Turoszów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
Kalamarnica (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
{{Dzielnica infobox
[[File:Turoszow tourist train.jpg|thumb|240px|Stacja kolejowa w Turoszowie w 2017 r. W tylu jest widoczna [[Elektrownia Turów]].]]
|herb miasta = POL Bogatynia COA.svg
'''Turoszów''' (do [[1945]] [[język niemiecki|niem.]] '''Türchau''', 1954-58 ''Zatonie''{{r|Dz U 1958 nr 69 poz 344}}) – dzielnica [[Bogatynia|Bogatyni]] (od [[1973]]) ([[województwo dolnośląskie]]) w [[Kotlina Żytawska|Kotlinie Turoszowskiej]], niewielka osada i stacja kolejowa; ośrodek przemysłowy na obszarze [[węgiel brunatny|Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego]]; kombinat górniczo-energetyczny [[Kopalnia Węgla Brunatnego Turów|Turów]] obejmujący 2 [[kopalnia odkrywkowa|kopalnie odkrywkowe]] i drugą co do wielkości w [[Polska|Polsce]] [[Elektrownia cieplna|elektrownię cieplną]] [[Elektrownia Turów|Turów]]. Od [[1959]] do [[1973]] osiedle typu miejskiego, utworzone z obszaru [[gromada Zatonie|gromady Zatonie]]{{r|Dz U 1958 nr 69 poz 344}}.
|dopełniacz nazwy miasta = Bogatyni
|nazwa = Turoszów
|nazwa oryginalna =
|status = Dzielnica
|zdjęcie = Turoszow tourist train.jpg
[[File:Turoszow |opis touristzdjęcia = train.jpg|thumb|240px|Stacja kolejowa w Turoszowie w 2017 r. W tylutle jest widoczna [[Elektrownia Turów]].]]
|herb =
|flaga =
|dopełniacz nazwy =
|państwo = Polska
|1. jednostka administracyjna = {{państwo|dolnośląskie}}
|miasto = [[Bogatynia]]
|typ jednostki podziału =
|jednostka podziału =
|data założenia =
|prawa miejskie =
|w granicach miasta = 1973
|SIMC =
|zarządzający =
|stanowisko zarządzającego =
|powierzchnia =
|wysokość =
|liczba ludności =
|rok =
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy = (+48) 75
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne = DZG
|plan =
|mapa =
|opis mapy =
|kod mapy = Bogatynia (gmina)
|współrzędne =
|commons = Category:Trzciniec (Bogatynia)
}}
'''Turoszów''' (do [[1945]] [[język{{w niemieckijęzyku|de|niem.]] '''Türchau'''}}, 1954-58 ''Zatonie''{{r|Dz U 1958 nr 69 poz 344}}) – dzielnica [[Bogatynia|Bogatyni]] (od [[1973]]) ([[województwo dolnośląskie]]) w [[Kotlina Żytawska|Kotlinie Turoszowskiej]], niewielka osada i stacja kolejowa; ośrodek przemysłowy na obszarze [[węgiel brunatny|Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego]]; kombinat górniczo-energetyczny [[Kopalnia Węgla Brunatnego Turów|Turów]] obejmujący 2 [[kopalnia odkrywkowa|kopalnie odkrywkowe]] i drugą co do wielkości w [[Polska|Polsce]] [[Elektrownia cieplna|elektrownię cieplną]] [[Elektrownia Turów|Turów]]. Od [[1959]] do [[1973]] osiedle typu miejskiego, utworzone z obszaru [[gromada Zatonie|gromady Zatonie]]{{r|Dz U 1958 nr 69 poz 344}}.
 
== Historia ==
Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości ''Tyrkow'' pochodzi z roku 1312. Od 1319 leżała w granicach [[Piastowie|piastowskiego]] [[Księstwo jaworskie|księstwa jaworskiego]], jednego z polskich księstw dzielnicowych na [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląsku]]<ref name=hk>Hermann Knothe, ''Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter'', Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1879, s. 655, 657</ref>, po czym w 1346 przypadła [[Królestwo Czech|Czechom]]. Kościół został po raz pierwszy wymieniony w 1384 w ''rejestrze praskim''. Od 1497 tereny te notowane są jako dobra rycerskie należące do rodu [http://de.wikipedia.org/wiki/Falkenhayn_%28Adelsgeschlecht%29 [Falkenhayn]]ów{{r|staffa}}. Od 1551 roku [[wieś]] jest [[protestantyzm|protestancka]]. Pierwszym [[pastor]]em był Johann Richter.
 
