Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
int.
drobne redakcyjne, źródła/przypisy, infobox
Linia 1:
{{Książka infobox
{{dopracować|styl}}
|tytuł = Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina
|tytuł oryginalny = Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина
|grafika =
|opis grafiki =
|autor = [[Władimir Wojnowicz]]
|tematyka = satyra
|typ utworu = powieść
|data powstania = 1963-1969
|miejsce wydania = Rosja
|język = [[język rosyjski]]
|data wydania = 1970
|wydawca =
|pol: data wydania = 1984
|pol: wydawca = [[Niezależna Oficyna Wydawnicza|NOWA]]
|pol: przekład = [[Wiktor Dłuski]]
|poprzednia =
|następna = ''[[Pretendent do tronu (powieść)|Pretendent do tronu]]''
|commons =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
}}
'''Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina''' (ros. ''Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина'') – satyryczna powieść [[Władimir WojnowiczRosja|Władimira Wojnowiczarosyjskiego]]. Jest to pierwszapisarz i najbardziej[[dysydent]]a znana[[Władimir książka należąca do trylogii o Czonkinie. Została onaWojnowicz|Władimira Wojnowicza]], napisana w latach 1963–1969., Późniejpierwsza zamysłi autoranajbardziej rozwinąłznana sięczęść w drugą (1979) i trzecią (2007) książkętrylogii o Czonkinie.
 
Oficjalne wydanie krytykującej system radziecki powieści było w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] niemożliwe. Książka została wydana w [[Wydawnictwo podziemne|wydawnictwie podziemnym]] w 1970 r., zaś w 1975 r. ukazała się w [[Paryż]]u{{r|pwn}}, co oznaczało koniec kariery Wojnowicza jako członka radzieckiego związku pisarzy. W 1980 r. autor musiał opuścić ZSRR i został pozbawiony obywatelstwa radzieckiego{{r|polityka}}. Polskie tłumaczenie [[Wiktor Dłuski|Wiktora Dłuskiego]] (pod pseudonimem Władysław Doroń) wydała podziemna oficyna [[Niezależna Oficyna Wydawnicza|NOWA]] w 1984{{r|bn}}, zaś wydanie oficjalne wyszło w 2006{{r|lubimy}}.
'''Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina''' (ros. ''Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина'') – satyryczna powieść [[Władimir Wojnowicz|Władimira Wojnowicza]]. Jest to pierwsza i najbardziej znana książka należąca do trylogii o Czonkinie. Została ona napisana w latach 1963–1969. Później zamysł autora rozwinął się w drugą (1979) i trzecią (2007) książkę o Czonkinie.
 
Główny bohater powieści stanowi połączenie [[Głupi Jasio|Wani Duraka]] – bajkowej postaci, charakteryzującej się zdrowym rozsądkiem i dzielnego wojaka [[Józef Szwejk|Szwejka]] z książki [[Jaroslav Hašek|Jaroslava Haška]]. Konflikt, który rozgorzał wokół publikacji powieści w głównej mierze wynikał z paradoksalnej natury utworu – zwykły szeregowiec okazuje się w centrum wydarzeń, nieodpowiadających znaczeniu jego osoby.
 
== Fabuła ==
Akcja pierwszej części powieści rozgrywa się w 1941 r. w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] przed wybuchem i w pierwszych miesiącach trwania [[Wielka wojna ojczyźniana|wielkiej wojny ojczyźnianej]]. W niewielkiej wiosce Krasnoje awaryjnie ląduje samolot wojskowy [[Po-2|U-2]], a dowództwo nie mając chwilowo możliwości odholowania maszyny, decyduje się postawić przy niej wartownika. W jednostce wojskowej niedaleko od Krasnego przechodzi służbę wojenną [[szeregowy]] Iwan Czonkin. Prostoduszny żołnierz o wyglądzie dalekim od wyglądu wzorowego wojskowego wypełnia obowiązek wojskowy w wydziale gospodarczym pułku, zajmując się sprzątaniem nawozu. Właśnie jego dowództwo wysyła na posterunek obok samolotu we wsi Krasnoje.
 
