Kościół Świętej Trójcy w Krakowie (ul. Stolarska): Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa miejscowa =

|zabytek = A-21 z 25.03.1931, A-188/M z 2.09.1999<ref>{{zabytek|małopolskie}}</ref>

|grafika = Church of Holy Trinity, 12 Stolarska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg

|opis grafiki = Widok z pl. Dominikańskiego

|www = http://www.krakow.dominikanie.pl/

}}

 

== Historia ==

Dominikanie, ze [[Jacek Odrowąż|św. Jackiem]] na czele, przybyli do Krakowa z [[Bolonia|Bolonii]] w 1222 roku. Sprowadził ich krakowski biskup [[Iwo Odrowąż]], który oddał dominikanom częściowo drewniany, częściowo murowany kościół parafialny Św. Trójcy, przenosząc parafię do nowego [[Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie|kościoła Mariackiego]]. 12 marca 1223 roku kościół został [[Poświęcenie kościoła|konsekrowany]].

 

 

Kres świetności kościoła położył straszliwy [[pożar Krakowa w 1850 roku]]. Wypaliło się całe wnętrze z wyjątkiem niektórych kaplic, runęło sklepienie nawy. Natychmiast po pożarze przystąpiono do kompleksowej [[Rekonstrukcja (architektura)|rekonstrukcji]] świątyni. Prace trwały w latach 1850-1884, a kierował nimi architekt [[Teofil Żebrawski]]. Przepalone mury były tak słabe, że musiano rozebrać część grożącej zawaleniem [[Fasada|fasady]]. Po przystąpieniu do odbudowy okazało się, że i niższe partie ścian i filarów są zbyt uszkodzone, aby mogły udźwignąć ciężar nowego sklepienia. Podparto zatem prowizorycznie filary drewnianymi stemplami i ściśnięto metalowymi obręczami. W latach 1853-1854 tempo odbudowy było bardzo powolne, ale m.in. udało się sprowadzić nowe [[witraż]]e autorstwa niemieckiego artysty Hübnera. W roku następnym prace budowlane podjęto na nowo, podpierając rysujące się mury i nakrywając je sklepieniem wspartym na filarach ceglanych, przekładanych jedynie kamieniem. Po usunięciu podpór spod łuków sklepienia nawy głównej, rano, 12 kwietnia 1855 roku część sklepienia i murów runęła, uszkadzając sąsiedni dom. Ta katastrofa budowlana poruszyła krakowską opinię publiczną. Krytykowano zwłaszcza politykę oszczędnościową przy doborze materiałów. W celu zapewnienia odpowiedniej kontroli powołano w roku 1856 specjalny komitet konserwatorski. Po zebraniu niezbędnych funduszy i uprzątnięciu gruzu, dopiero w 1858 roku przystąpiono do kładzenia nowych fundamentów pod filary. W trzy lata później przykryto dachem nawy boczne, a w roku 1863 – nawę główną. Podstawowe prace przy odbudowie zakończono w roku 1872. W ich wyniku wygląd świątyni uległ znacznym zmianom, co spotkało się z krytyką środowisk artystycznych. Szczególnie stanowczo wystąpił m.in. rzeźbiarz [[Edward Stehlik]]. Później z licznymi atakami spotkała się też działalność przeora Mariana Pavoniego, który dokonał pseudogotyckich przeróbek wnętrza, wyposażenia i detali architektonicznych kościoła<ref>M.Ż.K.(Marek Żukow-Karczewski), ''Całe miasto mówiło... O odbudowie'', „[[Echo Krakowa]]”, 8 III 1994 r., nr 47 (14119).</ref>. W tym czasie powstał obecny ołtarz główny, [[stalle]] oraz [[konfesjonał]]y. Po odbudowie, w roku 1884, kościół konsekrowano.

 

 

[[Plik:MZK 002 Nr 01 Die Dreifaltigkeitskirche der Dominicaner in Krakau - Fig. 01 Grundriss.jpg|thumb|upright|Bazylika Świętej Trójcy]]

[[Plik:Jan Skrzynecki tomb 01.jpg|thumb|upright|Nagrobek [[Jan Zygmunt Skrzynecki|Jana Skrzyneckiego]]]]

[[Plik:003Kraków.JPG|thumb|upright|Kaplica Myszkowskich]]

 

W kościele, obok ołtarza głównego, pochowany jest książę [[Leszek Czarny]], zmarły w roku 1288. W prezbiterium kościoła znajduje się też [[Epitafium Kallimacha|brązowa płyta]] wybitnego humanisty [[Filip Kallimach|Filipa Kallimacha]], zmarłego w 1496 roku, a wykonana według projektu [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]].

 

 

== Kaplice ==

 

=== Nawa północna (lewa) ===

* '''Kaplica św. Marii Magdaleny (Małachowskich)''' – wzniesiona w XV wieku; w XVI wieku nosiła wezwanie św. Jana Chrzciciela i była własnością rodziny Tęczyńskich. Od 1884 należy do rodziny Małachowskich. Znajduje się w niej neogotycki ołtarz projektu Mariana Pavoniego z obrazem św. Marii Magdaleny pędzla Władysława Bąkowskiego, obraz ''Uczta u Szymona'' Tomasza Dolabelli oraz pomnik nagrobny Małachowskich z 1884 roku.

* '''Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego''' – wzniesiona pod koniec XIV wieku z fundacji kasztelana łęczyckiego [[Jan Ligęza|Jana Ligęzy]]. Nosiła niegdyś wezwanie św. Stanisława. W XVII opiekował się nią cech murarzy. Na arkadzie znajdują się fragmenty malowideł gotyckich z końca XIV wieku przedstawiające św. Katarzynę Aleksandryjską i dwóch proroków. Do wyposażenia należy neogotycki ołtarz według projektu Mariana Pavoniego z obrazem ukrzyżowanego Chrystusa pędzla [[Józef Simmler|Józefa Simmlera]]. Obok ołtarza znajduje się neogotycki relikwiarz ze szczątkami bł. Wita – XIII-wiecznego apostoła Litwy. Naprzeciw ołtarza stoi marmurowy pomnik nagrobny generała [[Jan Zygmunt Skrzynecki|Jana Skrzyneckiego]]. W kaplicy odprawiane są msze w rocznicę [[Bitwa o Olszynkę Grochowską|bitwy o Olszynkę Grochowską]].

 

== Klasztor ==