Od końca wieku XVI Türchau była wioską rady [[Żytawa|ZittauŻytawy]], po zakupie przez to [[miasto]] trzyczęściowych dóbr od rodziny Falkenhayn{{r|staffa}}.
Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości ''Tyrkow'' pochodzi z roku 1312. Kościół został po raz pierwszy wymieniony w 1384 w ''rejestrze praskim''. Od 1497 tereny te notowane są jako dobra rycerskie należące do rodu [http://de.wikipedia.org/wiki/Falkenhayn_%28Adelsgeschlecht%29 Falkenhayn]{{r|staffa}}. Od 1551 roku [[wieś]] jest [[protestantyzm|protestancka]]. Pierwszym [[pastor]]em był Johann Richter.
Między 1712 a 1714 nastąpiło powiększenie kościoła. Oprócz rozbudowy nawy na północ i południe, dobudowano również wieżę. W 1727 poświęcono organy zbudowane przez Johanna Gottlieba Tamitiusa [http://de.wikipedia.org/wiki/Andreas_Tamitius] z ZittauŻytawy.
 
W 1786 pożar zniszczył leżącą w pobliżu karczmę ''(Kretscham)'' [http://de.wikipedia.org/wiki/Kretscham[karczma|karczmę]], służącą też jako miejscowy sąd, a także wieżę kościoła. W 1789 roku wieża została odbudowana.
Od końca wieku XVI Türchau była wioską rady [[Żytawa|Zittau]], po zakupie przez to [[miasto]] trzyczęściowych dóbr od rodziny Falkenhayn{{r|staffa}}.
Między 1712 a 1714 nastąpiło powiększenie kościoła. Oprócz rozbudowy nawy na północ i południe, dobudowano również wieżę. W 1727 poświęcono organy zbudowane przez Johanna Gottlieba Tamitiusa [http://de.wikipedia.org/wiki/Andreas_Tamitius] z Zittau.
W 1786 pożar zniszczył leżącą w pobliżu karczmę ''(Kretscham)'' [http://de.wikipedia.org/wiki/Kretscham], służącą też jako miejscowy sąd, a także wieżę kościoła. W 1789 roku wieża została odbudowana.
W 1721 przy kościele powstała szkoła, którą zamknięto w 1888 i zastąpiono większą szkołą centralną w Scharre [http://de.wikipedia.org/wiki/Scharre].
 
Na początku wieku XIX odkryto w TürchauTuroszowie pokłady [[węgiel brunatny|węgla brunatnego]]{{r|staffa}}. Powstały tam wówczas liczne małe, eksploatowane przez właścicieli ziemskich [[kopalnia|kopalnie]], w których wydobywano [[węgiel brunatny]] już na głębokości 4–5 m.
Po zjednoczeniu będących w posiadaniu E. Heidricha zakładów, powstała w 1905 kopalnia węgla brunatnego "Herkules"{{r|staffa}}. W 1907 nastąpiła zmiana formy własności na [[Spółka akcyjna|Towarzystwo Akcyjne]], które objęło w posiadanie tereny Hirschfelde (ob. dzielnica Żytawy), TürchauTuroszowa i Seitendorfu[[Zatonie (Bogatynia)|Zatonia]].
Towarzystwo Węgla Brunatnego "Herkules" stało się posiadaczem 88 ha terenu pod którym znajdowało się 25 milionów ton węgla brunatnego. W 1907 rozpoczęło jego eksploatację{{r|staffa}}. Dla przerobu wydobytego węgla powstały w 1907 i 1908 w sąsiednim Hirschfelde brykieciarnie, a w 1911 ruszyła pierwsza [[elektrownia]]{{r|staffa}}.
 
Ten rozwój spowodował zainteresowanie królestwa [[SaksoniaKrólestwo Saksonii|Królestwa Saksonii]], które od 1912 poprzez zakup znaczących pakietów akcji nabierało praw do eksploatacji węgla. 1 stycznia 1917 państwo wykupiło wszystkie udziały i stało się właścicielem kopalń i zakładów przerobu węgla na tym terenie. W tym samym roku, razem z zakupioną przez Towarzystwo Energetyczne z [[Berlin]]a elektrownią Hirschfelde, utworzono, jako własność państwową - ASW - ''Aktiengesellschaft Sächsische Werke'' - Towarzystwo Akcyjne Zakłady Saskie.
 
== Zobacz też ==