Stany graniczne (wojna secesyjna): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany.
Linia 1:
[[Plik:USA Map 1864 including Civil War Divisions.png|mały|300px|Podział w czasie wojny secesyjnej:{{legenda|#A3A3FF|stany graniczne}}{{legenda|#4E4EFF|pozostałe [[Unia (Stany Zjednoczone)|stany Unii]]}}{{legenda|#FF7878|stany Konfederacji}}{{legenda|#FFFFFF|[[terytorium zorganizowane|zorganizowane terytoria USA]]}}]]
 
W kontekście [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]] termin '''stany graniczne''' ([[Język angielski|ang.]] ''border states'') odnosi się do pięciu [[stany niewolnicze|niewolniczych stanów]]: [[Delaware]], [[Kentucky]], [[Maryland]]u, [[Missouri (stan)|Missouri]] i [[Wirginia Zachodnia|Wirginii Zachodniej]], które graniczyły z [[stany wolne|wolnymi stanami]] i należały do [[Stany Zjednoczone|Unii]]. Wszystkie poza Delaware graniczyły ze stanami, które wstąpiły do [[Skonfederowane Stany Ameryki|Konfederacji]]. W Kentucky i Missouri istniały obok siebie prounijne i prokonfederackie rządy. [[Wirginia Zachodnia]] powstała w roku 1863 z północno-zachodnich hrabstw Wirginii, które oderwały się od macierzystego stanu, nim ten jeszcze zgłosił akces do Konfederacji. Wprawdzie z każdego stanu niewolniczego (oprócz [[Karolina Południowa|Karoliny Południowej]]) po stronie Unii walczyły jakieś wojska<ref>[http://www.1stalabamacavalryusv.com/loyalist.asp Historia 1. Pułku Kawalerii z Alabamy (ang.)].</ref><ref>[http://www.worldhistoryblog.com/2007/05/pro-union-southerners.html World History Blog: prounijni Południowcy (ang.)].</ref>, najbardziej dramatycznie przedstawiała się sytuacja w stanach granicznych, gdzie częstokroć członkowie tej samej rodziny walczyli po przeciwnych stronach.
 
Dwa terytoria niebędące jeszcze stanami: [[Terytorium Indiańskie]] (dzisiejszy stan [[Oklahoma]]) i [[Terytorium Nowego Meksyku]] (dzisiejsze [[Arizona]] i [[Nowy Meksyk]]) również zezwalały na niewolnictwo, chociaż – mimo jego legalności – niewolników było tam bardzo niewielu. W czasie wojny większość plemion [[Indianie|indiańskich]] w Oklahomie zawarła sojusz z konfederatami i walczyła po ich stronie. Mieszkańcy Terytorium Nowego Meksyku byli podzieleni, przy czym linia podziału na zwolenników Unii i Konfederacji przebiegała wzdłuż 34. równoleżnika.
Linia 31:
 
== Missouri ==
Po secesji stanów południowych nowo wybrany gubernator Missouri wezwał legislaturę do zwołania stanowej konwencji konstytucyjnej dla wypowiedzenia się za lub przeciw secesji. Konwencja ta opowiedziała się za pozostaniem stanu w Unii, ale odmówiła poparcia dla zdławienia rebelii stanów południowych przez Stany Zjednoczone. Prokonfederacki gubernator [[Claiborne Fox Jackson|Claiborne F. Jackson]] nie był zadowolony z wyniku głosowania. Zwołał milicję stanową na doroczne ćwiczenia pod [[Saint Louis|St. Louis]]. Jackson miał plany odnośnie arsenału w St. Louis i w tajemnicy utrzymywał kontakty z prezydentem CSA [[Jefferson Davis|Jeffersonem Davisem]]; jego zamiarem było uzbrojenie milicji z St. Louis w karabiny oraz działa z arsenału w [[Baton Rouge]]. Powiadomiony o tych zamiarach kpt [[Nathaniel Lyon]], komendant arsenału uderzył pierwszy, otoczył swymi żołnierzami obóz milicjantów i zmusił ich do poddania się. Gdy prowadził jeńców do arsenału przez centrum miasta, wybuchły krwawe zamieszki znane jako [[Camp Jackson Affair]].
 
