Bitwa na drodze Raate: Różnice pomiędzy wersjami

|siły2 = 13 962 – 25 000 żołnierzy<ref name="Kulju8">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], p. |s=130</ref>}}, 44 czołgi<ref name="Kulju10">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], p. |s=130.</ref>}}

|straty1 = 402 zabitych i zaginionych<ref name="Kantakoski2">[[#Kantakoski1998{{odn|Kantakoski |1998]], p. |s=283</ref>}}

|straty2 = 7000 – 9000 zabitych, zmarłych i zaginionych, 1300 jeńców<ref name="Kulju1">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], p. |s=229</ref>}}

Podczas bitwy pod Suomussalmi, Finowie przecięli drogę Raate 11 grudnia 1939. Akcja ta odcięła drugą linię zaopatrzeniową radzieckiej 163 dywizji w mieście Suomussalmi<ref name=autonazwa2>[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=82–83</ref>}}. Pozostałą drogę zaopatrzeniową Finowie odcięli 13 grudnia, więc Rosjanie byli zmuszeni dostarczać zaopatrzenie poprzez [[Jezioro Kiantajärvi]]<ref name{{odn|Kulju|2007|s=autonazwa2 />82–83}}.

163 dywizja radziecka została prawie całkowicie odcięta w Suomussalmi i ponosiła wielkie straty. Sytuacja stała się jeszcze gorsza, gdy 20 grudnia dowódca 163 dywizji Andriej Zelencow dostał pozwolenie na wycofanie się z Suomussalmi. Część 44 radzieckiej dywizji, pierwszy batalion 305 pułku piechoty i trzeci batalion 662 pułku piechoty zostały przysłane na pomoc okrążonej 163 dywizji. Wątpliwości Zelencowa nie zostały zrozumiane w sztabie i 44 dywizja została wysłana przez drogę Raate<ref name="Kulju11">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], p. |s=83</ref>}}.

Większość historyków datuje bitwę na drodze Raate pomiędzy 1 i 7 stycznia 1940. Jednakże na drodze Raate toczyły się walki podczas całej wojny zimowej. Przed bitwą z 44 dywizją, Finowie walczyli w tym miejscu z częścią 163 dywizji. Ponadto kilka starć odbyło się na wschodniej, przygranicznej części drogi w pozostałym okresie wojny zimowej<ref name=autonazwa1>[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], p. |s=125</ref>}}.

Armia fińska zdobyła wielkie ilości sprzętu:<ref name="Kulju9">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=217–218</ref>}}

Przez wiele lat, fińscy historycy szacowali straty sowietów na 17 tysięcy. Dane te bazowały na przesłuchaniach radzieckich jeńców schwytanych w styczniu 1940. Oficerowie radzieckiego 27 pułku piechoty szacowali straty na 70%. Finowie oceniali stan osobowy 44 dywizji na 20 tysięcy ludzi<ref name="Kulju2">[[#Kulju2007{{odn|Kulju 2007]], p. |2007s=225</ref>}}. Ponadto zachodni historycy potwierdzali fińskie szacunki. Rosjanie zakwestionowali te liczby. Według ich oficjalnych szacunków stracili 900 ludzi, głównie zamarzniętych. Oceniali też straty Finów na 2 tysiące ludzi<ref name="Kulju3">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=226–227</ref>}}.

Wczesną wiosną 1940 Finowie spalili ciała martwych Ukraińców w krótkim czasie, w obawie przed epidemią. Masowe groby zostały oznaczone na mapie oraz postawiono na nich krzyże. W późniejszym czasie mapy zaginęły. Rosjanie poprosili Finów w okresie Wielkanocy 1940 roku o [[ekshumacja|ekshumację]] szczątków i przewiezienie ich do Związku Radzieckiego, lecz Finowie nie zgodzili się na wpuszczenie do Finlandii radzieckich specjalistów. Jednakże Finowie przekazali Rosjanom 300 ciał z wioski Raate<ref name="Kulju4">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=227–228</ref>}}. Po [[Wojna kontynuacyjna|wojnie kontynuacyjnej]] Rosjanie stracili zainteresowanie sprawą. Armia Czerwona okupowała podczas niej rejon drogi Raate przez krótki czas, zbierając resztki sprzętu z czasów wojny zimowej, jednak nie zebrano szczątków. Los 44 dywizji ukraińskiej pozostawał nieznany radzieckiej historiografii przez dekady<ref name="Kulju5">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=228–229</ref>}}.

