Aleksandr Suworow: Różnice pomiędzy wersjami

'''Aleksandr Wasiljewicz Suworow''', {{w języku|ru|Александр Васильевич Суворов}} (ur. {{Data|1729-11-24}} w [[Moskwa|Moskwie]], zm. {{Data|1800-05-18}} w [[Petersburg|Sankt Petersburgu]]) – [[książę]] Italii (''князь Италийский'', 1799), książę Sardynii, [[hrabia]] [[Rymnik]]a (''граф Рымникский'', 1789), [[Hrabia cesarstwa|hrabia]] [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]], rosyjski [[generalissimus]] (1798), [[marszałek polny]] [[Austria|Austrii]]. Odpowiedzialny za rzeź ludności cywilnej w [[Izmaił|Izmaile]] i [[Obrona Pragi|rzeź warszawskiej Pragi]]. Dowódca i teoretyk wojskowy, sławny dzięki licznym sukcesom militarnym.

Już w dzieciństwie pod nadzorem ojca, gen. lejtnanta Wasilija Iwanowicza Suworowa (1705–1775; doradcy cara [[Piotr I Wielki|Piotra I]])<ref group="uwaga">Matką Suworowa była Awdotja Fieodosjewna z domu Manukowa. Nazwisko Manukowa pochodzi od popularnego wśród Ormian imienia Manuk, wywodzącego się być może z ormiańskiego "Մանուկ", co oznacza dziecko ({{Cytuj|autor = C.S. Zoljan|tytuł = Nowe zagadnienia do biografii Aleksandra Suworowa |czasopismo = Biuletyn Archiwum Armenii| wolumin = 3|data = 1969}}). Ormiańskie pochodzenie matki Suworowa nie jest jednak dostatecznie udokumentowane.</ref> uczył się matematyki, literatury, historii sztuki, astronomii i języków obcych, a także studiowałzgłębiał takie działy z zakresu wojskowości jak jeździectwo, strzelectwo, szermierka, [[taktyka]], [[kartografia]], [[artyleria]], [[Fortyfikacja|sztuka fortyfikacji]] i historia [[Sztuka wojenna|sztuki wojennej]]. Ze względu na słaby stan zdrowia we wczesnym dzieciństwie, szczególnie pieczołowicie poddawano go usprawniającym ćwiczeniom fizycznym. Jeszcze jako chłopiec (1742) został wcielony do wojska jako szeregowy żołnierz i służył w Siemionowskim pułku Gwardii Cesarskiej, w którym dosłużył się w 1748 rangi kaprala. W 1754 po ukończeniu nauki w Akademii Wojskowej mianowany oficerem (porucznikiem) i skierowany do Ingermanlandzkiego pułku piechoty. W okresie od 1756 do 1758 zasiadał w Kolegium Wojennym; podczas [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]] od 1758 pełnił służbę na stanowiskach sztabowych i dowódczych. Walczył w [[bitwa pod Kunowicami|bitwie pod Kunowicami]] 1759, uczestniczył w opanowaniu [[Berlin]]a 1760 i [[oblężenia Kołobrzegu (XVIII wiek)|Kołobrzegu]] 1761. W 1762 awansowany do stopnia pułkownika i mianowany dowódcą Astrachańskiego pułku piechoty. Od 1763 do 1769 dowódca Suzdalskiego pułku piechoty. W latach 1764–1765 napisał i wprowadził do użytku ''Instrukcję pułkową'' – o porządku wojskowym oraz metodach szkolenia i wychowania żołnierza i oficera.

W sierpniu 1774 na rozkaz [[Katarzyna II Wielka|Katarzyny II]] został skierowany do stłumienia [[powstanie Pugaczowa|powstania Pugaczowa]] na [[Powołże|Powołżu]]. Ponieważ siły powstańców zostały rozbite tuż przed przybyciem Suworowa, przejął on tylko schwytanego [[Jemieljan Pugaczow|Pugaczowa]] i konwojował go do [[Uljanowsk|Symbirska]].

W latach 1774–1786 dowodził dużymi jednostkami (dywizjami[[dywizja]]mi i [[Korpus (wojsko)|korpusami]]) w różnych rejonach Rosji. Kierował budową tzw. Kubańskiej Linii Umocnionej i fortyfikacjami na [[Półwysep Krymski|Krymie]]. Uniemożliwił przeprowadzenie przez Turków desantu w Zatoce Achtiarskiej w 1778, co zapobiegło próbie rozpętania nowej wojny przez Turcję w niesprzyjającej dla Rosji sytuacji politycznej. W 1786 otrzymał rangę naczelnego (głównodowodzącego) generała (''général en chef'').

W latach 1787–1791 podczas [[Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792)|wojny z Turcją]] dowodził trzydziestotysięcznym korpusem broniącym wybrzeża od [[Chersoń|Chersonia]] do [[Półwysep Kinburn|Kinburnu]] na [[Półwysep Krymski|Krymie]]. W październiku zniszczył desant Turków w rejonie Kinburnu. W 1788 uczestniczył w oblężeniu [[Oczaków|Oczakowa]], gdzie został ranny. W 1789 dowodził dywizją w [[Mołdawia|Mołdawii]] i wraz z Austriakami rozbił Turków w bitwie pod [[bitwa pod Fokszanami|Fokszanami]] 1 sierpnia 1789. 22 września odniósł świetne zwycięstwo nad wojskami [[Wielki wezyr|wielkiego wezyra]] w [[bitwa nad Rymnikiem|bitwie nad Rymnikiem]]. Po krótkim szturmie zdobył 22 grudnia 1790 twierdzę [[Izmaił]]. Zgodnie z jego rozkazem żołnierze rosyjscy [[Masowe morderstwo|wymordowali]] tam ponad 10 tys. ludności cywilnej (w tym wiele kobiet i dzieci).