Te wydarzenia przyczyniły się do wzrostu poparcia dla konfederatów. Prokonfederacka legislatura poparła w głosowaniu gubernatorski projekt powołania ''Gwardii Stanowej Missouri''. Gubernator Jackson mianował Sterlinga Price’a, który przewodniczył konwencji, [[Generał|generałem-majorem]] tej unowocześnionej i rozbudowanej milicji. Price i unijny dowódca dystryktu Harney doszli do porozumienia, co zmniejszyło napięcia na obszarze stanu na kilka tygodni. Gdy Harney został odwołany, a jego miejsce zajął Lyon, doszło do ponownego spotkania w St. Louis pomiędzy Lyonem, jego politycznym sprzymierzeńcem Francisem P. Blairem, Price'emPrice’em i Jacksonem. Negocjacje zakończyły się niczym; po kilku bezowocnych godzinach Lyon wypowiedział swe słynne słowa: ''to znaczy wojna!'' (ang. ''this means war!''). Price i Jackson natychmiast wyjechali z miasta.
 
Jackson, Price oraz legislatura stanowa zostali zmuszeni 14 czerwca do ucieczki ze stolicy stanu [[Jefferson City]] w obliczu gwałtownej ofensywy Lyona mianowanego właśnie generałem milicji. Wobec nieobecności gubernatora, Konwencja Konstytucjonalna stanu Missouri (1861–1863) zebrała się ponownie pod koniec lipca. 30 dnia tego miesiąca uznała, że stanowiska rządowe w stanie zostały zwolnione i wybrała nowego (tymczasowego) gubernatora. Został nim [[Hamilton Gamble]]. Administracja prezydenta Lincolna natychmiast zatwierdziła ten wybór, bowiem Gamble zapewniał powstanie prounijnej milicji i zaciągi do armii Północy.
Linia 39:
Teraz wybuchły gwałtowne walki pomiędzy siłami Unii a armią składającą się z Gwardii Stanu Missouri gen. Price’a i wojsk Konfederacji z [[Arkansas]]u i [[Teksas]]u pod dowództwem [[Ben McCulloch|Bena McCullocha]]. Po zwycięstwie w [[Bitwa nad Wilson’s Creek|bitwie nad Wilson’s Creek]] i [[I bitwa pod Lexington|oblężeniu Lexington]] secesjoniści musieli wycofać się do południowo-zachodniego Missouri, bowiem z północy nadciągały znaczne posiłki unionistów. 30 października 1861 w miejscowości [[Neosho (Missouri)|Neosho]], Jackson zwołał legislaturę stanową na wychodźstwie, podczas której przegłosowana została secesja stanu Missouri. Zostało to natychmiast zaaprobowane przez konfederacki Kongres i 28 listopada Missouri została przyjęta do Konfederacji.
 
Wkrótce potem ciało to – wobec napływu nowych wojsk Unii – musiało uchodzić do Arkansas. Wprawdzie oddziały regularnej armii konfederatów przeprowadziły kilka rajdów w głąb Missouri, walki na terenie stanu w ciągu następnych trzech lat sprowadzały się do działań partyzanckich. Gerylasami byli głównie partyzanci z Południa: [[William Quantrill]], [[Frank James]] i [[Jesse James (przestępca)|Jesse James]]. Taka taktyka, zapoczątkowana przez tzw. ''Missouri Partisan Rangers'', była dość powszechna na terenach konfederackich okupowanych przez wojska Unii. Powojenna przestępcza działalność braci Jamesów była postrzegana jako kontynuacja walki partyzanckiej.
 
Gubernator [[Thomas C. Fletcher]] zlikwidował niewolnictwo w Missouri 11 stycznia 1865 proklamacją o mocy dekretu.