Hiperpoprawność: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
link
m drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Hiperpoprawność''', in. '''hiperyzacja'''{{odn|Urbańczyk|1969|s=165–178}}, '''hiperkorekcja'''{{r|hiperkorekcja}}, '''przesada poprawnościowa'''{{r|:0}} – zjawisko polegające na zastępowaniuunikanie [[forma językowa|form]] zgodnych z [[norma językowa|normą językową]] formamina niestandardowymirzecz hiperyzmów, aleczyli postrzeganymiform przezpozbawionych mówiącegoaprobaty jakonormatywnej, bardziejale „[[poprawnośćpostrzeganych językowa|poprawne]]”przez lubmówiącego staranne, czyli tzw.jako hiperyzmamilepsze{{r|:0|Jan Miodek1987}}. Hiperkorekcja możepolega przybrać postaćna bezpośredniegobezpośrednim naśladowanianaśladowaniu systemowości w tworzeniu [[forma językowa|form wyrazowych]], niewłaściwego jej stosowania{{odn|Mistrík|1993|s=183}}{{r|:1}}. Do zjawiska tego dochodzi zwykle wskutek [[kontakty językowe|kontaktu]] dwóch [[odmiana językowa|odmian językowych]], np. [[dialekt niestandardowy|dialektu lokalnego]] i [[język standardowy|języka standardowego]], z których jedna uchodzi za bardziej „poprawną” i godną naśladowanią, a druga za gorszą{{r|:0}}.
 
Zjawisko hiperyzacji wynika z opacznej lub przesadnej próby zastosowania danej zasady [[preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywnej]], niewłaściwie pojętej normy, która wbrew zamiarowi prowadzi do wygenerowania formy nienormatywnej. O hiperpoprawności nie można mówić, gdy użycie niestandardowej, pozornie przesadnej formy wynika z naturalnego poczucia językowego, np. gdy występuje ona w rodzimej odmianie języka danej osoby{{r|doi10.2307/452423-
s167-78}}.
 
Przykładem hiperpoprawności jest „literowa” wymowa ''ę'' oraz ''ą'' przed spółgłoskami zwartymi i zwarto-szczelinowymi np. ''ząb'' jako [{{IPA|zɔ̃p}}] lub [{{IPA|zɔɰ̃p}}] zamiast [{{IPA|zɔmp}}]{{r|Jan Miodek2006-s922923}}. Użytkownik [[dialekt niestandardowy|dialektu wernakularnego]], próbując operować [[język ogólnopolski|językiem ogólnym]], może starać się unikać gwaryzmu ''gościami'' (zamiast ''gośćmi''), jednocześnie przejawiając dążność do stosowania hiperyzmu ''rzeczmi'' w miejsce faktycznej formy literackiej: ''rzeczami''<ref name=:1/>.