|
'''Teoria ugruntowana''' -– spójny system [[metody jakościowe|metod jakościowych]] opracowany przez [[Anselm Strauss|Anselma Straussa]] oraz [[Barney Glaser|Barneya Glasera]] i opisany w 1967 w książce ''The Discovery of Grounded Theory''.
Teoria ugruntowana opiera się na założeniu, że rzeczywistość społeczną najlepiej rozumieją zaangażowani w nią [[aktor społeczny|aktorzy]]. W związku z tym odrzuca tradycyjne [[funkcjonalizm (socjologia)|funkcjonalistyczne]] podejście, w którym badacz analizuje zbiorowość przy użyciu wcześniej opracowanego modelu teoretycznego, ponieważ uznaje, iż powoduje to jedynie samopotwierdzanie się danej teorii (badacz utwierdza się we własnym zamyśle, bo znajduje to, co chce znaleźć).
W teorii ugruntowanej badacz idzie w [[badania terenowe|teren]] bez prekonceptualizowanych teorii. W miarę jak w kolejnych interakcjach zbiera materiał badawczy (w [[wywiad (metoda badawcza)|wywiadach]], [[Obserwacja (nauki społeczne)|obserwacjach]], [[analiza tekstu|analizie tekstu]] itp.) teoria wyłania się z samych badań, "gruntuje się" w terenie. Poprzez zastosowanie metody porównawczej dotyczącej wielu przypadków badacz-analityk generuje kategorie ogólne i opisuje procesy społeczne. Istnieją różne podejścia w teorii ugruntowanej: konstruktywistyczne podejście (konstruktywistyczna teoria ugruntowana, Katy Charmaz), podejście klasyczne (klasyczna teoria ugruntowana, Barney Glaser) <ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Classic Grounded Theory—The Latest Version: Interpretation of Classic Grounded Theory as a Meta-Theory for Research |czasopismo = Symbolic Interaction |data = 2018 |data dostępu = 2020-01-08 |issn = 1533-8665 |wolumin = 41 |numer = 4 |s = 547–564 |doi = 10.1002/symb.361 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/symb.361 |język = en}}</ref>, pragmatyczna orientacja w teorii ugruntowanej (Anselm Strauss i Juliet Corbin), transformacyjna teoria ugruntowana (Redman-McLaren, Mills).<ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Krzysztof T. Konecki (2009) "Teoretyzowanie w socjologii - czyli o odkrywaniu i konstruowaniu teorii na podstawie analizy danych empirycznych". Wprowadzenie do: Odkrywanie Teorii Ugruntowanej.Strategie badania jakościowego , Kraków: Nomos |data = }}</ref> <ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Konecki, Krzysztof T. (2015) Anselm L. Strauss – pragmatyczne korzenie, pragmatyczne konsekwencje. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 11, nr 1, s. 12‒39. |data = }}</ref> <ref>{{Cytuj |autor = Redman-MacLaren, Michelle and Jane Mills. |tytuł = "Transformational Grounded Theory: Theory, Voice, And Action", International Journal of Qualitative Methods, 14(3):1-12, 2015. |data = }}</ref>. Podejścia te różnią się epistemologią i założeniami dotyczącymi ontologii świata społecznego oraz stosunku do jego zmiany.