Czonkin trafia do wsi i po pewnym czasie zamieszkuje z kołchoźnicą-listonoszką Niurą. Wkrótce przenosi swój posterunek do izby Niury. Wybucha wojna i o Czonkinie i samolocie dowództwo szczęśliwie zapomina. Nie przypomnieliby sobie o nim, gdyby nie zdarzył się nieprzyjemny wypadek – krowa Niury zjadła eksperymentalne sadzonki krzyżówki pomidora i ziemniaka, posadzone przez miejscowego hodowcę-amatora Gładyszewa. Mściwy kołchoźnik napisał donos na Czonkina do rejonowego oddziału [[NKWD]]. Miejscowi [[Czekista|czekiści]] reagują na sygnał społeczeństwa, ale aresztowanie dezertera okazuje się nie taką prostą sprawą: Czonkin i Niura z powodzeniem bronią swego gospodarstwa. Do zatrzymania „bandy Czonkina” zostaje zmobilizowany cały [[pułk]] [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Czonkin zostaje lekko ranny w wyniku uderzenia pocisku w osobno stojący [[Sławojka|ustęp]] Niury. Generał, zdumiony tym, że walczył z jednym szeregowcem i dziewczyną, nagradza Czonkina medalem, ale dostrzegłszy czekistów odbiera mu odznaczenie, a czekiści zabierają Czonkina ze wsi.
 
W tym samym czasie w pełnej zgodzie z tezą [[Friedrich Engels|Fryderyka Engelsa]] o tym, że tak samo jak człowiek stworzył pracę, praca stworzyła człowieka, przedstawioną w książce ''[[Dialektyka przyrody]]'', [[koń]] o imieniu Osoawiachim staje się człowiekiem, po czym odmawia dalszej pracy w [[kołchoz]]ie. Niedługo potem Osoawiachim ginie od przypadkowej kuli, a pod jego kopytem znaleziono zapiskę: ,,Proszę uważać mnie za komunistę”.
 
== Kontynuacja ==
Główny bohater powieści stanowi połączenie [[Głupi Jasio|Wani Duraka]] – bajkowej postaci, charakteryzującej się zdrowym rozsądkiem i dzielnego wojaka [[Józef Szwejk|Szwejka]] z książki [[Jaroslav Hašek|Jaroslava Haška]]. Konflikt, który rozgorzał wokół publikacji powieści w głównej mierze wynikał z paradoksalnej natury utworu – zwykły szeregowiec okazuje się w centrum wydarzeń, nieodpowiadających znaczeniu jego osoby.
Po sukcesie powieści Wojnowicz w 1979 napisał drugą część ''Pretendent do tronu'' (''Претенде́нт на престо́л: Но́вые приключе́ния солда́та Ива́на Чо́нкина'', wyd. polskie 2012), a po powrocie do Rosji, w 2007 trzecią książkę o Czonkinie ''Перемещённое лицо́''{{r|polityka}}.
 
== Ekranizacja ==
W 1993 książka została zekranizowana przez czeskiego reżysera [[Jiří Menzel|Jiříego Menzla]] [[Życie i niezwykle przygody żołnierza Iwana Czonkina (film)|pod tym samym tytułem]]. W roli głównej wystąpił [[Giennadij Nazarow]]{{r|imdb}}.
 
== Przypisy ==
Oficjalne wydanie krytykującego system radziecki ''Życia i niezwykłych przygód żołnierza Iwana Czonkina'' był w ZSRR niemożliwy. Powieść została wydana w wydawnictwie podziemnym w 1970 r. Wydanie przygód Czonkina na Zachodzie w 1975 r. oznaczała koniec kariery Wojnowicza jako członka radzieckiego związku pisarzy. W 1980 r. autor musiał opuścić ZSRR.
{{Przypisy|
<ref name="pwn">{{Cytuj stronę | url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wojnowicz-Wladimir-N;3997543.html | tytuł = Wojnowicz Władimir N. | opublikowany = Encyklopedia PWN | język = pl | data dostępu = 2019-10-14}}</ref>
<ref name="polityka">{{Cytuj stronę | url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1512652,1,wladimir-wojnowicz-w-ksiazkowej-kolekcji-polityki.read | tytuł = Władimir Wojnowicz w książkowej kolekcji POLITYKI | autor = Anna Łabuszewska | opublikowany = Tygodnik Polityka | data = 2011-02-09 | język = pl | data dostępu = 2019-10-14}}</ref>
<ref name="bn">{{Cytuj stronę | url = http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=02&IM=01&WI=DlUSKIbWIKTORbTl&NU=01&DD=4 | tytuł = Bazy Biblioteki Narodowej | opublikowany = Biblioteka Narodowa | język = pl | data dostępu = 2019-10-14}}</ref>
<ref name="lubimy">{{Cytuj stronę | url = http://lubimyczytac.pl/ksiazka/34269/zycie-i-niezwykle-przygody-zolnierza-iwana-czonkina | tytuł = Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina | opublikowany = Lubimy czytać | język = pl | data dostępu = 2019-10-14}}</ref>
<ref name="imdb">{{Cytuj stronę | url = https://www.imdb.com/title/tt0110348/?ref_=nm_flmg_dr_6 | tytuł = Zycie i niezwykle przygody zolnierza Iwana Czonkina (1994) | opublikowany = IMDB | język = en | data dostępu = 2019-10-14}}</ref>
}}
 
== Bibliografia ==