Jakub Mortkowicz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika MoniaJ78 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Boston9.
Znacznik: Wycofanie zmian
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany.
Linia 22:
 
== Życiorys ==
Pochodził z rodziny [[Żydzi|żydowskiej]], jego ojcem był Eliasz Mortkowicz. Ukończył gimnazjum w [[Radom]]iu. Studiował w [[Monachium]], [[Bruksela|Brukseli]] i [[Antwerpia|Antwerpii]]. W Antwerpii ukończył Akademię Handlową i działał w Stowarzyszeniu Studentów Polaków i Związku Młodzieży Socjalistycznej. Powróciwszy do kraju podjął pracę w banku [[Hipolit Wawelberg|Hipolita Wawelberga]]. Kontynuował działalność socjalistyczną i związał się z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Za działalność socjalistyczną polegającą m.in. na kolportażu nielegalnej prasy został aresztowany w 1899. Przebywał w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej i został na kilka miesięcy zesłany na Kaukaz. Po powrocie z zesłania, w [[1903]] r., został z Henrykiem Lindenfeldem współwłaścicielem wydawnictwa ''G. Centnerszwer i Ska''. Wkrótce spłacił wspólnika i z [[Teodor Toeplitz (1875-19371875–1937)|Teodorem Toeplitzem]] założył przedsiębiorstwo wydawniczo-księgarskie ''Mortkowicz Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie Sp. Akc.'', które w kolejnych latach kilkakrotnie zmieniało nazwę (''Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza'', ''Księgarnia Mortkowicza'', ''Drukarnia Naukowa Towarzystwa Wydawniczego''). Spółka działała w Warszawie i [[Kraków|Krakowie]], zakończyła działalność w [[1950]]. Tylko pomiędzy rokiem 1903 a 1931 nakładem wydawnictwa ukazało się 705 pozycji. J. Mortkowicz był współzałożycielem przedsiębiorstwa ''[[Ruch (przedsiębiorstwo)|Ruch]]'', które w połowie lat 30. dysponowało jako jedyne w Polsce ogólnokrajową siecią kolportażu prasy. Popełnił samobójstwo, ponieważ jego przedsiębiorstwo zbankrutowało i był ścigany przez wierzycieli{{fakt|data=2010-12}}. W pozostawionym liście pożegnalnym napisał m.in.: "Nie„Nie byłem kupcem i nie umieram jako kupiec"kupiec”.
 
Położył doniosłe zasługi na rzecz kultury polskiej, której był entuzjastą. Był wydawcą wielu słynnych polskich pisarzy i poetów, m.in. Marii Dąbrowskiej (wypłacał jej zaliczki, aby mogła kontynuować pracę nad Nocami i Dniami), [[Stefan Żeromski|Stefana Żeromskiego]] (propagował jego twórczość także poprzez wznowienia oraz przekłady na języki obce), Leopolda Staffa (opublikował 19 tomów pism [[Leopold Staff|Staffa]]), [[Julian Tuwim|Juliana Tuwima]], [[Janusz Korczak|Janusza Korczaka]] i [[Bolesław Leśmian|Bolesława Leśmiana]]. W latach 1904-1912 zorganizował wydanie prawie wszystkich dzieł [[Friedrich Nietzsche|Nietzschego]]; w pracach nad nim wzięli udział najznamienitsi ówcześni twórcy, jak poeta [[Leopold Staff]], prozaik [[Wacław Berent]] oraz grafik [[Franciszek Siedlecki]]. Jako wydawca bądź mecenas wspierał wielu innych artystów (szczególnie twórców [[Młoda Polska|młodopolskich]]), promując światowy kanon literacki w Polsce, a sztukę polską na arenie międzynarodowej.
Linia 83:
* „Z bliska i z daleka” pisma dla młodzieży (1913–1914);
* „Pro Arte et Studio” literacki miesięcznik dla młodzieży akademickiej (1916–1919).
* W l. 1931–39 ukazywały się informacyjno-reklamowe "Nowiny„Nowiny Wydawnicze z Literatury, Nauki i Plastyki"Plastyki”.
 
=== Inne obszary działalności Jakuba Mortkowicza ===
Linia 89:
 
== Upamiętnienie ==
24 listopada 1975 w [[Warszawa|Warszawie]] jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy [[Ursynów]] zostało nadanie imię Jakuba Mortkowicza<ref>Uchwała nr 34 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 listopada 1975 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik„Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 30 grudnia 1975 r., nr 16, poz. 115, s. 2.</ref>.
 
== Uwagi ==