Mohammad Reza Pahlawi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Odznaczeni Królewskim Łańcuchem Wiktoriańskim" za pomocą HotCat, szablon
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
Linia 42:
=== Wczesny okres panowania ===
16 września 1941 Mohammad Reza Pahlawi objął tron po wymuszonej przez mocarstwa zachodnie abdykacji ojca [[Reza Szah Pahlawi|Rezy Szaha Pahlawiego]]. Początkowo był łagodnym, choć niekiedy niezdecydowanym liderem, co wyraźnie odróżniało go od ojca. W ciągu lat 40. wycofał on wiele autorytarnych praktyk okresu poprzedników i ustanowił model bliższy demokracji<ref name=iran>Farrokh, Kaveh. ''Iran at War: 1500-1988.''</ref><ref name="shah">Milani, Abbas (2011-01-04). ''The Shah''. {{ISBN|9780230115620}}.</ref>. Młody szach z czasem coraz mniej był zainteresowany sprawami państwa, stał się bywalcem salonów Europy, latał prywatnym samolotem, czas spędzał na uprawianiu sportów i zabawie. Był osobą mało popularną w kraju, obracał się jedynie w najwyższych kręgach wojskowych<ref name=przypis1>[[Ryszard Kapuściński]] ''Szachinszach'', str. 32</ref> i nie zdawał sobie sprawy z pogardy, jaką wobec niego żywili rodacy.
4 lutego 1949 Mohammad Reza przybył na ceremonię rocznicową na Uniwersytet Teherański. Wkrótce po wyjściu szacha z samochodu młody człowiek udający fotoreportera zbliżył się do niego na odległość ok. 2 metrów i oddał sześć strzałów. Pomimo niewielkiej odległości tylko dwie kule raniły Mohammada Rezę, zaś przy ostatnim strzale, wymierzonym w serce, pistolet się zaciął. Szach uznał swoje ocalenie za boską interwencję i wkrótce potem zaczął wywierać coraz większy wpływ na sytuację w Iranie<ref name=przypis2>Stephen Kinzer ''All the Shah's Men'', rozdz. 5</ref>. Zamachowiec należał do organizacji fundamentalistycznej [[Fedaini Islamu]] (według innego źródła - do komunistycznej [[Partia Tude|Partii Tude]]<ref>M. Axworthy, ''Revolutionary...'', s. 51.</ref>). Po nieudanym zamachu szach wprowadził w kraju stanustan wyjątkowy, zarządził nowe wybory parlamentarne, zdelegalizował partię Tude, polecił aresztować wielu polityków i dziennikarzy opozycyjnych, a znanego ajatollaha [[Abolghasem Kaszani|Abolghasema Kaszaniego]], utrzymującego kontakty z Fedainami – usunąć z kraju<ref>{{Cytuj książkę|autor=Coville T.|tytuł=Najnowsza historia Iranu. Republika islamska|rok=2009|strony = 24-25|wydawca=Wydawnictwo Akademickie Dialog|miejsce=Warszawa|isbn=9788361203407}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.iranicaonline.org/articles/fedaian-e-esla|tytuł=FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM|autor=|data dostępu=|opublikowany=iranicaonline.com|język=en}}</ref>.
 
{{Osobny artykuł|zamach stanu w Iranie (1953)}}