Squatterzy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Czerwony Towarzysz przeniósł stronę Skwater do Squotterzy: terminologia proponowana przez polskich historyków Australii (Jan Lencznarowicz) |
m Warto jeszcze porównać z wersją angielską (przełożyć?), drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
Linia 1:
[[Plik:ST Gill Squatter 2.jpg|mały|350x350px|''Squatter'', rys. [[Samuel Thomas Gill]], 1863]]
'''
== Australia ==
W wyniku funkcjonowania [[Społeczeństwo klasowe|społeczeństwa klasowego]] w [[Australia|Australii]] w XIX w. oraz odmiennych od występujących w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] warunków gospodarowania ziemią, pojawiła się tam grupa osadników, którzy w sposób nielegalny przejmowali tzw. ''ziemię niczyją'', z reguły należącą do [[Aborygeni australijscy|Aborygenów]]. Władze kolonialne początkowych lat osadnictwa brytyjskiego w [[Nowa Południowa Walia|Nowej Południowej Walii]] przywiązywały dużą wagę do uprawy ziemi i hodowli. W tym okresie szczególny wpływ na ukształtowanie stosunków społeczno-gospodarczych Australii miał gubernator kolonii, [[Lachlan Macquarie|Lachlan Macquaire]]. Dzięki jego osobistemu zaangażowaniu wprowadzono zasadę przydzielania bezpłatnych działek osadnikom z [[Europa|Europy]]. To zwyczajowe w kolonii prawo utrzymało się do [[1831 w polityce|1831]], kiedy odnotowuje się pierwszą licytację działki położonej w tzw. ''[[outback]]''. Napędzało to wzrost wartości ziemi. W tych warunkach, rosnących cenach towarów, głównie sprowadzanych z Anglii, dotychczasowym drobnym farmerom, rekrutującym się przede wszystkim z byłych więźniów, coraz trudniej było utrzymać się z roli. Z racji na niskie urodzaje, wielkie znaczenie w gospodarce kolonii zyskiwała hodowla, zwłaszcza owiec. Zapotrzebowanie brytyjskiego przemysłu spowodowało, że wełna stała się głównym towarem eksportowym (tylko w 50. i 60. XIX w. pierwszeństwa ustąpiła złotu).
Duże zasługi dla rozwoju procesu ''squattingu'' miał [[John Macarthur]], posiadacz znacznych połaci ziemi, który sprowadził owce do Australii. Korzystając z rozległych posiadłości i bezpłatnej pracy więźniów, uzyskiwał wysoki dochód z produkcji wełny. Jego gospodarstwo stało się wzorowym dla modelowej organizacji ''squatterskiej'' - [[Stanica pasterska|stanicy pasterskiej]].
Władze kolonialne, zauważając wzrost znaczenia gospodarczego ''squatterów'' próbowały przeciwdziałać tego rodzaju osadnictwu. W [[1836 w polityce|1836]] wprowadzono roczny czynsz dla samorodnych osadników. W [[Lata 50. XIX wieku|50. XIX w.]] problem ten był żywo dyskutowany w [[Zgromadzenie Ustawodawcze Nowej Południowej Walii|Zgromadzeniu Ustawodawczym]]. Dopiero w [[1856 w polityce|1856]] [[Henry Parker]] przeprowadził reformę finansów, wprowadzając podatek gruntowy dla ''squattów''. Pomimo tych działań osadnicy niewiele stracili z dotychczasowej pozycji. Dzięki posiadanym pieniądzom, łatwo robili kariery towarzyskie, zawierając intratne małżeństwa i polityczne. Także dzięki szybkiemu wzbogacaniu się dostępowali prawa wybierania i wybieralności do [[Parlament Nowej Południowej Walii|Parlamentu]], dzięki spełnieniu [[Cenzus majątkowy|cenzusu ziemskiego]]. Nierzadko też tworzyli rodzącą się [[Inteligencja (społeczeństwo)|inteligencję]] australijską. Ich wpływy były tak znaczące, że wytworzyli warstwę społeczną nazywaną ''squattokracją'' (''squattocracy'')<ref name="vic">{{cytuj stronę| url = http://www.slv.vic.gov.au/ergo/squatters_NEW| tytuł = The squattocracy | data dostępu = 2010-10-08| autor = | opublikowany = National Library of Victoria| praca = | data = | język = en}}</ref>. Do czołowych przedstawicieli tej grupy społecznej należy m.in. [[William Forster]], [[Premierzy Nowej Południowej Walii|premier Nowej Południowej Walii]], długoletni parlamentarzysta, pisarz, ale przede wszystkim uznawany w swoich czasach za symbol cnót obywatelskich i uosobienie ''squattingu''<ref>{{Cytuj |autor = Russel Ward |tytuł = The Australian Legend |data = 1951 |miejsce = Melbourne |wydawca = Melbourne University Press |s = 16 |język = en}}</ref>. O tym jak wpływowi byli skwaterzy, chronieni przez policję przed wędrowcami i włóczęgami, można usłyszeć w australijskiej piosence ''[[Waltzing Matilda]]''<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.rogerclarke.com/WM/WMTerms.html| tytuł = Australianisms in 'Waltzing Matilda'| data dostępu = 2010-10-08| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = en}}</ref>.
W późniejszym czasie sytuacja ''squatterów'' została uregulowana prawnie (''Nicholson Land Act,'' 1880), powodując zanik tej warstwy do końca XIX w.
== Stany Zjednoczone ==
| |||