Józef Stalin: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linia 39:
Formalnie pełnił obieralne, kadencyjne funkcje sekretarza generalnego KPZR i jej poprzedniczek oraz premiera [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], faktycznie był dożywotnim [[Dyktatura|dyktatorem]] posiadającym nieograniczoną władzę. [[Kult jednostki|Epoka jego rządów w ZSRR]] jest określana jako [[stalinizm]].
 
W czasie rządów Stalina w ZSRR panował masowy, państwowy [[terror]], który pochłonął życie 20 milionów ludzi, z czego 11 milionów zmarło wskutek głodu, oraz trudną do ustalenia liczbę ofiar sowieckich deportacji, zesłań i niewolniczej pracy w [[łagier|łagrach]] (zob. [[masowe zbrodnie komunistyczne]]){{r|dz1}}. Stalin, zawierając [[pakt Ribbentrop-Mołotow]] z [[III Rzesza|III Rzeszą]], umożliwił jej dokonanie [[kampania wrześniowa|zbrojnej agresji na Polskę]] we wrześniu 1939, przyczyniając się do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]]<ref name="Encyklopedia wojskowa">{{cytuj książkę|tytuł=Encyklopedia wojskowa|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN i Wydawnictwo Bellona|miejsce=Warszawa|data=2007|isbn = 978-83-01-15175-1|strony = 322–323 (tom 2)}}</ref>.
 
== Życiorys ==
Linia 47:
Urodził się {{data|1878-12-18}} roku (według oficjalnej wersji {{data|1879-12-21}}) w niewielkiej miejscowości [[Gori]] w [[Gruzja|Gruzji]] znajdującej się wówczas pod panowaniem [[Imperium Rosyjskie]]go{{odn|Radziński|1996|s=22}}. Syn Wissariona Dżugaszwilego i [[Ketewan Geladze|Katarzyny (Jekatieriny, Ketevan) z domu Geładze]]. Popularny w gruzińskich nazwiskach przyrostek -„szwili” oznacza po gruzińsku „dziecko”, aczkolwiek nie jest znane w tym języku słowo bądź imię „Dżuga”. Był dzieckiem słabym i chorowitym, trzecim w rodzinie, dwoje starszych umarło w niemowlęctwie. Od urodzenia miał zrośnięty drugi i trzeci palec u lewej stopy. Także jego lewa ręka odstawała od normy i była krótsza od prawej ze względu na spowodowany w dzieciństwie uraz<ref name=MON13>Montefiore, s. 13.</ref>. Jako ojczystym językiem posługiwał się [[język gruziński|gruzińskim]], zaś po rosyjsku, którym też władał, do końca życia mówił z wyraźnym, gruzińskim akcentem. Tematem kontrowersji pozostaje pochodzenie etniczne Stalina. O ile zwykle uznaje się go za Gruzina, o tyle częsta jest też opinia, że był on [[Osetyjczycy|Osetyjczykiem]], co było kilkakrotnie wykorzystywane w propagandzie Gruzji, jak i [[Osetia Południowa|Osetii Południowej]], pozostających ze sobą w konflikcie<ref>Kamil Janicki, ''Osetia Południowa. Trzy ludobójstwa czy ratowanie ojczyzny? (do 1992)'', [w:] [http://konflikty.histmag.org ''Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych,''] pod red. Kamila Janickiego, Histmag.org/Instytut Wydawniczy Erica, Kraków-Warszawa 2009, {{ISBN|978-83-89700-80-3}}, s. 220.</ref>.
 
Ojciec Józefa prowadził w Gori własny zakład szewski, gdzie zatrudniał co najmniej dziesięciu robotników, nie licząc terminatorów. Z czasem, jego postępujący [[alkoholizm]] spowodował, że zakład upadł<ref>S.S. Montefiore ''Young Stalin'', Vintage Books 2007, {{ISBN|978-1-4000-9613-8}}, s. 22, 29–36.</ref>. Przez problemy z alkoholem bił chłopca i jego matkę. Stalin starał się bronić przed agresją ojca, rzucając w niego po jednym z napadów furii nożem. Częste libacje alkoholowe doprowadziły w końcu do wyrzucenia „Beso” przez matkę chłopca. Według Montefiore Stalin w późniejszym czasie zawsze dobrze mówił o matce, którą charakteryzowała według niego „niezłomna siła woli”<ref name=MON13 />, z kolei według Radzińskiego po 1917 roku zapomniał o niej, odwiedzając ją tylko dwukrotnie{{odn|Radziński|1996|s=27}}. Kobieta zajmowała się praniem bielizny dla miejscowych kupców. Była bardzo pobożna, stąd też wysłała go w 1888 roku do szkoły cerkiewnej, aby ten uczył się na prawosławnego [[Ksiądz|księdza]]<ref name=MON13 />{{odn|Radziński|1996|s=36}}. W szkole zapamiętał szczególnie nauczyciela Dmitrija Chachutaszwili, który wprowadzał na lekcjach żelazną dyscyplinę, często bijąc uczniów{{odn|Radziński|1996|s=36–7}}.
 
W 1894 roku jako jeden z najlepszych uczniów szkoły cerkiewnej{{odn|Radziński|1996|s=41}} uzyskał [[stypendium]] w kwocie 5 rubli w seminarium duchownym w stolicy Gruzji, [[Tbilisi|Tyflisie]]. Wysyłał część pieniędzy matce, zrywając natomiast zupełnie z ojcem mającym problemy z prawem (zginął w pijackiej bójce{{odn|Radziński|1996|s=40}})<ref name=MON13 />. Stalin nie lubił seminarium. Jak twierdził, panowały w nim „jezuickie” metody nauczania, opierające się na ingerencji w prywatne życie uczniów. W trakcie studiów zainteresował go [[marksizm]]. W 1898 roku jego nazwisko znalazło się na liście najbardziej niesfornych seminarzystów. Przy wpisach znalazły się informacje ''Wychowanek J. Dżugaszwili czyta zakazane książki. J. Dżugaszwili wydał nielegalną gazetkę''. W 1899 roku został wydalony z uczelni. Jak sam później twierdził, wyrzucono go za promocję marksizmu. W rzeczywistości celowo nie udał się na jeden z egzaminów, co poskutkowało automatycznym wykreśleniem go z listy studentów{{odn|Radziński|1996|s=51}} albo sam zrezygnował z powodu podwyższenia czesnego, którego nie był w stanie, bądź po prostu nie chciał płacić<ref>S.S. Montefiore ''Young Stalin'', Vintage Books 2007, {{ISBN|978-1-4000-9613-8}}, s. 73–74.</ref>. Zachowały się po dziś dzień jego wszystkie seminaryjne świadectwa. Wyniki w nauce, w zależności od roku studiów, miał dobre lub bardzo dobre (niektórzy wskazują na jego niezwykłą pamięć). Stalin śpiewał w chórze cerkiewnym i wyróżniał się dobrym głosem<ref>„Rozmowy przy stole”, Wyd. Charyzma 1996, s. 351, {{ISBN|83-85820-02-7}} na książce {{ISBN|83-85820-02-07}}.</ref>.
 
=== Początek działalności politycznej ===