Feliks Pogorzelski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
- nons.
uzup. i popr.
Linia 14:
|miejsce śmierci = [[Katyń]]
|lata służby =
|siły zbrojne = [[Plik: Coat of Arms of Russian Empire.svg|20px]] [[Armia Imperium Rosyjskiego]],<br />[[Plik:Orzełek II RP.svg|20px]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]]
|jednostki =
|stanowiska =
Linia 20:
* [[kampania wrześniowa]]
|późniejsza praca =
|odznaczenia = {{order|VM|KS}} {{order|KW|4}} {{order|KN|MN}} {{order|KKW}} {{order|PL-OHO}}
|commons =
}}
'''Feliks Pogorzelski''' (ur. 5 października 1894 w [[Pogorzel (powiat sokołowski)|Pogorzelu]] w pow. sokołowskim<ref name=":022322">{{Cytuj |autor = Kiński, Malanowska, Olech, Ryżewski |tytuł = Katyń, Księga Cmentarna |data = 2000 |s = 489}}</ref>, zm. 13 lub 14 kwietnia<ref name=":12">УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 599.</ref> 1940 w [[Katyń|Katyniu]]) – polski inżynier chemik, kapitan rezerwy uzbrojenia [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]], kawaler [[Krzyż Walecznych|Krzyża Walecznych]], ofiara [[Zbrodnia katyńska|zbrodni katyńskiej]]<ref name=":02">{{Cytuj |autor = Jędrzej Tucholski |tytuł = Mord w Katyniu |data = 1991 |s = 194}}</ref>.
 
== Życiorys ==
W latach 1910–1915 był uczniem Wileńskiej Szkoły Chemiczno-Technicznej, po której ukończeniu podjął naukę w Charkowskim Instytucie Technologicznym. Studia przerwał z powodu wcielenia 6 kwietnia 1916 do armii. Początkowo służył w stacji szkolnej w [[Charków|Charkowie]], następnie w odbył szkolenie w Szkole Wojskowej w [[Czuhujiw]]ie. 1 października 1916 został chorążym ze starszeństwem od 1 maja i znalazł się w 164 Pułku Piechoty, w którym służył do 19 listopada 1917, a następnie – do 22 czerwca 1918 – w [[I Korpus Polski w Rosji|I Korpusie Polskim w Rosji]] (m.in. w [[Legia Rycerska|Legii Rycerskiej]] i [[1 Pułk Inżynieryjny (1918-1920)|1 Pułku Inżynieryjnym]]), po czym został zdemobilizowany, jednak 11 listopada tego samego roku wstąpił do [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]]. Początkowo służył w [[Legia Akademicka|Legii Akademickiej]], jeszcze w tym samym roku przeniesiony do batalionu garnizonowego. 9 stycznia 1919 został wcielony do 1 Batalionu Strzelców, wyruszając na front galicyjski, na którym uczestniczył w siedmiu bitwach, m.in. jako członek 6 Pułku Strzelców. Uczestniczył w [[obrona Bełza|obronie Bełza]] (w tym czasie został członkiem [[36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej|36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej]]) oraz dwóch ofensywach galicyjskich.
Ukończył Męskie Gimnazjum Klasyczne w Siedlcach<ref>{{Cytuj |tytuł = Feliks Pogorzelski. Świadectwo dojrzałości i inne dokumenty z tym zwiazane |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = szukajwarchiwach.gov.pl |url = https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/de/jednostka/-/jednostka/6081214}}</ref>. Uczestnik [[I wojna światowa|I wojny światowej]] i [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej w 1920]]. Z dniem 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem piechoty<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 7 lipca 1920 |numer = R.1, nr 25 |miejsce = Warszawa |s = 554}}</ref> a 21 grudnia 1920 został zatwierdzony w stopniu porucznika piechoty w grupie oficerów „byłych Korpusów Wschodnich armii rosyjskiej”<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 15 stycznia 1921 |numer = R.2, nr 2 |miejsce = Warszawa |s = 93}}</ref>. Służył w [[36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej|36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej]]. Ukończył [[Centralna Szkoła Strzelnicza|CSS w Toruniu]]. W 1922 i 1923 był w stopniu porucznika rezerwy<ref>{{Cytuj |tytuł = Druga lista oficerów rezerwowych WP |data = styczeń 1922 |miejsce = Warszawa |s = 10}}</ref> ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 3479 lokatą w korpusie oficerów piechoty<ref>{{Cytuj |tytuł = Rocznik Oficerski |data = 1923 |miejsce = Warszawa |s = 519}}</ref>. W 1930 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów uzbrojenia i otrzymał przydział do 7 oddziału służby uzbrojenia<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 19 grudnia 1930 |numer = R.11, nr 17 |miejsce = Warszawa |s = 391}}</ref>, podlegał wówczas pod [[Komendy rejonów uzupełnień II Rzeczypospolitej|PKU]] [[Gniezno]]<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 8 lutego 1933 |numer = R.14, nr 2 |miejsce = Warszawa |s = 26}}</ref>. Z dniem 2 stycznia 1932 i 1 lokatą został awansowany do stopnia kapitana rezerwy uzbrojenia<ref name=":022322" /><ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 1 lutego 1932 |numer = R.13, nr 3 |miejsce = Warszawa |s = 104}}</ref>. Absolwent [[Politechnika Warszawska|Politechniki Warszawskiej]], na której uzyskał w 1932 dyplom inżyniera chemika. Pracował w cukrowni w Gnieźnie, a 1 lipca 1939 został wicedyrektorem [[Cukrownia Żnin|cukrowni w Żninie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Mogliby mieszkać wśród nas do dziś |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = palukitv.pl |url = http://palukitv.pl/teksty/karty-historii/696-mogliby-mieszkac-wsrod-nas-do-dzis.html |data = 10 stycznia 2007}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Katyń. Lista naszych. Kogo brak? |data = 16 kwietnia 2010 |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = pomorska.pl |url = https://pomorska.pl/katyn-lista-naszych-kogo-brak/ar/7133627}}</ref>.
 
