Ideologia języka standardowego: Różnice pomiędzy wersjami

Istotną konsekwencją standaryzacji języka jest wykształcenie się i ugruntowanie w społeczeństwie idei [[Poprawność językowa|poprawności językowej]]. W kulturach języka standardowego panuje powszechne, zwykle niekwestionowane przeświadczenie, że wśród używanych [[Forma językowa|form językowych]] można wyróżnić elementy z gruntu poprawne, a także elementy [[Błąd językowy|błędne]]{{odn|Milroy|2007|s=134}}. Ten [[językoznawstwo ludowe|obiegowy pogląd]] wyznawany jest przez znakomitą większość społeczeństwa, również przez ludzi wykształconych. Osoby kultywującepielęgnujące ideę poprawności językowej z reguły nie są świadome jej motywacji ideologicznej – uznają ją zwykle za zdroworozsądkową koncepcję, znajdującą oparcie w faktach [[Językoznawstwo|lingwistycznych]]. Językoznawcy stoją natomiast na stanowisku, że sankcjonowane zasady normatywne nie są elementem zaszytym w języku, lecz konwencją wykształconą przez praktykę społeczną, pozbawioną zależności od lingwistycznych cech poszczególnych form językowych. [[James Milroy]] zaznacza, że rzekome argumenty ku wyższości lingwistycznej jednostek języka standardowego są dorabiane metodą post hoc, twierdząc przy tym, że sposób postrzegania różnych bytów językowych jest w rzeczywistości uzależniony od czynników pozajęzykoznawczych{{odn|Milroy|2001|s=535–539}}.

Chorwacki językoznawca [[Mate Kapović]] określa [[Preskryptywizm (językoznawstwo)|preskryptywizm]] jako negatywne następstwo preskrypcji ([[Kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikacji normatywnej]]), uznając ideologię języka standardowego za jego element konstytutywny. Definiuje on preskryptywizm jako praktykę, w której preskrypcję – polegającą na arbitralnym wyborze jednostek językowych i ich kodyfikacji dla celów praktycznych – usiłuje się przedstawić jako czynność naukową, próbując udowodnić wyższość sankcjonowanych elementów za pomocą argumentów lingwistycznych{{odn|Kapović|2013|s=391–400}}. Sama preskrypcja ograniczazabiega sięjedynie doo propagowaniarozpropagowanie pewnego kodu językowego jako pomocniczego narzędzia komunikacji (do użytku oficjalnego bądź ponadregionalnego), preskryptywizm i ideologia języka standardowego polegają zaś na waloryzacji tego kodu jako wyższej, jedynej „prawidłowej” formy języka oraz sprzeciwianiu się jakimkolwiek formom [[wariacja (językoznawstwo)|wariantywności]]<ref name=jss2>{{Cytuj odcinek | tytuł=[https://www.youtube.com/watch?v=IqLu15AjKtI Jeziku je svejedno] | serial = [https://radio.hrt.hr/prvi-program/emisija/jezik-i-predrasude/138/ Jezik i predrasude] | autorzy =Irena Plejić Premec | stacja =HRT – HR 1 | język=hr | początek =4:54| koniec =5:41|emisja=2019-12-10}}</ref>. Praktykom tym towarzyszy bezpodstawne przeświadczenie, jakoby brak rygorystycznej standaryzacji językowej prowadził do komunikacyjnego nieładu<ref name=jss/>.