Stanisław Koniecpolski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
kat.
Linia 49:
Buławę polną koronną Stanisław Koniecpolski otrzymał w kwietniu 1618 roku dzięki protekcji hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, który postanowił uczynić z Koniecpolskiego swego następcę. Nikt w dziejach Rzeczypospolitej nie sięgnął po ten urząd w tak młodym wieku. W sierpniu tego roku wespół z hetmanem Żółkiewskim rozbił obóz pod [[Orynyn|Oryninem]] w celu poskromienia najazdu tatarskiego. Na czele kilku rot ruszył w pościg za Tatarami gdy ci obeszli obóz i pognali na północ. Dysponując słabszymi liczebnie oddziałami został pobity sam ledwo uchodząc z życiem. W październiku [[1619]] roku uczestniczył w rozmowach z Kozakami nad Rastawicą w wyniku których zwiększono [[Rejestr kozacki|rejestr]] do 3000 ludzi. Prowadził przygotowania (koncentracje wojsk, zbieranie prowiantu i broni) do wojennej wyprawy na Turcję.
 
W 1620 w przegranej [[bitwa pod Cecorą (1620)|bitwie pod Cecorą]] dowodził prawym skrzydłem armii. Czynnie starał się poskromić narastającynarastające niezdyscyplinowanie w wojsku podczas odwrotu spod Cecory. W samym jego finale był jednym z kilkunastu żołnierzy towarzyszących Żółkiewskiemu do końca. Tuż przy granicy z Rzecząpospolitą został zdradzony przez mołdawskiego przewodnika i wzięty do niewoli tureckiej. Przetrzymywany był w Zamku Siedmiu Wież (''[[Yedikule]]'') w Konstantynopolu ([[Stambuł|Stambule]]), gdzie jako dostojnik korzystał z przywilejów. W 1623 wykupiony z niewoli przez poselstwo polskie. Do uwolnienia Koniecpolskiego przyczynił się w głównej mierze jego dotychczasowy wróg polityczny [[Krzysztof Zbaraski]]. Po powrocie do kraju jeszcze w tym samym roku uczestniczył w obronie [[Trembowla|Trembowli]] (lipiec) i starciach z Kozakami. 20 czerwca 1624 odniósł wspaniałe zwycięstwo nad [[Tatarzy|Tatarami]] [[Kantymir Murza|Kantymira Murzy]] [[bitwa pod Martynowem|pod Martynowem]] niedaleko [[Halicz (miasto)|Halicza]]. Wroga doszczętnie rozbito – w nagrodę Sejm obdarował Koniecpolskiego 30 tys. zł, król zaś nadał mu godność wojewody sandomierskiego. [[6 listopada]] [[1625]] narzucił [[kozacy zaporoscy|kozakom]] [[ordynacja kurukowska|ordynację kurukowską]], ograniczającą liczbę [[kozacy rejestrowi|rejestru kozackiego]] do 6000 ludzi<ref>W. Konopczyński, ''Dzieje Polski nowożytnej'', 1936, t. I, s. 279.</ref>. W przeciwieństwie do Żółkiewskiego, odnosił się do Kozaków – podobnie jak większość magnaterii i szlachty – z nieskrywaną pogardą. Po latach zaś walk na Ukrainie budził tam nienawiść, połączoną jednak z pewnego rodzaju szacunkiem.
 
W latach 1626-1629 dowodził wojskami polskimi broniącymi [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]] przed Szwedami dowodzonymi przez [[Gustaw II Adolf|Gustawa Adolfa]]. W kwietniu 1627 odniósł zwycięstwo z zaciągami meklemburskimi Gustawa Adolfa w [[bitwa pod Czarnem|bitwie pod Hamersztynem]] (Czarnem) oraz zdobył [[Puck]] i [[Gniew (miasto)|Gniew]]. Pobił 27 czerwca 1629 Gustawa Adolfa w [[bitwa pod Trzcianą|bitwie pod Trzcianą]]. Po [[Rozejm w Altmarku|traktacie w Altmarku]] (1629) powrócił na Ukrainę, gdzie stłumił w 1630 [[Powstanie Fedorowicza|powstanie kozackie]], któremu przewodził [[Taras Fedorowicz]]. Krótko po uspokojeniu Zadniestrza otrzymał wakującą od 12 lat buławę wielką, a zaraz po niej godność kasztelana krakowskiego.