== Popularność na świecie ==
O popularności teorii ugruntowanej na świecie świadczą, między innymi, tłumaczenia prac twórców tej teorii. Klasyczna praca B. Glasera i A. Straussa ''Discovery of Grounded Theory. Strategies for Qualitative Research'' jest obecnie przetłumaczona na język japoński, niemiecki, włoski oraz polski. Inna książka o metodologii teorii ugruntowanej napisana przez A. Straussa i J. Corbin (1990 oraz wydanie z 1998 r. -– ''Basics of Qualitative Research'', London: Sage) spotkała się z jeszcze szerszym międzynarodowym odzewem i została przetłumaczona na język koreański, niemiecki, chiński, japoński, arabski, rosyjski, hiszpański, francuski, czeski i portugalski. W ostatnich latach nastąpił wzrost zainteresowania metodologią w wielu dyscyplinach poza socjologią: psychologii, pedagogice, zarządzaniu czy medycynie. Prekursorem i orędownikiem teorii ugruntowanej w Polsce jest [[Krzysztof Konecki]]<ref>{{faktCytuj |autor = Aleksandra Kołtun |tytuł = Wywiad z profesorem Krzysztofem T. Koneckim. Posmak kontestacji–o recepcji teorii ugruntowanej w Polsce |czasopismo = Przegląd Socjologii Jakościowej |data = 2011 |data dostępu = 2020-01-25 |wolumin = VII |numer = 3 |url = http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume17/PSJ_7_3_Koltun.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = AleksandraIzabela KołtunBukalska |tytuł = Recepcja metodologii teorii ugruntowanej wśród polskich badaczy – refleksje 50 lat po publikacji Barney’a G. Glasera i Anselma L. Straussa |czasopismo = Przegląd Socjologii Jakościowej |data = 2019-08-31 |data dostępu = 2020-01-08 |issn = 1733-8069 |wolumin = 15 |numer = 3 |s = 92–114 |doi = 10.18778/1733-8069.15.3.06 |url = https://czasopisma.uni.lodz.pl/socjak/article/view/5632 |język = pl}}</ref>, twórca wizualnej teorii ugruntowanej<ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Visual Grounded Theory: A Methodological Outline and Examples from Empirical Work |czasopismo = Revija za sociologiju |data= 2011 |data dostępu = 2020-01-25 |wolumin = 41 |numer = 2 |s = 131-160 |url = http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=106256}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Wizualna teoria ugruntowana. Rodziny kodowania wykorzystywane w analizie wizualnej |czasopismo = Przegląd Socjologii Jakościowej |data = 2008 |data dostępu = 2020-01-25 |wolumin = IV |numer = 3 |url = http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume8/PSJ_4_3_Konecki.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej |czasopismo = Przegląd Socjologii Jakościowej |wolumin = VI |numer = 2 |url = http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume18/PSJ_8_1_Konecki.pdf |data = 2010}}</ref>.
Tom VII, Numer 3 – Listopad 2011, http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume17/PSJ_7_3_Koltun.pdf |data = }}</ref> <ref>{{Cytuj |autor = Izabela Bukalska |tytuł = Recepcja metodologii teorii ugruntowanej wśród polskich badaczy – refleksje 50 lat po publikacji Barney’a G. Glasera i Anselma L. Straussa |czasopismo = Przegląd Socjologii Jakościowej |data = 2019-08-31 |data dostępu = 2020-01-08 |issn = 1733-8069 |wolumin = 15 |numer = 3 |s = 92–114 |doi = 10.18778/1733-8069.15.3.06 |url = https://czasopisma.uni.lodz.pl/socjak/article/view/5632 |język = pl}}</ref>, twórca [http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume13/PSJ_6_2_Konecki.pdf wizualnej teorii ugruntowane]<ref>[http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=106256 Konecki, Krzysztof (2011) Visual Grounded Theory: A Methodological Outline and Examples from Empirical Work, ''Revija za sociologiju'', tom 41 nr 2, str. 131-160]</ref><ref>[http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume8/PSJ_4_3_Konecki.pdfKonecki, Krzysztof T. (2008) Wizualna teoria ugruntowana. Rodziny kodowania wykorzystywane w analizie wizualnej. ''Przegląd Socjologii Jakościowej'', Tom IV Numer 3]</ref><ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof T. Konecki |tytuł = Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej". Przegląd Socjologii Jakościowej Tom VI, numer 2, http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume18/PSJ_8_1_Konecki.pdf |data = 2010}}</ref>. Obecnie W Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego odbywają się w każdy trzeci piątek miesiąca [https://annakacperczyk.wixsite.com/teoriaugruntowana seminaria] poświęcone teorii ugruntowanej.
== Literatura ==
|
