrócenia. Nie można walczyć z Imperium nie stając się jak Imperium Rzymskie; więc lepiej zostawcie takie sprawy w rękach Boga, tam gdzie należą.}}
Interpretacja rozdziału 13 Listu do Rzymian, jako legitymacja władzy, spotyka się z trudnościami w wyjaśnieniu działania pod [[Tyran|tyranami]] lub [[Dyktatura|dyktatorami]]<ref name=":4" />. [[Ernst Käsemann]] w swoim ''Komentarzu do Rzymian'' zakwestionował główny nurt chrześcijańskiej interpretacji owego fragmentu w świetle niemieckich kościołów luterańskich, które wykorzystywały go do uzasadnienia [[Holocaust|holocaustu]]<ref>{{Cytuj |autor = Ernst Kasemann |tytuł = Commentary on Romans |data = 1980 |isbn = 0802808603 |wydawca = B. Erdmans Publishing Co.}}</ref>.
List Pawła do chrześcijan rzymskich głosi: „Albowiem rządzący nie są postrachem dla uczynku dobrego, ale dla złego”. Jednak chrześcijańscy anarchiści zwracają uwagę na niekonsekwencję w przypadku traktowania tekstu dosłownie i w oderwaniu od całości, ponieważ zarówno Jezus, jak i Paweł zostali straceni przez rządzące władze lub „władców”, mimo że ich czyny należy uznać za właściwe<ref name=":4" />.
Są też chrześcijańscy anarchiści, tacy jak Tołstoj i Hennacy, którzy nie widzieli potrzeby włączania nauk Pawła do swojej filozofii. Tołstoj wierzył, że Paweł przyczynił się do „odchylenia” Kościoła od nauczania i praktyk Jezusa, podczas gdy Hennacy uważał, że „Paweł zepsuł przesłanie Chrystusa”<ref>{{Cytuj |autor = Lew Tołstoj |tytuł = Church and State |data = |wydawca = WWW.NONRESISTANCE.ORG |url = http://www.nonresistance.org/docs_pdf/Tolstoy/Church_and_State.pdf |archiwum = http://web.archive.org/web/20190906114250/http://www.nonresistance.org/docs_pdf/Tolstoy/Church_and_State.pdf |język = en}}</ref><ref name=":5" />. Hennacy i [[Ciaron O'Reilly]], w przeciwieństwie do Ellera, opowiadają się za pokojowym [[Obywatelskie nieposłuszeństwo|nieposłuszeństwem obywatelskim]], by stawić czoła uciskowi państwa<ref name=":0" />.
=== Proste życie ===
Chrześcijańscy anarchiści, tacy jak Ammon Hennacy, [[Peter Maurin]] i [[Dorothy Day]], często opowiadają się za dobrowolnym ubóstwem. Może to wynikać z różnych powodów, jak np. wycofanie wsparcia dla rządu poprzez zmniejszenie dochodu podlegającego opodatkowaniu lub stosowanie się do nauk Jezusa<ref>{{Cytuj |autor = Dorothy Day |tytuł = More About Holy Poverty. Which Is Voluntary Poverty |data = 2011-05-11 |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = The Catholic Worker Movement |url = https://web.archive.org/web/20110511123716/http://www.catholicworker.org/dorothyday/daytext.cfm?TextID=150 |język = en}}</ref>. Jezus zalecał swoim uczniom dobrowolne ubóstwo, co chrześcijańscy anarchiści widzą w słowach: „Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa Bożego” (Mk 10,25)<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Mk 10 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/2010/rozdzial.php?id=309&werset=17#W17 |język = pl}}</ref> i „Nie możecie służyć Bogu i [[Mammon|Mamonie]]”(Łk 16,13)<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Łk 16 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-06 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=331 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Tom Cornell, Robert Ellsberg |tytuł = Penny a Copy: Readings from the Catholic Worker |data = 1995 |isbn = 978-1570750120 |wydawca = Orbis Books |język = en}}</ref>.