UkończyłOd Męskie9 Gimnazjumwrześnia Klasycznedo 15 października 1920 uczestniczył w Siedlcach<ref>{{Cytuj[[wojna polsko-bolszewicka|tytułwojnie =polsko-bolszewickiej]] Feliks(głównie Pogorzelski.na Świadectwofroncie dojrzałościpółnocno-wschodnim, ikrótko innewe dokumentywrześniu z1920 tymtakże zwiazanena |datapołudniowym), dostępuw =bitwie 2020-01-23pod |opublikowanySzpakowszczyzną =został szukajwarchiwachranny.gov.pl |urlOd =21 https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/de/jednostka/-/jednostka/6081214}}</ref>.września Uczestnik1919 [[Idowodził wojna8 światowa|IKompanią, wojnya światowej]]od i1 [[wojnalistopada polsko-bolszewicka|wojny5 polsko-bolszewickiejKompanią w36 1920]]pp. Z dniem 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem piechoty<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 7 lipca 1920 |numer = R. 1, nr 25 |miejsce = Warszawa |s = 554}}</ref> a. 21 grudnia 1920 został zatwierdzony w stopniu porucznika piechoty w grupie oficerów „byłych Korpusów Wschodnich armii rosyjskiej”<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 15 stycznia 1921 |numer = R. 2, nr 2 |miejsce = Warszawa |s = 93}}</ref>. Służył5 wstycznia [[361921 Pułkotrzymał Piechotybezterminowy Legiiurlop Akademickiej|36w Pułkuzwiązku Piechotyz Legiipodjęciem Akademickiej]]studiów. UkończyłZnajdował [[Centralna Szkoła Strzelnicza|CSSsię w Toruniu]]. W 1922 i 1923następnych byłlatach w stopniu porucznika rezerwy<ref>{{Cytuj |tytuł = Druga lista oficerów rezerwowych WP |data = styczeń 1922 |miejsce = Warszawa |s = 10}}</ref> ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 3479 lokatą w korpusie oficerów piechoty<ref>{{Cytuj |tytuł = Rocznik Oficerski |data = 1923 |miejsce = Warszawa |s = 519}}</ref>. W 1930 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów uzbrojenia i otrzymał przydział do 7 oddziału służby uzbrojenia<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 19 grudnia 1930 |numer = R. 11, nr 17 |miejsce = Warszawa |s = 391}}</ref>, podlegał wówczas pod [[Komendy rejonów uzupełnień II Rzeczypospolitej|PKU]] [[Gniezno]]<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 8 lutego 1933 |numer = R. 14, nr 2 |miejsce = Warszawa |s = 26}}</ref>. Z dniem 2 stycznia 1932 i 1 lokatą został awansowany do stopnia kapitana rezerwy uzbrojenia<ref name=":022322" /><ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 1 lutego 1932 |numer = R. 13, nr 3 |miejsce = Warszawa |s = 104}}</ref>. Absolwent [[Politechnika Warszawska|Politechniki Warszawskiej]], na której uzyskał w 1932 dyplom inżyniera chemika. Pracował w cukrowni w Gnieźnie, a 1 lipca 1939 został wicedyrektorem [[Cukrownia Żnin|cukrowni w Żninie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Mogliby mieszkać wśród nas do dziś |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = palukitv.pl |url = http://palukitv.pl/teksty/karty-historii/696-mogliby-mieszkac-wsrod-nas-do-dzis.html |data = 10 stycznia 2007}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Katyń. Lista naszych. Kogo brak? |data = 16 kwietnia 2010 |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = pomorska.pl |url = https://pomorska.pl/katyn-lista-naszych-kogo-brak/ar/7133627}}</ref>.
Po [[Agresja ZSRR na Polskę|agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939]] został wzięty do niewoli. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu [[NKWD]]<ref name=":12" /> – lista wywózkowa 022/2 poz 58, nr akt 2312<ref>{{Cytuj |autor = J. Tucholski |tytuł = op cit |s = 643}}</ref> z 9 kwietnia 1940<ref name=":12" />. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w [[Zbrodnia katyńska|lesie katyńskim]]<ref name=":12" />. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 8 maja 1943<ref>''Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn'', Berlin 1943, s. 199. {{lang|de}}</ref>. Figuruje liście AM-206-1448 jako nierozpoznany kapitan i Komisji Technicznej PCK GARF-49-01448 – jako nierozpoznany porucznik. Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono wizytówki, dwa rozkazy wymarszu i listy z nadawcą J. Pogorzelski, Zein (Żnin) cukrownia<ref>''The Katyn Forest Massacre'', Washington 1952, s. 136. {{lang|en}}</ref><ref>''Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn'', Berlin 1943, s. 206</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie |data dostępu = 2020-01-23 |url = http://lublin.ap.gov.pl/listy-katynskie-w-zasobie-archiwum-panstwowego-w-lublinie/}}</ref>.
 