W późniejszych czasach fińscy historycy próbowali ustalić wielkość strat radzieckich w tej bitwie. Niedawne fińskie badania wskazują na to, że Rosjanie stracili 7-9 tysięcy ludzi<ref name{{odn|Kulju|2007s="Kulju1" />229}}.

Raport Stawki został opublikowany w środku wojny zimowej. Statystyki raportu zaczynają się od 1 stycznia, gdy dywizja poniosła już ciężkie straty. Ponadto raport Stawki nie wzmiankował strat poniesionych przez inne jednostki poruszające się po drodze Raate<ref name="Kulju7">[[#Kulju2007{{odn|Kulju |2007]], pp. |s=230–231</ref>}}.

Później na tym terenie doszło jedynie do drobnych potyczek. Dzisiaj na tym terenie stoi [[Pomnik Wojny Zimowej]] upamiętniający ofiary obu stron. Składa się on z tysięcy kamieni symbolizujących poległych Rosjan. Rosyjski pomnik powstał we wrześniu 1994, ukraiński w sierpniu 1998<ref name{{odn|Kulju|2007s="Kulju1" />229}}.

Dowódca wojsk radzieckich Winogradow i dwóch oficerów sztabowych, Wołkow i Pachamow, wycofali się w decydującym momencie bitwy. Według raportu Stawki, ten fakt wpłynął na morale żołnierzy. Cztery dni po osiągnięciu przez nich linii radzieckich, zostali poddani [[Sądownictwo wojskowe|sądowi wojennemu]], uznani za winnych i skazani na śmierć. Egzekucja odbyła się natychmiast. Dalej Stawka podjęła decyzję o pozostaniu 44 dywizji na drodze Raate po rozbiciu 163 dywizji<ref name="Kulju12">[[#Kulju2007{{odn|Kulju 2007]], pp. |2007s=219–220</ref>}}.

Fiński pisarz literatury faktu Leo Karttimo przeprowadził wywiad w 1991 roku z ukraińskim weteranem bitwy na drodze Raate, sierżantem Piotrem Andrejewiczem Morozowem<ref>Rannikolta{{odn|Karttimo|Salminen Raatteen tielle: sotaveteraanien haastatteluihin, sotapäiväkirjoihin sekä moniin muihin lähteisiin perustuva teos (in Finnish)</ref>|1992|s=}}. Według Morozowa Finowie odesłali jeńców wojennych, ale nie powrócili oni na Ukrainę, ponieważ zostali zamordowani przez [[NKWD]] latem 1940 roku<ref name=autonazwa3>[[#Kulju2007{{odn|Kulju 2007]], p. |2007s=220</ref>}}.

* {{cytuj książkę| imię=Pekka | nazwisko=Kantakoski | tytuł=Punaiset panssarit: Puna-armeijan panssarijoukot 1918-1945.1918–1945 | rok=1998 | miejsce=Hauho: | wydawca=PS-Elso. {{ISBN| isbn=951-98057-0-2 | język=fi | odn=tak}}.

* {{cytuj książkę| imię=Mika | nazwisko=Kulju | tytuł=Raatteen tie : Talvisodan pohjoinen sankaritarina. | rok=2007 | miejsce=Helsinki: | wydawca=Ajatus kirjat. {{ISBN| isbn=978-951-20-7218-7 | język=fi | odn=tak}}.