=== Wegetarianizm ===
[[Wegetarianizm]] w tradycji chrześcijańskiej ma długą historię, począwszy od pierwszych wieków Kościoła związanych z [[Ojcowie pustyni|ojcami]] i [[Matki pustyni|matkami pustyni]], którzy porzucili „świat ludzi” na rzecz zbliżenia się do [[Trójca Święta|Trójcy Świętej]]. Wegetarianizm wśród [[Eremita|pustelników]] i mnichów [[Kościół Wschodu|kościołów wschodnich]] oraz i [[Kościół Rzymskokatolicki|rzymskokatolickich]] nadal jest powszechny do dziś jako środek upraszczający życie i praktyki ascezy. Lew Tołstoj, Ammon Hennacy i [[Théodore Monod]] swoją wiarę w niestosowanie przemocy i współczucie wobec wszystkich istot żywych urzeczywistniali m.in. poprzez wegetarianizm<ref>{{Cytuj |autor = Robin Feuer Miller |redaktor = Donna Tussing Orwin |tytuł = Anniversary Essays on Tolstoy |data = 2010 |isbn = 9781139486200 |wydawca = Cambridge University Press, |url = https://books.google.pl/books?id=G9KwMaSPEF0C&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905175305/https://books.google.pl/books?id=G9KwMaSPEF0C&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |język = en}}</ref><ref name=":5">{{Cytuj |autor = Ammon Hennacy |tytuł = The Book of Ammon |data = 2010 |isbn = 978-1608990535 |wydawca = Wipf & Stock Pub}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Patrick Wyse Jackson, Geological Society of London |tytuł = Four Centuries of Geological Travel: The Search for Knowledge on Foot, Bicycle, Sledge and Camel |data = 2007 |isbn = 9781862392342 |wydawca = Geological Society of London |url = https://books.google.pl/books?id=olMgmIYuMPYC&pg=PA192&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905175808/https://books.google.pl/books?id=olMgmIYuMPYC&pg=PA192&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Lew Tołstoj |tytuł = The First Step |data = 1883 |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = International Vegetarian Union |url = https://ivu.org/history/tolstoy/the_%20first_step.html?fbclid=IwAR0z_1jplii34LH8GMhOWbhuI9KPcQ2IEGFFSeRWQUG6g6Wgo52d3LTDiKg |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905180339/https://ivu.org/history/tolstoy/the_%20first_step.html?fbclid=IwAR0z_1jplii34LH8GMhOWbhuI9KPcQ2IEGFFSeRWQUG6g6Wgo52d3LTDiKg |język = en}}</ref>.
== Krytyka ==
Do krytyków chrześcijańskiego anarchizmu należą zarówno chrześcijanie, jak i anarchiści. Chrześcijanie często cytują trzynasty rozdział [[List do Rzymian|Listu do Rzymian]] jako dowód, że państwo powinno być przestrzegane<ref>{{Cytuj |autor = William Crawley |tytuł = Will & Testament: Was Jesus an anarchist? |data = |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = BBC |url = https://www.bbc.co.uk/blogs/ni/2011/05/was_jesus_an_anarchist.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905182136/https://www.bbc.co.uk/blogs/ni/2011/05/was_jesus_an_anarchist.html |język = en}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj |autor = |rozdział = Rz 13 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=282 |cytat = Każdy niech będzie poddany władzom, sprawującym rządy nad innymi. Nie ma bowiem władzy, która by nie pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez Boga. Kto więc przeciwstawia się władzy - przeciwstawia się porządkowi Bożemu. Ci zaś, którzy się przeciwstawili, ściągną na siebie wyrok potępienia. |język = pl}}</ref>. Świeccy anarchiści natomiast nie wierzą w jakąkolwiek formę władzy, również w tę przynależną Bogu. Najostrzejsza krytyka chrześcijaństwa pochodzi od rewolucjonisty [[Michaił Bakunin|Michaiła Bakunina]]. Twierdził on, że celem każdego systemu religijnego, jest ujarzmienie człowieka i wywyższenie Boga, co w efekcie prowadzi do ślepego poddaństwa i zależności od innych<ref>{{Cytuj |autor = Jacek Uglik |tytuł = Michaiła Bakunina krytyka religii |czasopismo = Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska |data = 2012 |issn = 0459-9586 |wolumin = XXXVII |s = 85-94 |url = http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/23658/czas16080_37_1_2012_5.pdf |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Nekeisha Alexis-Baker |tytuł = Embracing God and Rejecting Masters: On Christianity Anarchism and the State |data = 2006 |opublikowany = The Utopian |url = http://www.utopianmag.com/files/in/1000000044/embracing.pdf |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905182340/http://www.utopianmag.com/files/in/1000000044/embracing.pdf |język = en}}</ref>.
Chrześcijańscy anarchiści często uważają, że przytaczanie rozdziału 13 Listu do Rzymian jest wyjęte z kontekstu i do jego pełnego zrozumienia niezbędne jest zrozumienie rozdziału 13 Księgi Objawienia<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Ap 13 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1101 |język = pl}}</ref> oraz rozdziału 13 Księgi Izajasza<ref>{{Cytuj |autor = |rozdział = Iz 13 |tytuł = Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu |data = |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = biblia.deon.pl |url = https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=485 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Unlucky 13 -- How to Read Romans 13 |data = |data dostępu = 2019-09-05 |opublikowany = vftonline.org |url = http://vftonline.org/xmaspiracy/5/Romans13/unlucky13.htm |archiwum = https://web.archive.org/web/20190905183402/http://vftonline.org/xmaspiracy/5/Romans13/unlucky13.htm |język = en}}</ref>.
| |||