Kasztel Vranovo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
litera Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
ilustracja |
||
Linia 1:
[[Plik:Lipt. Mikuláš-Palúdzka - Vranovo - manor-house.jpg|right|thumb|240px|Kasztel Vranovo]]
[[Plik:Liptovský Mikuláš-Palúdzka -socha Jánošíka.JPG|right|thumb|240px|Pomnik Janosika]]
[[Plik:COA Palugyay Ferenc David Zsuzsanna.jpg|right|thumb|240px|Panneau z herbami Ferenca Palugyay'a i Zsuzsanny Dávid nad wejściem do ksztelu]]
'''Kasztel Vranovo''' ([[Język słowacki|słow.]] Kaštieľ Vranovo) - zabytkowa budowla w dzielnicy [[Liptowski Mikułasz|Liptowskiego Mikułasza]] – [[Palúdzka|Palúdzce]], zaliczana do popularnej na północnej [[Słowacja|Słowacji]] grupy wiejskich dworów o bardziej lub mniej widocznych cechach obronnych, będących siedzibami drobnej szlachty górnowęgierskiej. Nazwa kasztelu – według tradycji – pochodzi stąd, że w tej okolicy żyło wiele [[Wrona|wron]] (wrona = słow. ''vrana''). <ref name="Kri">Križanová Eva, Puškárová Blanka: ''Hrady, zámky a kaštiele na Slovensku. Turistický lexikón''. Bratislava: Šport, 1990. s. 134;</ref> Do dziejów Liptowa i tradycji ludowej kasztel zapisał się tym, że w nim zimą 1713 r., przed procesem, więziony był legendarny zbójnik [[Juraj Jánošík|Juraj Janosik]]. Przypomina o tym posąg zbójnika przed wejściem do obiektu.
Początki obiektu sięgają przełomu XV i XVI w., kiedy istniała tu niewielka, murowana z kamienia budowla obronna, otoczona [[Fosa|fosą]]. W roku 1612 na jej fundamentach wzniesiono kolejną budowlę o cechach [[renesans]]owych. <ref name="Kri"/> Pierwotnie była to prosta konstrukcja blokowa z narożną wieżą, która z czasem została powiększona. Większa przebudowa wnętrz miała miejsce w XVII w., a przebudowa [[Fasada|fasady]] w drugiej połowie XIX w. <ref name = "Gu">Güntherová Alžbeta et al.: ''Súpis pamiatok na Slovensku II''. Bratislava: Obzor, 1968. s. 240.</ref> W XVIII w. kasztel przebudowano w stylu [[barok]]owym, a po pożarze w XIX w. odremontowano go w stylu [[Klasycyzm|klasycystycznym]], likwidując drugie piętro
Aktualnie jest to dwukondygnacyjna, murowana budowla na rzucie prostokąta, z narożną, kwadratową wieżą o [[Boniowanie|boniowanych]] narożnikach. Front sześcioosiowy, niesymetryczny: w czwartej osi znajduje się segmentowy [[portal]], wiodący do sieni. Z niej w lewo odchodzą schody, z podestu których wiodą drzwi do poszczególnych pomieszczeń. Izby są sklepione renesansowymi sklepieniami z dekoracją [[stiuk]]ową lub nakryte belkowanymi stropami
Obecny wygląd kasztel zyskał po szeroko zakrojonych pracach badawczych i konserwatorskich, prowadzonych w latach 1969-1979. Badania z zakresu historii obiektu i jego cech artystycznych przeprowadzili w roku 1969 artysta malarz Mikuláš Štalmach i inż. architekt Alfréd Piffl. Dokumentację projektową renowacji obiektu opracowała w 1973 r. firma Pamiatkostav z [[Żylina|Żyliny]]. Prace na obiekcie prowadzone były w latach 1974-1979. <ref>Kubičková Klára: ''Hrady a zámky v krajine: Kultúrne pamiatky Stredoslovenského kraja''. Banská Bystrica - Krajské stredisko štátnej pamiatkovej starostlivosti a ochrany prírody, 1978, s. 20.</ref> Po ich zakończeniu kasztel zaadaptowano na cele muzealne: powstało w nim w 1981 r. Muzeum Historyczno-Literackie [[Janko Kráľ|Janka Kráľa]] (słow. ''Literárno-historické múzeum Janka Kráľa'') ze stałymi ekspozycjami poświęconymi Janosikowi oraz dziejom Liptowskiego Mikułasza.
| |||