W 1926 uzyskał dyplom inżyniera chemika na [[Politechnika Warszawska|Politechnice Warszawskiej]], w międzyczasie pracując w ramach praktyk. Od kwietnia 1926 pracował w cukrowni w Gnieźnie, a 1 lipca 1939 został wicedyrektorem [[Cukrownia Żnin|cukrowni w Żninie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Mogliby mieszkać wśród nas do dziś |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = palukitv.pl |url = http://palukitv.pl/teksty/karty-historii/696-mogliby-mieszkac-wsrod-nas-do-dzis.html |data = 10 stycznia 2007}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Katyń. Lista naszych. Kogo brak? |data = 16 kwietnia 2010 |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = pomorska.pl |url = https://pomorska.pl/katyn-lista-naszych-kogo-brak/ar/7133627}}</ref>.
Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „[[Goniec Krakowski (1939–1945)|Gońcu Krakowskim]]” nr 116 „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 127.
 
28 sierpnia 1939 został powołany jako rezerwista do wojska. Po [[Agresja ZSRR na Polskę|agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939]] został wzięty do niewoli. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku[[Kozielsk]]u. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu [[NKWD]]<ref name=":12" /> – lista wywózkowa 022/2 poz 58, nr akt 2312<ref>{{Cytuj |autor = J. Tucholski |tytuł = op cit |s = 643}}</ref> z 9 kwietnia 1940<ref name=":12" />. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w [[Zbrodnia katyńska|lesie katyńskim]]<ref name=":12" />. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 8 maja 1943<ref>''Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn'', Berlin 1943, s. 199. {{lang|de}}</ref>. Figuruje liście AM-206-1448 jako nierozpoznany kapitan i Komisji Technicznej PCK GARF-49-01448 – jako nierozpoznany porucznik. Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono wizytówki, dwa rozkazy wymarszu i listy z nadawcą J. Pogorzelski, Zein (Żnin) cukrownia<ref>''The Katyn Forest Massacre'', Washington 1952, s. 136. {{lang|en}}</ref><ref>''Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn'', Berlin 1943, s. 206</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie |data dostępu = 2020-01-23 |url = http://lublin.ap.gov.pl/listy-katynskie-w-zasobie-archiwum-panstwowego-w-lublinie/}}</ref>.
Krewni w 1946 i 1949 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań [[Polski Czerwony Krzyż|Polskiego Czerwonego Krzyża]] w Warszawie. Pochowany na [[Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu|Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu]], symboliczny grób znajduje się na [[Centralny Cmentarz Komunalny w Toruniu|Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Toruniu]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Śp. Jadwiga Pogorzelska |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = Grobonet |url = http://www.torun.artlookgallery.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=29952&inni=0}}</ref>.
 
Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „[[Goniec Krakowski (1939–1945)|Gońcu Krakowskim]]” nr 116 i „[[Nowy Kurier Warszawski|Nowym Kurierze Warszawskim]]” nr 127. W 1943 i 1946 żona poszukiwała informacji przez Biuro Informacji i Badań PCK w Warszawie. W 1954 Sąd Powiatowy w [[Toruń|Toruniu]] uznał go za zmarłego z dniem 31 grudnia 1946.
 
KrewniWiosną w1943 1946 i 1949 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji iKomisja BadańTechniczna [[Polski Czerwony Krzyż|Polskiego Czerwonego Krzyża]] ekshumowała zwłoki ze zbiorowego dołu i pochowała w Warszawiebratniej mogile. Pochowany na [[Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu|Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu]], symboliczny grób znajduje się na [[Centralny Cmentarz Komunalny w Toruniu|Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Toruniu]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Śp. Jadwiga Pogorzelska |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = Grobonet |url = http://www.torun.artlookgallery.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=29952&inni=0}}</ref>.
 
== Życie prywatne ==
Syn Konstantego i Władysławy z Wrzosków<ref name=":022322" />. ŻonatyOd 1933 żonaty z Jadwigą z domu Arendt (1898–1988, polonistka), miał córki: Annę Mordarską (1934–2018, stomatolog), Ewę Pogorzelską (1936–2011, polonistka, działaczka toruńskiej [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|„Solidarności”]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ewa Pogorzelska |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = solidarnosc.org.pl |url = https://www.solidarnosc.org.pl/torun/historia/ewa-pogorzelska/}}</ref>) i Marię Kucharską (ur. 1939, pielęgniarka i pedagog)<ref>{{Cytuj |tytuł = Komunikat nr 3 |czasopismo = Komunikat SUWoSP |data = 1935 |numer = nr 3 |wydawca = Stowarzyszenie Uczestników Walki o Szkołę Polską |s = 4}}</ref>.
 
== Upamiętnienie ==
Linia 43 ⟶ 47:
 
== Odznaczenia ==
* [[Krzyż Walecznych]] – czterokrotnie<ref>{{Cytuj |czasopismo = Dziennik Personalny |data = 27 grudnia 1921 |numer = R.2, nr 43 |miejsce = Warszawa |s = 1755}}</ref> (w 1921 trzykrotnie – „z dwoma okuciami”, ponadto w 1922)
* Odznaka „Chrobrej Załodze”
* [[Odznaka pamiątkowa „Orlęta”]]
* Krzyż Wschodni
* [[Krzyż i Medal Niepodległości|Medal Niepodległości]] (1937)<ref>Pismo Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości nr 9/1245 z 10 kwietnia 1937.</ref>
 
== Zobacz też ==
Linia 53 ⟶ 61:
 
== Bibliografia ==
* „Żnińskie Zeszyty Historyczne”, jesień–zima 1996, s. 73–76.
* Karta Ewidencyjna Feliksa Pogorzelskiego.
* ''Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych''.
* ''Rocznik Oficerski 1923'', Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
Linia 59 ⟶ 69:
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Kiński|imię=Jan|nazwisko2=Malanowska|imię2=Helena|nazwisko3=Olech|imię3=Urszula|nazwisko4=Ryżewski|imię4=Wacław|nazwisko5=Snitko-Rzeszut|imię5=Janina|nazwisko6=Żach|imię6=Teresa|inni=[[Marek Tarczyński]] (red.)|tytuł=Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego|data=2000|miejsce=Warszawa|wydawca=Oficyna Wydawnicza RYTM|isbn=8390559072|odn=tak}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Tucholski|imię=Jędrzej|tytuł=Mord w Katyniu|data=1991|wydawca=Instytut Wydawniczy PAX|miejsce=Warszawa|isbn=83-211-1408-3|odn=tak}}
* ''УБИТЫ В КАТЫНИ'', Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, {{ISBN|978-5-78700-123-5}}. {{lang|ru}}
* ''The Katyn Forest Massacre: hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk'', Russia, Washington 1952. {{lang|en}}
 
Linia 69 ⟶ 79:
[[Kategoria:Ludzie związani ze Żninem]]
[[Kategoria:Obrońcy Polski przed agresją ZSRR (1939)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Niepodległości]]
[[Kategoria:Odznaczeni odznaką pamiątkową „Orlęta”]]
[[Kategoria:Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Katyniu]]
[[Kategoria:Pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu]]
[[Kategoria:Polacy w I wojnie światowej]]
[[Kategoria:Polscy inżynierowie chemicy]]
[[Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1894]]
[[Kategoria:Zmarli w 1940]]
[[Kategoria:Żołnierze I Korpusu Polskiego w Rosji 1917–1918]]