Hypocaustum: Różnice pomiędzy wersjami

'''Hypocaustum'''<ref>Termin spolszczany do postaci '''hipokaustum''' (''Słownik wyrazów obcych'' pod red. J. Tokarskiego), '''hypokauston''' lub '''hipokauston''' (Kopaliński W., [http://www.slownik-online.pl/kopalinski/5904DF0E3F631CC8C12565E00075386B.php ''Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych'']).</ref> ([[łac.]] ''hypocaustum'' z [[gr.]] ''ὑποκαυστός'') – rzymski system [[Ogrzewanie#Centralne ogrzewanie (CO)|centralnego ogrzewania]] / [[Ogrzewanie podłogowe|ogrzewania podłogowego]]. Stosowany od IV w. p.n.e. w starożytnej Grecji i od I w. p.n.e. w starożytnym Rzymie<ref>[http://www.academia.edu/34991827/Ze_studi%C3%B3w_nad_piecami_typu_hypocaustum_z_terenu_ziem_Polski_Architectus_2003_1-2_13-14_s._3-28 ''Ze studiów nad piecami typu hypocaustum z terenu ziem Polski'']</ref>.A w średniowieczu na przykład w zamku w Malborku.

System ''hypocaustum'' wykorzystywano do ogrzewania [[dom]]ów, [[termy|term]] publicznych i prywatnych gorącym [[powietrze]]m. Termin ten dosłownie oznacza „podogień”, od greckiego słowa ''hypo'' – poniżej lub pod spodem, i ''kaiein'' – spalić lub rozpalić ogień. W centralnym pomieszczeniu pod posadzką ustawiony był piec, który ogrzewał powietrze. Posadzkę układano na szeregukamiennych słupkowatychlub podpórekceglanych słupkach o wysokości ok. 80 cm. Przestrzeń między nimi tworzyła system kanałów wypełnianych gorącym powietrzem. Dodatkowo, pomieszczenia były niekiedy ogrzewane przez kanały utworzone w ścianach wykonanych ze specjalnych pustaków.

Hypocausta były wykorzystywane do ogrzewania [[term]] i domów prywatnych. Wzniesiona wysoko podłoga opierała się na słupkach, zwanych ''pilae'', na których układano stropy wyłożone warstwą płytek zalanych warstwą betonu, z drugą warstwą płytek na powierzchni. Przestrzenie pozostawione w ścianach służyły temu, aby gorące powietrze i dym z pieca mogły przejść przez nie i zostać wyprowadzone na zewnątrz przez ujścia przewodów w dachu. Dzięki temu gorące powietrze i dym nie przenikały do wnętrza pomieszczeń. Płytki ceramiczne umieszczano dla ogrzewania ścian. Pokoje wymagające największego ciepła położone były najbliżej pieca, którego ciepło można było zwiększać poprzez rozniecaniezwiększenie większegoilości ogniapaliwa. Uruchomienie hypocaustu było czynnością pracochłonną, wymagało stałego dozorowania mocynadzoru. ogniaJako, a ponieważ jakoże system był kosztowny budowie i w użytkowaniu, funkcjonowałwykorzystywano go głównie w prywatnych willach i w łaźniach publicznych.

{{Cytat|''Nad paleniskiem należy umieścić trzy naczynia z brązu; jedno - [[caldarium]] na wodę gorącą, drugie - [[tepidarium]] na letnią, trzecie - [[frigidarium]] na zimną. Należy je tak umieścić, aby z tepidarium do caldarium wpływało tyle wody, ile stamtąd ciepłej wody ubyło; podobnie powinna przepływać woda z frigidarium do tepidarium. Dno basenu powinno być ogrzane przez wspólne palenisko. Należy je tak umieścić, aby z tepidarium do caldarium wpływało tyle wody, ile stamtąd ciepłej wody ubyło; podobnie powinna przepływać woda z frigidarium do tepidarium. Dno basenu powinno być ogrzane przez wspólne palenisko. Wiszące podłogi w gorących łaźniach należy wykonać w następujący sposób. Przede wszystkim trzeba ułożyć na ziemi dachówki wielkości półtorej stopy, z takim nachyleniem ku palenisku, żeby piłka rzucona na podłogę nie mogła się zatrzymać, lecz sama staczała się w stronę paleniska; w ten sposób płomień będzie pod wiszącą podłogą łatwiej krążył. Na tej podłodze z dachówek trzeba ustawić słupki z ośmiocalowych cegieł i tak je rozmieścić, żeby można było na nich ułożyć dwustopowe dachówki. Słupki te, wykonane z gliny przerobionej z sierścią, powinny być wysokie na dwie stopy; na nich układa się dwu- stopowe dachówki, na których leży podłoga.'' (tłum. [[Kazimierz Feliks Kumaniecki]])|}}