Goralenvolk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Masur (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Goralenvolk 1.jpg|małythumb|300px|Wizyta gubernatora [[Hans Frank|Hansa Franka]] w [[Zakopane]]m (listopad 1939).]]
'''Goralenvolk''' – nazwa [[III Rzesza|niemieckiej]] akcji [[germanizacja|germanizacyjnej]] w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] na terenie przedwojennego [[Powiat nowotarski|powiatu nowotarskiego]] w latach [[1939]]-[[1944]].
 
== Powstanie i rozwój idei Goralenvolk ==
[[Plik:Goralische Volksmusik und Tanz in 1940.jpg|thumb|300px|Występ taneczny górali dla żołnierzy [[Wehrmacht|Wehrmachtu]] w 1940 roku]]
Po zajęciu przez [[Niemcy (naród)|Niemców]] we wrześniu 1939 [[Podhale|Podhala]] przedwojenny działacz polityczny dr [[Henryk Szatkowski]] zaczął przy wsparciu okupanta propagować ideę, jakoby [[górale]] byli pochodzenia niemieckiego – ''Goralenvolk'' – naród (lud) góralski. [[7 listopada]] 1939 [[Wacław Krzeptowski]] w asyście Karoliny Gąsienica-Rój, Marii Siuty-Szwab, Stefana Krzeptowskiego i Józefa Cukiera złożył nowo przybyłemu na [[Wawel]] gubernatorowi generalnemu [[Hans Frank|Hansowi Frankowi]] wyrazy uznania oraz wręczył mu złotą ciupagę<ref>https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/historia/zdrajcy-spod-tatr/ar-AAuWEe4?li=AAaGjkQ&ocid=spartandhp dostęp 23.01.2018</ref> . [[12 listopada]] Frank udał się z rewizytą do [[Zakopane]]go, gdzie „w imieniu Górali” przywitał go Wacław Krzeptowski, który złożył podziękowanie za ''„oswobodzenie Górali od ucisku polskich władz”'' i wręczył mu pamiątkową odznakę góralską.
 
Linia 10 ⟶ 11:
 
== Przyjęcie przez górali ==
[[Plik:500 zł 1940 awers.jpg|thumb|300px|Okupacyjna [[Młynarki|młynarka]] 500 złotych z 1940, tak zwany „góral”]]
W czerwcu [[1940]] na Podhalu został przeprowadzony spis ludności, wykorzystany również do agitacji na rzecz ''Goralenvolku''. Przynależność do Goralenvolku zadeklarowało ok. 18% ludności (aczkolwiek statystyki podawane przez historyków różnią się), przyjmując góralskie karty rozpoznawcze z literą „G”. I tak na przykład niebieską [[Kenkarta|kenkartę]] z literą „G” w Zakopanem przyjęło 23% mieszkańców, w [[Nowy Targ|Nowym Targu]] 33% mieszkańców, a w [[Szczawnica|Szczawnicy]] 92% mieszkańców<ref>''Góraly czy ci nie żal'' Wiesław Władyka, Polityka nr 26 18-24.07.2012 strony 54 – 56</ref>. Kart góralskich wydano 27 000 – 30 000 (na ogólną liczbę 150 tys. kart), co stanowi jeden z największych odsetków [[Volksdeutsche|volksdeutschów]] na terenach [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]]<ref>{{Cytuj|autor=Jasiński Mieczysław|tytuł=Kenkarty z literą G. Ile ich było? w:|czasopismo=Tatry nr 3 (49), TPN, Zakopane 2014, s. 110-115|data=2014|issn=0867-4531}}</ref>. Pozostałej części ludności wydano normalne kenkarty, mimo gróźb niemieckich że ci, którzy nie przyjmą kart góralskich, będą wywiezieni z Podhala<ref>Pomocnik Historyczny, Jarosław Gdański, ''Na progu kolaboracji'', 25.08.2007 r., str. 7.</ref>. Należy jednak podkreślić, że nie zachowała się ewidencja wydanych kart, więc wszelkie informacje co do ilości ich wydania mają jedynie charakter szacunkowy<ref>{{Cytuj | url=http://serwisy.gazeta.pl/df/1,34471,885268.html | tytuł=Goralenvolk. O zinstytucjonalizowanej i największej polskiej kolaboracji z Niemcami pisze Paweł Smoleński<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=serwisy.gazeta.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-23}}</ref><ref>Sławomir Jankowski (Poczta „Wprost” z 2 lutego 2003 r.) uważa, że pierwotnie ideę odrębnego narodu poparło 80% górali.</ref>.
 
== Komitet Góralski ==
[[Plik:Frank i Krzeptowski.jpg|mały|Wacław Krzeptowski (w środku) podczas spotkania z Hansem Frankiem (z lewej), z prawej [[Josef Bühler]]]]
[[20 lutego]] [[1942]] został zawiązany Komitet Góralski (''[[Goralisches Komitee]]'') jako namiastka samorządu z Wacławem Krzeptowskim jako przewodniczącym. Wśród członków Komitetu Góralskiego znaleźli się m.in. działacze przedwojennego Związku Górali. Utworzono delegatury Komitetu w Zakopanem, Nowym Targu, [[Poronin]]ie, [[Szaflary|Szaflarach]], [[Czarny Dunajec (wieś)|Czarnym Dunajcu]], [[Szczawnica|Szczawnicy]], [[Chochołów (województwo małopolskie)|Chochołowie]], [[Ciche (województwo małopolskie)|Cichem]] i [[Rabka-Zdrój|Rabce]]. Komitet miał stać się zalążkiem przyszłego „Państwa Góralskiego” (tzw. ''[[Goralenland]]''). Działał on na podstawie regulaminu nadanego przez gubernatora [[Dystrykt krakowski|dystryktu krakowskiego]] doktora [[Richard Wendler|Richarda Wendlera]]. Poza akcją wydawania góralskich kart rozpoznawczych działalność komitetu była jednak całkowicie fasadowa.
 
[[20 lutego]] [[1942]] został zawiązany Komitet Góralski (''[[Goralisches Komitee]]'') jako namiastka samorządu z Wacławem Krzeptowskim jako przewodniczącym. Wśród członków Komitetu Góralskiego znaleźli się m.in. działacze przedwojennego Związku Górali. Utworzono delegatury Komitetu w Zakopanem, Nowym Targu, [[Poronin]]ie, [[Szaflary|Szaflarach]], [[Czarny Dunajec (wieś)|Czarnym Dunajcu]], [[Szczawnica|Szczawnicy]], [[Chochołów (województwo małopolskie)|Chochołowie]], [[Ciche (województwo małopolskie)|Cichem]] i [[Rabka-Zdrój|Rabce]]. Komitet miał stać się zalążkiem przyszłego „Państwa Góralskiego” (tzw. ''[[Goralenland]]''). Działał on na podstawie regulaminu nadanego przez gubernatora [[Dystrykt krakowski|dystryktu krakowskiego]] doktora [[Richard Wendler|Richarda Wendlera]]. Poza akcją wydawania góralskich kart rozpoznawczych działalność komitetu była jednak całkowicie fasadowa.
[[Plik:Frank i Krzeptowski.jpg|mały|[[Wacław Krzeptowski]] (w środku) podczas spotkania z [[Hans Frank|Hansem Frankiem]] (z lewej), z prawej [[Josef Bühler]]]]
Władze Komitetu Góralskiego<ref>''Góralski Fuhrer Wacław Krzeptowski i jego „Państwo Góralskie”'', „Na placówce” nr 1/2010, s. 9</ref>:
* przewodniczący: [[Wacław Krzeptowski]]