Gmina Grabówka: Różnice pomiędzy wersjami

{{Inne znaczenia|dawnej gminy w powiecie częstochowskim|[[gminaGmina Grabówka (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tej nazwy]]}}

|województwo = 1919-39: [[województwoWojewództwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|kieleckie (II RP)]]<br />1945-50: [[Województwo kieleckie (1945–1975)|kieleckie (PRL)]]<br />1950-53: [[Województwo katowickie (1950–1975)|katowickie]]<br />1953-54: [[Województwo katowickie (1950–1975)|stalinogrodzkie]]

|powiat = [[powiatPowiat częstochowski|częstochowski]]

'''Gmina Grabówka''' – dawna [[gmina wiejska]] istniejąca w latach [[1867]]–[[1954]]<ref>Do [[28 września]] [[1954]]</ref> w [[województwoWojewództwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|woj. kieleckim]], [[Województwo katowickie (1950–1975)|katowickim]] i [[Województwo katowickie (1950–1975)|stalinogrodzkim]] (dzisiejsze [[województwoWojewództwo śląskie|woj. śląskie]]). Siedzibą władz gminy była [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]] (obecnie dzielnica [[Częstochowa|Częstochowy]])<ref name="gus">Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - ''podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku'', Książnica-Atlas, Lwów 1933</ref>.

Gmina powstała w 1867 roku i obejmowała wsie [[Aniołów]], [[Antoniów (gmina Mykanów)|Antoniów]], [[Czarny Las (powiat częstochowski)|Czarny Las]], Gnaszyn, Gorzelnia, Grabówka folwark, Kaleja folwark, [[Kamień (Częstochowa)|Kamień]], Kawodrza (kolonia), Kędry (Kędziory), Kiedrzyn folwark, Lgota, Lisiniec folwark, Liszka folwark, [[Łojki (województwo śląskie)|Łojki]] wieś, Ottonów, Przysieka, Stradom wieś, Szalejka, Wielki bór, [[Wierzchowisko (województwo śląskie)|Wierzchowisko]], Wola Kiedrzyńska, Wójtowstwo Częstochówka, Wrzecionów, [[Wyczerpy Dolne|Wyczerpy Dolne]] folwark, Zacisze. W 1897 roku do gminy włączono także wsie Austeria (zagroda), Gnaszyn (zagroda-młyn), Grabówka (wieś), Kalej (wieś), Kawodrza (zagroda-młyn), Kiedrzyn (wieś), Lisiniec (wieś), Liszka Dolna (kolonia), Liszka Górna (kolonia), Łojki Kondratów (folwark), Łojki A (folwark), dom (wieś), Stradom (zagroda-młyn), Stradom (zagroda-karczma), Wierzchowisko (folwarki), Wójtostwo (wsie), Wyczerpy Dolne (budka kolejowa), Wydra (kolonia)<ref name="tgzcz">{{cytuj stronę | url = https://www.genealodzy.czestochowa.pl/zasoby/artykuly/216-zmiany-terytorialne-powiatu-czstochowskiego | tytuł = Zmiany terytorialne powiatu częstochowskiego | autor = Florian Huras | data = 2009-07-23 | opublikowany = Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej | język = pl | data dostępu = 2019-10-02}}}</ref>.

W okresie międzywojennym gmina Grabówka należała do [[powiatPowiat częstochowski|powiatu częstochowskiego]] w [[województwoWojewództwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|woj. kieleckim]]. W roku 1928 z gminy wyłączono wieś Lisiniec Stary, wieś i kolonię Lisiniec Nowy, folwark Lisiniec, wieś Kamień, wieś Stradom Stary, wieś Stradom Nowy, osadę fabryczną Stradom, hutę szkła na Zaciszu, folwark Stradom, folwark Kazimierzów, folwark Stradom-Józef, folwark Stradom Cegielnia, koszary na Stradomiu, farbiarnię Heiningera i włączono w granice miasta Częstochowy<ref>Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 marca 1928 roku o zmianie granic miasta Częstochowy ({{Dziennik Ustaw|rok=1928|numer=40|pozycja=391}})</ref>, jednak gmina pozostała najludniejszą w granicach powiatu częstochowskiego. Dwa lata później gminę okrojono także z wsi Czarny Las, którą włączono do [[Gmina Kamyk|gminy Kamyk]]{{r|tgzcz}}.

W październiku 1939 roku niemiecki okupant włączył częściowo gminę do Rzeszy ([[powiat Blachownia]]), a tereny pozostałe w granicach Generalnego Gubernatorstwa podzielono między inne gminy. Spośród sołectw włączonych do Rzeszy, Gnaszyn, Gorzelnię, Lewki, Liskę Dolną, Sitowiznę, Wielki Bór, Konradów, Wydrę i Ottonów włączono do [[Gmina Dźbów|gminy Dźbów]] (przekształconej w [[Blachownia (gmina)|gminę Blachownia]]); Kalej, Lgotę i Szarlejkę przyłączono do nowej [[gminaGmina Czarny Las|gminy Czarny Las]], a Sabinów do okrojonej [[Gmina Wrzosowa|gminy Wrzosowa]]. Jednocześnie w GG do okrojonej gminy Grabówka okupant włączył Błeszno, Bugaj, Bernatowiznę, Podbucze, Wrzosowiak, Bór Kazimierzów, Wypalanki i Siwki z przedzielonej [[Gmina Wrzosowa|gminy Wrzosowa]] {{r|tgzcz}}.

* [[gminaGmina Ostrowy (województwo stalinogrodzkie)|gminy Ostrowy]] – gromada Ottonów

* [[gminaGmina Gnaszyn Dolny|gminy Gnaszyn Dolny]] – gromady [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Dolny]], [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Górny]], [[Kawodrza Dolna]], [[Kawodrza Górna]], [[Konradów (województwo śląskie)|Konradów]], [[Lisiniec|Liska Dolna]], [[Łojki (województwo śląskie)|Łojki]], [[Lisiniec|Wielki Bór]] i [[Wydra (województwo śląskie)|Wydra]]

* [[gminaGmina Lubojna|gminy Lubojna]] – gromady [[Wierzchowisko (województwo śląskie)|Wierzchowisko]] i [[Wola Kiedrzyńska]]

Po owych zmianach (według stanu z [[1 lipca]] [[1952]] roku) gmina Grabówka składała się zaledwie z 4 gromad: [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]], [[Kiedrzyn (Częstochowa)|Kiedrzyn]], [[Lgota (województwo śląskie)|Lgota]] i [[Szarlejka]]<ref>Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa</ref>. Jednostka została zniesiona [[29 września]] [[1954]] roku wraz z reformą wprowadzającą [[gromadaGromada (podział administracyjny)|gromady]] w miejsce [[gminaGmina|gmin]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1954|numer=43|pozycja=191}}</ref>.