W 1794 rozbroił na Ukrainie pułki polskie wcielone w 1793 do armii rosyjskiej. Zaniepokojona wybuchem [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] [[Katarzyna II Wielka|Katarzyna II]] pisała do niego: „Hrabio Aleksandrze Wasiljewiczu! Znany wam z pewnością buntownik Kościuszko, podburzywszy Polskę, w swych kontaktach z potworami rządzącymi Francją, zamierza wszędzie rozsiewać bunt na złość Rosji”. Suworow stanął wówczas na czele korpusu ukraińskiego, który miał zadać ostateczny cios powstańcom kościuszkowskim. W okresie od września do października zepchnął gen. [[Karol Sierakowski|K. Sierakowskiego]] pod Krupczanami i pobił pod [[Terespol]]em, zaś gen. [[Jan Jakub Meyen|J. Meyena]] i gen. [[Arnold Byszewski|A. Byszewskiego]] pokonał w [[Bitwa pod Kobyłką|bitwie pod Kobyłką]]. Przypuścił 4 listopada szturm na [[Warszawa|Warszawę]] (dokonując [[obrona Pragi|rzezi ludności Pragi]]), za co został awansowany do stopnia [[Marszałek (stopień wojskowy)|feldmarszałka]]. Meldował wtedy carycy: „Ura! Warszawa jest nasza!”, na co Katarzyna II odpowiedziała oznajmieniem awansu: „Ura! Feldmarszałku!”. Rosyjscy historycy obciążają odpowiedzialnością za rzeź niezdyscyplinowane oddziały kozackie<ref>John Leslie Howard: ''Soldiers of the Tsar. Army and Society in Russia, 1462-1874''. Oxford: OUP, 1995.</ref>, zaś sam Suworow miał nakazać zniszczenie mostów (rzekomo aby zapobiec przeniesieniu masakry na lewobrzeżną Warszawę){{fakt|data=2013-05}}, lecz w istocie dopuszczenie do niej korzystnie dla niego przyspieszyło kapitulację Warszawy. W Polsce pozostawał do 31 stycznia 1796 roku jako dowódca wojsk okupacyjnych.

Po powrocie z kampanii polskiej objął dowództwo wojsk na południu Rosji w Tulczynie[[Tulczyn]]ie. Wydał tam pracę ''Nauka jak zwyciężać'' ("Наука побеждать"), w której przekazał wieloletnie doświadczenia w szkoleniu i wychowaniu żołnierza. Treści te okazały się przeciwstawne wydanemu przez cara [[Paweł I Romanow|Pawła I]] nowemu regulaminowi zapożyczonemu z armii pruskiej. Krytyka nowego regulaminu i odmowa wprowadzenia go w życie w podległych jednostkach doprowadziła do zwolnienia Suworowa z armii 17 lutego 1797 i zesłania go do wsi Konczanskoje w [[Gubernia nowogrodzka|guberni nowogrodzkiej]].

W związku z powstaniem [[II koalicja antyfrancuska|drugiej antyfrancuskiej koalicji]] z udziałem Rosji, [[Paweł I Romanow|Paweł I]] na prośbę sprzymierzeńców w lutym 1799 wyznaczył Suworowa naczelnym dowódcą wojsk rosyjskich skierowanych do Włoch (podporządkowano mu także wojska austriackie). W trakcie tej kampanii Suworow na czele wojsk rosyjsko-austriackich odniósł kilka zwycięstw (m.in. nad [[bitwa nad Addą (1799)|AddąnadAddą]] i [[bitwa nad Trebbią|nad Trebbią]], [[bitwa pod Novi|pod Novi]]), ostatecznie opanowując północne Włochy. Opracowany przez niego plan działań strategiczno-operacyjnych przewidywał natarcie razem z tworzoną armią [[Piemont]]u na kierunku [[Grenoble]] – [[Lyon]] – [[Paryż]], przy współdziałaniu z armią austriacką księcia [[Karol Ludwik Habsburg|Karola]], która powinna nacierać ze [[Szwajcaria|Szwajcarii]]. Plan jednak został zniweczony przez Austriaków, którzy dążyli jedynie do zajęcia Włoch, wymuszając następnie na carze przejście wojsk Suworowa do Szwajcarii. Podczas tego przejścia we wrześniu 1799 wojska rosyjskie pokonały istotne trudności przemarszu przez góry i wyjścia z okrążenia.

W październiku 1799 koalicja z Austrią została przez Pawła I rozwiązana, a wojska Suworowa powróciły do Rosji. Za sukcesy odniesione we Włoszech Suworow został mianowany jeszcze w tym samym 1799 r. [[generalissimus]]em i otrzymał honorowy tytuł księcia Italii. Jednakże za naruszenie „najwyższego Regulaminu” w Rosji ponownie skazano go na wygnanie i wkrótce zmarł w 1800. Został pochowany w [[Petersburg]]u.